Połączenie jednolitego pliku kontrolnego i deklaracji powoduje, że podatnicy mogą mieć wątpliwości, w jaki sposób trzeba będzie korygować błędy w nowym JPK_V7. A w tym przypadku odpowiedź nie zawsze wynika wprost z przepisów.
Począwszy od października, wreszcie w polskim prawie podatkowym odnajdziemy regulacje, które będą zawierały normatywne podstawy sporządzania i przekazywania JPK_VAT. Przepisy te będą dość szczegółowo regulowały zasady prowadzenia ewidencji, sporządzania deklaracji VAT i przekazywania ich administracji podatkowej, jednak mimo to niektóre istotne informacje dotyczące tych obowiązków zamieszczone zostały nie w źródłach prawa, a w „Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją” (dalej: broszura) czy wręcz w odpowiedziach na pytania zamieszczonych w portalu Podatki.gov.pl.
Oczywiście w codziennej pracy tego rodzaju informacje, wytyczne, podpowiedzi są przydatne dla podatników, jednak nie powinny być w ten sposób wprowadzane zapisy, które wydają się bezwzględnymi nakazami odpowiedniego postępowania czy jedynym, a nie tylko sugerowanym rozwiązaniem. Postępując zgodnie z takimi wykraczającymi poza treść aktów prawnych wskazówkami, podatnik nie zyskuje bowiem w praktyce żadnej ochrony w przypadku ewentualnego sporu z fiskusem. Inną sprawą jest, że i tak bezpieczniejszym rozwiązaniem jest stosowanie się do wskazanych w broszurze zasad. A zatem prześledźmy, co zaleca MF.

Zasady korygowania JPK

Obszarem, w przypadku którego już wcześniej pojawiały się wątpliwości, są korekty. Chodzi przy tym zarówno o korekty całych informacji JPK_VAT, jak i prezentację korekt poszczególnych pozycji.
Stosunkowo dużo informacji na ten temat zamieszczono właśnie w broszurze. To w niej zostało wskazane, że w zależności od zakresu korekty możliwe jest skorygowanie samej tylko części ewidencyjnej JPK_V7 lub deklaracyjnej. Należy przy tym mieć nadzieję, że korekta w JPK samej tylko ewidencji, bez korekty deklaracji, nie spowoduje, że podatnik oczekujący na zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym poczeka na niego dłużej (tj. że nie wystąpi skutek jak przy korekcie deklaracji). To, że korekta samej części ewidencyjnej JPK_V7 (bez korekty deklaracji) nie spowoduje rozpoczęcia biegu terminu do zwrotu jak przy złożeniu nowej deklaracji, wydaje się bezsprzeczne. Podatnicy zgłaszają jednak obawy o to, czy równie jednoznaczne i oczywiste będzie to dla organów podatkowych.

Co przy zmianach wersji plików

W broszurze zostało również wyraźnie zapisane i na dodatek podkreślone (zaprezentowane w ramce), że korekta ewidencji i deklaracji za okres sprzed października dokonywane są według dotychczasowych zasad. Bez wątpienia jest to bardzo logiczne i ucieszy podatników, zwłaszcza że nowe JPK wymagają więcej informacji. Można się jednak zastanawiać, jak w takim razie będzie z ewentualnymi przyszłymi wersjami nowych JPK_VAT. Czy analogiczna zasada będzie miała zastosowanie również względem nich? Oczywiście powinno tak być, zwłaszcza uwzględniając trend, w ramach którego podatnicy przekazują organom coraz więcej informacji w JPK. Niestety, biorąc pod uwagę wcześniejszą praktykę korygowania JPK po zmianie wersji (wymagana była korekta wersji wcześniejszej za pomocą nowej struktury), można mieć co do tego uzasadnione obawy. Warto więc, by prawodawca zagwarantował podatnikom w przepisach, że nie będą stosowane takie retrospektywne mechanizmy. Jest to ważne również ze względów technicznych. Otóż stosowna regulacja prawna spowodowałaby, że podatnik nabywający narzędzie informatyczne do prowadzenia ewidencji i wysyłania JPK mógłby zagwarantować sobie prawo żądania od dostawcy, by ten zapewnił również obsługę wcześniejszych wersji JPK_VAT. Do osiągniecia takiego celu wystarczyłby bowiem zapis umowny, że system będzie zgodny z przepisami.

Ujmowanie korekty faktury w ewidencji

Korekta JPK_VAT to jedno, a czym innym jest prezentacja w ewidencji faktur korygujących. Mogłoby wydawać się, że jest to zagadnienie czysto techniczne i faktycznie tak najczęściej jest. W broszurze wskazane zostało, że korekty niemające wpływu na wysokość podatku co do zasady prezentuje się poprzez wystornowanie całego wpisu i dodanie prawidłowego wpisu z prezentacją numeru dokumentu pierwotnego. Tylko w przypadku gdy korekta jest dokonywana przed złożeniem JPK, możliwe jest ujęcie wyłącznie prawidłowego wpisu. Wynika z tego, że każda tego rodzaju korekta historyczna, w tym np. drobna korekta danych zawartych w nazwie w postaci uzupełnienia lub poprawy formy prawnej, prezentowana będzie w składanym JPK_VAT w części ewidencyjnej (skoro nie ma wpływu na podatek, to część deklaracyjna nie jest składana) w trzech liniach: dokument błędny + dokument błędny z minusem + dokument prawidłowy. Przypomnijmy, że korygując nawet tylko jedną linię, składamy cały plik JPK_VAT (oczywiście z zastrzeżeniem, że tutaj bez wypełniania części deklaracyjnej). Cała taka operacja będzie prowadzona, by np. dopisać, że chodziło o „Sp. z o.o.”, bo przy wprowadzaniu danych pracownik się pomylił lub kontrahent dokonał przekształcenia i dosłał notę korygującą. Moglibyśmy stwierdzić, że takiego błędu nie warto korygować, ale przecież w art. 109 ust. 3e ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106; dalej: ustawa o VAT) prawodawca już od października nakazywać będzie, by podatnik dokonał korekty ewidencji w każdym przypadku stwierdzenia błędu lub niezgodności danych. Co więcej, korekta taka ma być dokonana w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia takiego faktu. Nie wprowadzono przy tym zastrzeżenia, że obowiązkiem korekty nie będą objęte mniej istotne błędy.
Jednak problem wprowadzenia i prezentacji w JPK_VAT korekt dotyczących błędów niemających wpływu na kwotę podatku może mieć drugie dno, czasem jest bowiem spowodowany niewłaściwym działaniem podatnika w świetle regulacji ustawy o VAT.

