Co ma znaleźć się w sprawozdaniu RB-N w pozycji „należności wymagalne”; Czy w Rb-27S wykazywać kwoty umorzonych odsetek; Jak zaklasyfikować wydatek na nagrody dla policji.
Odpowiadam w gminie za sprawozdawczość. Mam wątpliwość, czy w sprawozdaniu Rb-N w pozycji „należności wymagalne” wykazywać całą kwotę zadłużenia wykonawców zamówień, czyli wraz z kosztami postępowania egzekucyjnego, które poniesiono w egzekucji komorniczej? Według kodeksu cywilnego koszty egzekucji nie są należnością uboczną.
Analizę podanego zapytania pod względem sprawozdawczym warto poprzedzić przypomnieniem, że każdy wierzyciel, w tym wierzyciel o statusie jednostki sektora finansów publicznych, jest uprawniony, a nawet zobowiązany do dochodzenia należności cywilnoprawnych. W związku z tymi czynnościami powstają różne koszty, w tym postępowania egzekucyjnego. Jak zaś wynika z art. 770 par. 2 kodeksu postępowania cywilnego, koszty postępowania egzekucyjnego ustala (postanowieniem) komornik – wraz z ukończeniem postępowania egzekucyjnego, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. W tej regulacji wyszczególnione są różne koszty, w tym koszty poniesione przez wierzyciela. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że koszty egzekucyjne nie są należnością uboczną (w rozumieniu art. 451 kodeksu cywilnego), lecz odrębnym długiem, który pozostaje w związku z podjęciem czynności egzekucyjnych przez wierzyciela.
Co jednak istotne – w zakresie obowiązków sprawozdawczych dotyczących sprawozdania Rb-N – znaczenie ma rozporządzenie ministra finansów w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. I tak zgodnie z jego par. 2 ust. 1 pkt 3 Rb-N to kwartalne sprawozdanie o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych. Wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia. Kluczowe znaczenie w ocenie prawnej podanego zapytania mają zapisy ujęte w załączniku nr 9 (Instrukcja sporządzania sprawozdań) do ww. aktu wykonawczego. Tamże, w par. 13 ust. 1 pkt 5, postanowiono, że w układzie przedmiotowym prezentowane są należności wynikające ze wskazanychw nim tytułów, m.in. są to wymagalne należności. Mają być one rozumiane jako wartość wszystkich bezspornych należności, których termin płatności dla dłużnika minął, a które nie zostały ani przedawnione, ani umorzone. Są to należności wynikające głównie z dostaw towarów i usług (np. niezapłaconych w terminie faktur), prawomocnych orzeczeń sądu, udzielonych poręczeń i gwarancji. Kategoria ta nie obejmuje należności wymagalnych z tytułu papierów wartościowych, pożyczek i kredytów, depozytów, odsetek od wymagalnych należności czy też innych należności ubocznych. W sytuacji, w której zostanie zawarta ugoda pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem i należność uprzednio wymagalna zostanie zrestrukturyzowana (tj. wierzyciel wyznaczy nowy harmonogram spłat), należność ta przestaje być wymagalna i nie podlega wykazaniu w wierszu N4.
Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe znaczenie ma jednak par. 12 ust. 4 ww. instrukcji. Zgodnie z nim do obliczenia wartości nominalnej należności stosuje się odpowiednio rozporządzenie wydane na podstawie art. 73 ust. 5 ustawy. Do wartości nominalnej należności nie należy doliczać odsetek, opłaty prolongacyjnej i innych należności ubocznych.
Zatem z porównania kodeksu cywilnego oraz rozporządzenia wynika, że ustawodawca w różny sposób identyfikuje należność z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego. W znaczeniu ww. kodeksu nie stanowią one należności ubocznej (lecz odrębny dług), natomiast w kontekście zapisów wskazanego rozporządzenia posiadają status należności ubocznych. Zakładając, że posiadają taki status (na potrzeby sprawozdawcze), wówczas nie mogą być ujmowane w pozycji – należności wymagalne (wiersz N.4).
Wniosek: Na potrzeby sprawozdawcze należy kierować się terminologią i regulacjami przewidzianymi w rozporządzeniu w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Są to przepisy szczególne i specjalne w stosunku do regulacji kodeksu cywilnego. Tym samym nie należy wykazywać w podanej pozycji należności jednostki z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.
