Na zasady, w tym okres, bilansowej amortyzacji środka trwałego wskazuje art. 32 ustawy o rachunkowości (dalej: u.r.). Z przepisu tego wynika, że przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:
1) liczba zmian, na których pracuje środek trwały,
2) tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
3) wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,
4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,
5) przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.
Bardziej szczegółowe i tym samym bardziej pomocne zasady w tym zakresie zawiera jednak Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa”. Z art. 10 ust. 3 u.r. wynika, że jednostki, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. Zgodnie zaś z pkt 7.3 KSR nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa” korzystający (leasingobiorca) dokonuje odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu leasingu finansowego w postaci środka trwałego, stosując zasady określone w art. 32 u.r. Standard ten zawiera także dalsze postanowienia, w myśl których:
  • jeżeli umowa leasingu nie przewiduje, aby korzystający uzyskał na moment zakończenia okresu leasingu tytuł własności przedmiotu umowy, to dany składnik aktywów wymaga w całości zamortyzowania przez okres leasingu lub okres ekonomicznej użyteczności, jeżeli byłby on krótszy od okresu leasingu;
  • jeżeli umowa przewiduje, że po jej zakończeniu korzystający uzyska tytuł własności przedmiotu leasingu (bez dodatkowej opłaty lub za opłatę końcową), to dany składnik aktywów amortyzuje się przez okres jego ekonomicznej użyteczności, zgodnie z zasadami amortyzacji (metoda, stawka) stosowanymi przez korzystającego do podobnych własnych składników aktywów.
Jeżeli zatem zawarta umowa leasingu finansowego nie przewiduje nabycia własności auta z chwilą zakończenia umowy, to powinno ono być w całości zamortyzowane w ciągu trzech lat, ponieważ tyle wynosi okres leasingu. Przy takim postanowieniu umowy nie bierzemy pod uwagę okresu ekonomicznej użyteczności, który wynosi pięć lat, ponieważ nie jest on krótszy od okresu leasingu.
A jeśli natomiast z zawartej umowy leasingu finansowego wynika, że wraz z jej zakończeniem korzystający (leasingobiorca) nabywa tytuł własności przedmiotu leasingu – a tak jest zazwyczaj – to środek trwały amortyzuje się przez okres ekonomicznej użyteczności, zgodnie z zasadami stosowanymi w przypadku podobnych, własnych składników aktywów. W sytuacji opisanej w pytaniu zapis ten daje więc podstawę do amortyzowania samochodu ciężarowego przez pięć lat (według stawki 20 proc.), jeśli z umowy leasingu wynika prawo do nabycia własności auta po jej zakończeniu. ©℗
Podstawa prawna
•art. 32 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2019 poz. 351; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568)
•komunikat ministra finansów z 28 czerwca 2018 r. w sprawie ogłoszenia uchwały Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie przyjęcia aktualizacji Krajowego Standardu Rachunkowości nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa” (Dz.Urz. MF z 2018 r. poz. 77)