Błędnie wskazany nabywca

Niekiedy zdarza się, że faktura zostanie wystawiona nie na tego podatnika, który faktycznie jest nabywcą świadczenia. Wówczas pojawia się problem, jak naprawić taki błąd. Większość podatników wystawia w takiej sytuacji fakturę korygującą zerującą i nową fakturę dla właściwego nabywcy. Rozwiązanie takie stosowane jest od lat. W zasadzie w takiej sytuacji należałoby wystawić fakturę korygującą stronę, tj. nabywcę, pozostawiając samą sprzedaż (wykazane kwoty w ewidencji), nie generując faktury zerującej. W istocie bowiem sama czynność została prawidłowo zafakturowana i wykazana co do wartości, a błąd dotyczy wyłącznie nabywcy. Zatem tego rodzaju korekta nie może wpływać na kwotę zobowiązania, bo skoro podatnik wykonał świadczenie w danym okresie, wykazał prawidłowo podstawę opodatkowania i kwotę VAT, to nie ma powodu, by korygować deklarację (część deklaracyjną JPK_VAT).
Gdyby podatnik wystawił fakturę korygującą stronę, wówczas sprawdziłby się sposób prezentacji zaproponowany przez resort finansów w broszurze. Po korekcie mielibyśmy trzy linie: 1. Faktura nr 1 dla firmy X na kwotę 100 i 23 VAT; 2. Faktura nr 1 dla firmy X na kwotę 100 i 23 VAT; 3. Faktura nr 1 dla firmy Y na kwotę 100 i 23 VAT. Wszystko to byłoby zaprezentowane w JPK za właściwy miesiąc. Wskazany schemat nie może mieć jednak zastosowania, gdy nastąpi zerowanie i wystawienie nowej faktury. Przy takim działaniu podatnika należy zadbać, aby nie wpłynęło ono na podstawę opodatkowania danego okresu. To oznacza, że bez względu na to, kiedy dana korekta została zrealizowana, wartości w ewidencji i w deklaracji nie mogą się zmienić.
W konsekwencji, nie chcąc podpaść fiskusowi, podatnik zastosuje sposób prezentacji korekty przewidziany w broszurze dla korekt mających wpływ na kwoty, tj. wykaże w ewidencji błędną fakturę (de facto pustą), do niej zaprezentuje korektę zerującą (minus) oraz następnie fakturę wystawioną na prawidłowego nabywcę (niestety data wystawienia musi być zgodna z rzeczywistością, czyli niejednokrotnie już po ustawowym terminie fakturowania).

Konieczność prezentacji dwóch dokumentów

Jeżeli chodzi o korekty mające wpływ na podstawę opodatkowania, w broszurze zaprezentowany został pogląd, że w ich przypadku zawsze należy zaprezentować dokument błędny i korektę. Przy czym bez znaczenia jest, czy jest to korekta na plus, czy na minus, a także kiedy została ona dokonana. Według takiego klucza, nawet jeżeli podatnik w tym samym dniu wystawi fakturę błędną i korygującą, to powinien zaprezentować w JPK_V7 oba dokumenty. Generalnie oczekiwanie takie wydaje się mało racjonalne, gdyż zasadniejsze wydawałoby się prezentowanie w takiej sytuacji tylko dokumentu po korekcie (a przynajmniej powinna być taka możliwość). Jednak w przypadku korekty in plus mechanizm taki może uchronić podatnika przed koniecznością składania wyjaśnień organowi. Po stronie bowiem podatku naliczonego dla korekt na minus autor broszury zgadza się na to, by przy korekcie przed obniżeniem w ewidencji ujmowana była faktura po korekcie (jak w art. 86 ust. 19a ustawy o VAT). Inaczej jest przy korektach na plus. Tutaj autor broszury żąda, aby podatnik prezentował dokument korygujący, nawet gdy wpłynie on do niego przed rozliczeniem VAT naliczonego w deklaracji.
W tej sytuacji zgodna prezentacja korekty na plus przez wystawcę i przez odbiorcę, tj. u jednego i u drugiego wg schematu: faktura pierwotna + korekta, spowoduje, że organ będzie wyraźnie widział, z czego wynika VAT naliczony. Gdyby bowiem sprzedawca prezentował w dwóch liniach (faktura + korekta), a nabywca w jednej (faktura po korekcie), wówczas analiza wykazałaby wyższe odliczenie VAT z faktury, niż jest on zaprezentowany u sprzedawcy (w linii faktury sprzedaży, bo w sumie kwota się zgodzi).