Podstawa prawna
• art. 770 par. 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)
• art. 451 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)
• rozporządzenie ministra finansów z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1773)
W toku kontroli RIO zarzuciła nam nieprawidłowości w sprawozdaniu Rb-27S. Chodzi o brak wykazania kwot umorzonych odsetek (dział 756, rozdział 75615, paragraf 0910). Decyzję umorzeniową wydał wójt gminy. Czy faktycznie należy wykazywać tam umorzone odsetki, skoro nie jest to już dochód gminy?
Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych dział 756 został oznaczony jako „Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem”, rozdział 75615 jako „Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od czynności cywilnoprawnych, podatków i opłat lokalnych od osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych”, zaś paragraf 0910 jako „Wpływy z odsetek od nieterminowych wpłat z tytułu podatków i opłat”.
Z kolei aspekt sprawozdawczy wymaga odniesienia się do regulacji rozporządzenia ministra rozwoju i finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej. I tak z par. 3 pkt 8 tego aktu wynika, że Rb-27S to sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego. Jego wzór stanowi załącznik nr 8 do rozporządzenia. Kluczowe zaś zapisy zostały zawarte w załączniku nr 36 do tego aktu wykonawczego, tj. w Instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Tamże m.in. postanowiono (par. 2 ust. 1 pkt 1), że jednostka samorządu terytorialnego sporządza sprawozdanie jednostkowe z następujących dochodów budżetowych z tytułu podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, pobieranych przez jednostki samorządu terytorialnego (zgodnie z par. 3 ust. 1) oraz urzędy skarbowe na rzecz jednostek samorządu terytorialnego.
Kluczowe zapisy zawarte zostały w par. 3 wspomnianej instrukcji, która w sposób szczegółowy reguluje sposób wykazywania danych w sprawozdaniu Rb-27S. Z tej regulacji wynika, że w sprawozdaniu Rb-27S wykazuje się nie tylko same wpływy (dochody) pochodzące z podatku rolnego, leśnego i podatku od nieruchomości, pobierane w formie łącznego zobowiązania pieniężnego, które wykazuje się w kwotach odrębnych dla poszczególnych podatków. Odrębne kwoty każdego z tych podatków ustala się za pomocą wskaźników wyliczonych na podstawie prowadzonych rejestrów i ewidencji, stanowiących udział poszczególnych podatków w łącznym zobowiązaniu pieniężnym. Obowiązkowi wykazania podlegają bowiem także dochody, w stosunku do których organ podatkowy (wójt) zastosował różne formy preferencji/ulg. Świadczą o tym regulacje zawarte w pkt 10 i pkt 11. Na szczególną uwagę w kontekście podanego zapytania zasługuje zapis ujęty w pkt 11 lit. a, gdzie postanowiono, że: „Sprawozdanie jednostkowe z wykonania planu dochodów budżetowych z tytułu podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, pobieranych przez jednostki samorządu terytorialnego, sporządza się na podstawie danych księgowości podatkowej w sposób następujący: w kolumnie „Skutki decyzji wydanych przez organ podatkowy na podstawie ustawy – Ordynacja podatkowa, obliczone za okres sprawozdawczy” w zakresie:
a) umorzeń zaległości podatkowych – wykazuje się kwoty dotyczące skutków udzielonych przez organ podatkowy gminy lub miasta na prawach powiatu za okres sprawozdawczy umorzeń w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej w podatkach i opłatach, stanowiących dochód budżetu gminy lub miasta na prawach powiatu. Wykazane w tej kolumnie skutki powinny wynikać z decyzji wydanych przez właściwe organy gminy lub miasta na prawach powiatu, w zakresie zarówno bieżących, jak i zaległych należności. W kolumnie tej nie wykazuje się kwot wynikających z decyzji wydanych na podstawie art. 67d par. 1 ustawy – Ordynacja podatkowa”.
Zatem z ww. regulacji wynika, że w sprawozdaniu należy wykazać nie tylko wpływy (dochody) faktycznie wykonane przez gminę, lecz również kwoty objęte decyzjami organu podatkowego – odnośnie umorzenia m.in. odsetek w podatkach i opłatach lokalnych stanowiących dochód budżetu gminy lub miasta na prawach powiatu. Chodzi tu więc o wpływy pierwotnie spodziewane, które jednak nie zostały wykonane.
