W jaki sposób rozliczyć koszty używania samochodu osobowego zarejestrowanego na żonę? Czy trzeba zapłacić PIT od sprzedaży działek powstałych z podziału większego gruntu? Jakie skutki w VAT powoduje zbycie wierzytelności własnej? Kiedy trzeba składać zawiadomienie ZAW-NR? Które transakcje będą miały w nowym JPK_VAT oznaczenie „TP”?

Podatnik (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą) wykorzystuje na podstawie umowy użyczenia na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej samochód osobowy zarejestrowany na żonę (widnieje w dowodzie rejestracyjnym jako jedyny właściciel pojazdu), który nie jest wprowadzony do środków trwałych podatnika. Między małżonkami istnieje wspólność majątkowa, a auto zostało nabyte w trakcie małżeństwa. Czy koszty używania samochodu podatnik może zaliczać do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej w 20 proc. czy w 75 proc.?

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków (zob. art. 31 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Wspólność majątkowa obejmuje również składniki majątku przedsiębiorstw prowadzonych przez małżonków (wśród składników majątku odrębnego małżonków nie są wymienione przedmioty służące do prowadzenia działalności gospodarczej – zob. art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Jak wynika z treści pytania, samochód został nabyty w czasie trwania małżeństwa. W konsekwencji stanowi współwłasność podatnika oraz jego żony. Bez znaczenia jest przy tym wpis w dowodzie rejestracyjnym wskazujący, że stanowi on wyłączną własność małżonki podatnika, gdyż nie wyłącza to faktu, że pojazd ten należy do majątku wspólnego małżonków.
Jednocześnie pragnę wskazać, że na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania, stanowiącego własność podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, samochodu osobowego niebędącego składnikiem majątku, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT, oraz składek na ubezpieczenie takiego samochodu. Te wydatki i składki w wysokości 20 proc. stanowią jednak koszty uzyskania przychodów, lecz tylko pod warunkiem, że samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
W omawianej sytuacji samochód osobowy stanowi własność (wspólnie z żoną) podatnika i nie jest składnikiem majątku, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT. W konsekwencji ze względu na brzmienie art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT do kosztów uzyskania przychodów podatnik, o którym mowa, może zaliczać jedynie 20 proc. kosztów jego używania oraz składek na ubezpieczenie.
Podstawa prawna
•art. 31 par. 1, art. 33 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2086; ost.zm. Dz. U. z 2019 r. poz. 2089)
•art. 14 ust. 2 pkt 1, art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
Osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej kupiła 10 lat temu działkę budowlaną o powierzchni ok. 1 ha. Obecnie chce ją podzielić na kilka mniejszych i sprzedać powstałe w ten sposób parcele. Czy konieczna będzie zapłata podatku dochodowego z tego tytułu?

Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości. Przychody z tego źródła powstają, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie nieruchomości (zob. art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że grunt budowlany osoba fizyczna kupiła 10 lat temu, a więc sprzedaż działek powstałych na skutek podziału tego gruntu nastąpi po upływie pięcioletniego okresu wskazanego w 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT. W tej sytuacji sprzedaż tych działek nie będzie skutkować powstawaniem przychodów podlegających opodatkowaniu PIT, a w konsekwencji dochodu, który osoba ta obowiązana byłaby opodatkować.
W szczególności nie jest tak, że dokonanie podziału działki spowoduje, że z chwilą podziału u podatnika dojdzie do kolejnego nabycia działek. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 listopada 2019 r. (nr 0115-KDIT2-2.4011.367.2019.2.ES). W interpretacji tej czytamy, że „w odniesieniu do kwestii wydzielenia działek (podziału) z nieruchomości gruntowej wskazać należy, że czynność ta nie powoduje zmiany ich właściciela. Na skutek dokonania podziału nie następuje przeniesienie prawa własności działek, a więc nie dochodzi do ich nabycia. Zatem pięcioletni termin, wskazany w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości przez Wnioskodawcę w drodze umowy darowizny, tj. 2006 r. Na powyższe nie ma wpływu podział tej nieruchomości – w powołanym przepisie mowa jest o dacie nabycia nieruchomości (nie zaś o dacie podziału)”.
Podstawa prawna
•art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
Podatnik posiada nieuregulowaną wierzytelność, w stosunku do której skorzystał z ulgi na złe długi. Zamierza ją sprzedać za jedną trzecią jej wartości. Jakie skutki w VAT wywoła to zdarzenie?

