Ze względu na trudności wywołane epidemią 1 proc. podatku miał trafić do OPP także w sytuacji, gdy podatnik nie złożył w tym roku odpowiedniego wniosku. Błąd w opublikowanej już nowelizacji może to uniemożliwić, ale resort finansów uspokaja, że pieniądze zostaną przekazane.
W tym przypadku chodzi o emerytów i rencistów, którzy nie muszą samodzielnie składać zeznania rocznego, ponieważ organy rentowe sporządziły dla nich roczne obliczenie podatku należnego za 2019 r.
Kłopoty ze złożeniem oświadczenia
Chcąc przekazać 1 proc. tego podatku organizacji pożytku publicznego, tacy podatnicy powinni bowiem co do zasady złożyć do 1 czerwca 2020 r. oświadczenie PIT-OP. Wiceminister finansów Jan Sarnowski na posiedzeniu sejmowej komisji finansów publicznych zwracał jednak uwagę, że wymagałoby to od nich albo wizyty w urzędzie skarbowym, albo przejścia się do banku czy na pocztę, ewentualnie rozliczenia przez Twój e-PIT. – Wiemy, że może być pewna kategoria emerytów, którzy takich możliwości po prostu nie mają, ewentualnie boją się wyjść z domu, bo jest to dla nich związane z pewnym ryzykiem – stwierdził podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. I właśnie z tego powodu zdecydowano się na wprowadzenie przepisów umożliwiających przekazanie przez organ podatkowy 1 proc. podatku OPP, którą emeryt wskazał we wniosku dotyczącym rozliczenia za 2018 r. Odpowiednie regulacje zawierają ust. 3 i 4 art. 52v ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106; dalej: ustawa o PIT), które zostały dodane przez art. 4 pkt 2 ustawy z 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1106; dalej: ustawa zmieniająca).
Kontrowersje wokół daty
W czym więc tkwi problem? Otóż zgodnie z literalnym brzmieniem art. 23 pkt 2 ustawy zmieniającej jej art. 4 (wprowadzający zmiany w ustawie o PIT) wchodzi w życie 1 stycznia 2021 r. – a w każdym razie z taką datą ta zmiana jest prezentowana w tekstach ujednoliconych ustawy. Tymczasem na podstawie art. 45c ust. 4 ustawy o PIT naczelnik urzędu skarbowego przekazuje organizacji pożytku publicznego kwotę 1 proc. podatku w terminie od maja do lipca roku następującego po roku podatkowym, za który składane jest zeznanie podatkowe. Wynikałoby więc z tego, że nowych przepisów nie będzie można zastosować w momencie, kiedy pieniądze powinny być przekazane.
WAŻNE Osoby, które chcą przekazać 1 proc., muszą to zaznaczyć w zeznaniu rocznym. Korzystający z usługi Twój e-PIT mają automatycznie wskazaną OPP z ubiegłorocznego rozliczenia. Jeżeli nie składają zeznania (np. emeryci i renciści), to muszą złożyć oświadczenie PIT-OP.
Odmiennego zdania jest jednak Ministerstwo Finansów, które nie widzi potrzeby nowelizacji art. 23 ustawy zmieniającej. [stanowisko poniżej] Resort twierdzi bowiem, że art. 52v ust. 3 i 4 ustawy o PIT wchodzą w życie w podstawowym terminie określonym w art. 23 ustawy zmieniającej, tj. 1 lipca 2020 r. Według MF wykładnia funkcjonalna przepisu prowadzi do wniosku, że zmiana przewidująca dodanie art. 52v ust. 3 i 4 ustawy o PIT – jako że nie pozostaje w związku z przepisami o strukturach hybrydowych – nie powinna zostać objęta wyjątkiem przewidzianym w art. 23 pkt 2 ustawy zmieniającej.
Stanowisko Ministerstwa Finansów z 2 lipca 2020 r.
Przepisy art. 52v ust. 3 i 4 ustawy o PIT wchodzą w życie w terminie określonym w art. 23 ustawy zmieniającej, tj. 1 lipca 2020 r. W tym przypadku nie znajdzie zastosowania wyjątek wskazany w art. 23 pkt 2 ustawy zmieniającej, dotyczący wyłącznie przepisów o strukturach hybrydowych, których termin wejścia w życie odroczono do 1 stycznia 2021 r. ze względu na obowiązujący zakaz wprowadzania zmian niekorzystnych dla podatników w trakcie roku podatkowego. Dodawane w art. 52v ustępy 3 i 4 ustawy o PIT przewidują regulacje korzystne dla adresatów. W związku z tym nie ma podstawy do zastosowania wobec tych przepisów wyjątku wskazanego w art. 23 pkt 2 ustawy zmieniającej. Taka wykładnia uwzględnia interesy podatników oraz organizacji pożytku publicznego. Obowiązek nałożony na organy podatkowe na podstawie tych przepisów zostanie wykonany w terminie określonym w art. 45c ust. 4 ustawy o PIT, tj. do końca lipca 2020 r.