Wniosek: Sprawozdanie Rb-27S obejmuje zarówno wpływy faktycznie zrealizowane przez daną jednostkę, jak i wpływy, w stosunku do których organ podatkowy zastosował różne preferencje w spłacie, w tym umorzenia. Taki bowiem sposób prezentacji danych odzwierciedla kompleksowy stan dochodów budżetu jednostki, a przede wszystkim wynika wprost z wymogów rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej.
Podstawa prawna
• rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1340)
• rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1393; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 156)
Czy jest prawnie dopuszczalne przekazanie środków z budżetu powiatu na nagrody dla funkcjonariuszy komendy policji? Ma to związek z ich zadaniami wykonywanymi odnośnie COVID-19 na terenie powiatu. W jakiej formie to zrobić? W jakiej klasyfikacji budżetowej ująć wydatek?
Odpowiadając na to pytanie, trzeba zwrócić uwagę na dwa aspekty, po pierwsze – legalność wydatkowania środków publicznych z budżetu samorządowego, a po drugie – dobór odpowiedniej klasyfikacji budżetowej.
I tak, jeśli chodzi o pierwszy z aspektów, to legalności wydatkowania ww. środków można upatrywać w art. 4 ust. 1 pkt 15 w zw. z art. 12 pkt 1 ustawy o samorządzie powiatowym oraz w art. 13 ust. 4a pkt 2 i ust. 4b ustawy o Policji.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o samorządzie powiatowym powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli. Z kolei, jak stanowi art. 12 pkt 1 ww. ustawy do wyłącznej właściwości rady powiatu należy stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu. Wskazane regulacje wyrażają więc ogólne uprawnienia kompetencyjne przynależne organowi stanowiącemu gminy. Z tymi regulacjami korelują przepisy ustawy o Policji.
Zgodnie z art. 13 ust. 4a pkt 2 tego ostatniego aktu rada powiatu lub rada gminy może przekazać policji (na warunkach określonych w porozumieniu zawartym między organem wykonawczym powiatu lub gminy a właściwym komendantem powiatowym/miejskim policji) środki finansowe stanowiące dochody własne powiatu lub gminy – z przeznaczeniem na nagrody dla policjantów za osiągnięcia w służbie właściwych miejscowych komend powiatowych (miejskich) i komisariatów realizujących zadania z zakresu służby prewencyjnej. Natomiast zgodnie z ust. 4b porozumienie, o którym mowa w ust. 4a, określa w szczególności:
1) rodzaje ustawowych zadań policji, finansowanych na podstawie porozumienia:
a) wykonywanych w czasie przekraczającym normę określoną w art. 33 ust. 2,
b) za wykonywanie których może być przyznana nagroda za osiągnięcia w służbie;
2) wysokość oraz tryb i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 4a;
3) sposób dokonywania oceny prawidłowości wykonania porozumienia.
W kontekście ww. regulacji prawnych można więc uznać, że przekazanie środków z budżetu powiatu ma uzasadnienie – choćby we wzmożonej aktywności funkcjonariuszy w związku z potrzebą utrzymania porządku publicznego w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących przeciwdziałania COVID-19 i ich egzekwowania wśród lokalnych społeczności.
Przechodząc zaś do drugiego z aspektów, czyli klasyfikacji budżetowej, to punktem odniesienia są tu regulacje rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Adekwatną zaś klasyfikacją budżetową dla ww. wydatków będzie: dział 754 (Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa); rozdział 75405 (Komendy Powiatowe Policji), paragraf 2300 (Wpłaty jednostek na państwowy fundusz celowy). Paragraf ten obejmuje w szczególności wpłaty, o których mowa w art. 13 ust. 3, 4a i 4e ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji, wpłaty, o których mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, oraz wpłaty, o których mowa w art. 19b–19d i 19g ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej.
Wniosek: Istnieje uzasadniona podstawa do przekazania środków na nagrody dla funkcjonariuszy komendy powiatowej policji. Rada powiatu władna jest podjąć stosowną uchwałę w tym zakresie, natomiast jej urzeczywistnieniem będzie porozumienie zawarte między organem wykonawczym powiatu a właściwym komendantem powiatowym (miejskim) policji. Klasyfikacja budżetowa wydatku powinna być adekwatna do jego rodzaju.
Podstawa prawna
• ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 920)
• ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 360; ost.zm. Dz.U. z 2019 r., poz. 1726)
• rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1340)