O ile zbywanie wierzytelności nabytych przez podatników podlega opodatkowaniu VAT (lecz jest zwolnione od tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT), o tyle zbywanie wierzytelności własnych – jak się powszechnie przyjmuje – nie podlega VAT. Potwierdzają to zarówno sądy administracyjne (zob. przykładowo wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 października 2011 r., sygn. akt I FSK 537/11), jak i organy podatkowe, np. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacjach indywidualnych z 17 listopada 2017 r. (nr 0111-KDIB3-1.4012.492.2017.3.BW) i z 17 maja 2018 r. (nr 0111-KDIB3-1.4012.191.2018.2.WN). Jak czytamy w pierwszej z tych interpretacji, „zbycie wierzytelności własnych nie stanowi czynności, o których mowa w art. 7 i art. 8 ustawy. Tym samym, dokonana przez Wnioskodawcę czynność zbycia wierzytelności własnych, niestanowiąca ani dostawy towarów, ani świadczenia usług, pozostaje dla Wnioskodawcy poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług i nie powoduje u Wnioskodawcy z tego tytułu obowiązku podatkowego w podatku VAT”.

A zatem sprzedaż wierzytelności własnej nie podlega VAT. Jej sprzedaży podatnik nie musi wykazywać ani w ewidencji, ani w deklaracji VAT.
Pragnę jednocześnie wskazać, że w art. 89a ustawy o VAT została uregulowana ulga na złe długi. Z przepisów tych wynika m.in., że w przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty w ramach ulgi na złe długi, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części (zob. art. 89a ust. 4 ustawy o VAT).
Mając to na uwadze, należy wyjaśnić, że z przepisów nie wynika, aby zbycie wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej (co jest regułą) skutkowało koniecznością tylko częściowego zwiększenia kwoty podatku należnego. W konsekwencji każde zbycie wierzytelności (nawet za symboliczną cenę) skutkuje obowiązkiem zwiększenia kwoty podatku należnego o całą kwotę korekty dokonanej w ramach ulgi na złe długi. Dlatego też w przedstawionej sytuacji podatnik będzie obowiązany do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta, o całość kwot odliczonych w stosunku do tej wierzytelności w ramach ulgi na złe długi.
Podstawa prawna
•art. 5 ust. 1, art. 7 i 8, art. 43 ust. 1 pkt 40, art. 89a ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
Podmiot leczniczy współpracuje z lekarzami prowadzącymi działalność gospodarczą, którzy nie widnieją na białej liście. Czy płacąc za otrzymane od nich faktury, powinien składać zawiadomienie ZAW-NR, aby uniknąć sankcji z tytułu dokonywania płatności na rachunki spoza wykazu?

Z początkiem 2020 r. do ustaw o podatku dochodowym oraz ordynacji podatkowej zostały dodane przepisy określające sankcje z tytułu dokonywania płatności na rachunki spoza wykazu, o którym mowa w art. 96b ustawy o VAT. Sankcje te polegają przede wszystkim na:

1) wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów kwot płatności dokonanych na rachunki spoza białej listy (zob. art. 22p ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT oraz art. 15d ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT),
2) odpowiedzialności solidarnej za zaległości podatkowe dostawcy towarów lub usługodawcy w podatku VAT (zob. art. 117ba par. 1 i 2 ordynacji podatkowej).
Sankcje te mogą jednak dotyczyć wyłącznie płatności dotyczących dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny. W przedstawionej sytuacji warunek ten nie jest spełniony, a w konsekwencji z tytułu dokonywania płatności na rzecz lekarzy, o których mowa, nie grożą wskazane sankcje. W związku z tym we wskazanym stanie faktycznym nie ma potrzeby składania zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów (ZAW-NR).©℗
Podstawa prawna
•art. 96b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•art. 22p ust. 1 pkt 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•art. 15d ust. 1 pkt 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•art. 117ba par. 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
Czy to prawda, że w nowym pliku JPK_VAT transakcje pomiędzy krewnymi będą musiały być specjalnie oznaczane? Czy oznaczenie „TP” będzie musiało być zastosowane nawet wówczas, gdy stronami transakcji będą kuzyni?

Od 1 października 2020 r. ma obowiązywać rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług. Przewiduje ono m.in. wprowadzenie obowiązku wykazywania w ewidencji VAT oznaczeń dotyczących niektórych transakcji (zob. par. 10 ust. 4 rozporządzenia). Analogiczne oznaczenia wykazywane będą w nowym pliku JPK_VAT.

Jednym z takich oznaczeń będzie oznaczenie „TP”. Będzie ono stosowane do transakcji stanowiących sprzedaż w przypadku istnienia powiązań między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT (zob. par. 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia).
Mając to na uwadze, pragnę wskazać, że przez powiązania, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się powiązania w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o CIT. Powiązania, o których mowa w tych przepisach, istnieją przy tym np. między osobami fizycznymi pozostających w związku małżeńskim albo między którymi istnieje pokrewieństwo lub powinowactwo do stopnia drugiego.
A zatem transakcje pomiędzy dwoma podmiotami, pomiędzy którymi istnieje pokrewieństwo do stopnia drugiego, będą od 1 października 2020 r. musiały być przez sprzedawcę w ewidencji VAT oraz nowym pliku JPK_VAT oznaczane jako „TP”. W przypadku transakcji pomiędzy dwoma podmiotami, pomiędzy którymi istnieje dalsze pokrewieństwo, nie będzie to konieczne.
Podstawa prawna
•par. 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1127)
•art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
•art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)