Nie jest planowana nowelizacja art. 23 ustawy zmieniającej. Obowiązek przekazania kwoty 1 proc. podatku spoczywa na organach podatkowych, które przekażą kwotę 1 proc. podatku we właściwym terminie, tj. do lipca 2020 r.
Z wykładnią dokonaną przez resort zdecydowanie nie zgadzają się eksperci. Zdaniem doradcy podatkowego Radosława Kowalskiego treść art. 23 pkt 2 ustawy zmieniającej nie pozostawia żadnych wątpliwości co do tego, że całość regulacji art. 4 tej ustawy (tj. zarówno zmiany w art. 30f ust. 2 pkt 4, jak i art. 52v ust. 3 i 4 ustawy o PIT) wchodzi w życie w jednym dniu i jest to 1 stycznia 2021 r. – Nawet jeżeli zamierzenia ustawodawcy były inne i u podstaw takiego zastrzeżenia leżała chęć uniknięcia wprowadzania w trakcie roku podatkowego zmian niekorzystnych dla podatników, to z treści art. 23 pkt 2 ustawy zmieniającej nie można wyprowadzić wniosku, że zmiany w art. 52v ust. 3 i 4 ustawy o PIT wchodzą w życie w innym terminie niż 1 stycznia 2021 r. Chociaż taki moment wprowadzenia regulacji powoduje, że nowe przepisy są całkowicie bezużyteczne, to niedopuszczalne jest stosowanie karkołomnych interpretacji jednoznacznie sprzecznych z treścią ustawy – mówi Kowalski. Dodaje on, że, co prawda, nie byłaby to pierwsza taka sytuacja, bo wystarczy chociażby zapoznać się z objaśnieniami MF dotyczącymi jednokrotnego zgłoszenia płatności dokonanej na rachunek niewidniejący na białej liście. Jednak w tamtym przypadku zmiany – chociaż w niewłaściwej kolejności – zostały wprowadzone do ustawy.
Co mówi sporny przepis ustawy zmieniającej
Art. 23. Ustawa wchodzi w życie 1 lipca 2020 r., z wyjątkiem:
1) art. 8, który wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;
2) art. 1, art. 4 i art. 9, które wchodzą w życie 1 stycznia 2021 r.
Należy przy tym zaznaczyć, że stanowisko resortu dotyczące przekazywania 1 proc. podatku jest bez wątpienia korzystne dla podatników i organizacji pożytku publicznego. Nie oznacza to jednak, że można zrezygnować ze znowelizowania art. 23 ustawy zmieniającej. Naczelnik urzędu skarbowego, który – zgodnie ze stanowiskiem MF – przekaże w lipcu 2020 r. 1 proc. podatku organizacji pożytku publicznego wskazanej przez emeryta w zeznaniu lub jego korekcie za 2018 r. albo w stosownym oświadczeniu dotyczącym 2018 r., narazi się bowiem na zarzut uczynienia tego bez podstawy prawnej. [opinia] ©℗
opinia eksperta
Nie ma podstaw do stosowania nowych zasad już w lipcu
Anna Misiak partner i szef zespołu podatków osobistych i doradztwa dla pracodawców w MDDP
Nowelizację ustawy o PIT należy ocenić jako korzystną dla beneficjentów 1 proc. naszego podatku. Zamiarem ustawodawcy było bowiem przekazanie 1 proc. podatku należnego za 2019 r. organizacji pożytku publicznego wskazanej w zeznaniu lub jego korekcie za 2018 r. albo w stosownym oświadczeniu. Jednak, mimo słusznego zamiaru, realizacja tych przepisów w tym roku nie wydaje się możliwa.
Należy podkreślić, że tworzenie ustaw odbywa się na podstawie konstytucyjnej zasady przyzwoitej legislacji. Reguły budowania poszczególnych elementów ustawy zostały określone w rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów z 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 283). W powyższym akcie prezes Rady Ministrów przyjął, że przepis o charakterze odsyłającym powinien „jednoznacznie wskazywać przepis”, do którego się odwołuje. W przypadku, gdy ujęcie przepisu w ramach podstawowej jednostki redakcyjnej, jaką jest artykuł, nie jest możliwe, dzieli się ją dodatkowo na ustępy, punkty, litery i tirety. Przy czym tak podzielony przepis powołuje się w następującej kolejności: „art. ... ust. ... pkt ... lit. ... tiret ...”.
Zatem, uwzględniając zasady techniki prawodawczej, odwołanie się wyłącznie do artykułu, bez wyszczególnienia jego części – w tym przypadku pkt 1 – oznacza, że termin 1 stycznia 2021 r. dotyczy wejścia w życie całej jednostki redakcyjnej (całego artykułu). A skoro nowelizacja przepisów ustawy o PIT w tym zakresie jeszcze nie obowiązuje, to organy podatkowe nie mają uprawnień do przekazania 1 proc. podatku w lipcu 2020 r. na nowych zasadach. Nie odczytujemy bowiem przepisów z chęci ustawodawcy, tylko z tego, co zostało uchwalone.
