Ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (wyciąg) – cz. 3 [KOMENTARZ]

Art. 26. [Wszczęcie egzekucji. Tytuł wykonawczy]

§ 1–1a. […]

• Z par. 1 art. 26 u.p.e.a. wynika, że organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru. Przy czym podmiotem uprawnionym, a zarazem zobowiązanym do zainicjowania egzekucji administracyjnej jest wierzyciel. Dążąc do wykonania obowiązku, w pierwszej kolejności korzysta on z miękkiej windykacji, doręczając zobowiązanemu upomnienie. Jeżeli doręczenie tego dokumentu nie wpłynie na wykonanie obowiązku, to wierzyciel wystawia tytuł wykonawczy i wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji doręcza go organowi egzekucyjnemu. Tytuł wykonawczy sporządza się według wzoru określonego w załącznikach 1 i 2 do rozporządzenia ministra finansów z 8 sierpnia 2016 r. w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 850; dalej: r.w.t.w.)132. Specyfika dokumentu polega na tym, że jest on sporządzany częściowo przez wierzyciela, a po doręczeniu go organowi egzekucyjnemu – również przez ten organ. W treści tytułu wykonawczego znajduje się wniosek o wszczęcie egzekucji, a ponadto są w nim umieszczane informacje dotyczące przebiegu i zakończenia egzekucji oraz kosztów egzekucyjnych. Samo doręczenie tytułu wykonawczego organowi egzekucyjnemu nie jest równoznaczne ze wszczęciem egzekucji133. Przed przystąpieniem do egzekucji administracyjnej zarówno wierzyciel, jak i organ egzekucyjny mają obowiązek z urzędu zbadać swoją właściwość do podejmowania działań wobec zobowiązanego i prowadzenia postępowania w konkretnej sprawie134. Tytuł wykonawczy, będący podstawą egzekucji administracyjnej, jest jedynie dokumentem urzędowym niezbędnym do wszczęcia i prowadzenia tego postępowania. Nie jest on zatem decyzją administracyjną w rozumieniu ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695; dalej: k.p.a.)135.
• Tytuł wykonawczy sporządza się również wtedy, gdy egzekucję administracyjną wszczyna się z urzędu, w sytuacji, w której wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym. W przypadku tym – zgodnie z art. 26 par. 4 u.p.e.a. – organ egzekucyjny przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego przez siebie wystawionego136. Z obowiązku sporządzenia tytułu wykonawczego nie został również zwolniony wierzyciel, którego należność pieniężna wynika z orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, o czym stanowi art. 26 par. 3 u.p.e.a.137. Jak jednak zauważa P.M. Przybysz, obowiązek określony w art. 26 par. 3 u.p.e.a. dotyczy jedynie egzekucji należności pieniężnych wynikających z orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest obowiązek o charakterze niepieniężnym wynikający z orzeczenia sądu, to wierzyciel nie jest zobowiązany do wystawienia tytułu wykonawczego. Do wniosku o wszczęcie egzekucji powinien dołączyć sądowy tytuł egzekucyjny138.

Postępowanie a egzekucja

• Brzmienie par. 1 art. 26 u.p.e.a. zmieni się od 20 lutego 2021 r. Treść będzie następująca: „Postępowanie egzekucyjne wszczyna się na wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji administracyjnej i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru. Wierzyciel będący jednocześnie organem egzekucyjnym wszczyna postępowanie egzekucyjne z urzędu poprzez nadanie tytułowi wykonawczemu przez siebie wystawionemu klauzuli o skierowaniu tego tytułu do egzekucji administracyjnej”. Czym jest spowodowana ta zmiana? Potrzebą wyraźnego rozróżnienia stosowanych w u.p.e.a. pojęć takich jak „postępowanie egzekucyjne” i „egzekucja administracyjna”, aby jasny był moment powstania obowiązku uiszczenia opłaty manipulacyjnej. W par. 1 dodano regulację o charakterze doprecyzowującym, przewidującą wszczęcie z urzędu postępowania egzekucyjnego, w przypadku gdy wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym. Ponadto zmiana par. 1 jest konsekwencją uchylenia przez ustawę z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1553; dalej: nowelizacja z 4 lipca 2019 r.) par. 4 art. 26 u.p.e.a. (przepis ten straci moc 20 lutego 2021 r.).
• Należy zauważyć, że par. 5 art. 26 u.p.e.a. mówi tylko, kiedy zostaje wszczęta egzekucja. Nie określa jednak chwili wszczęcia postępowania, gdy wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym. Trzeba jednocześnie wskazać, że pojęcia „postępowanie egzekucyjne” i „egzekucja” nie są synonimami. Przez egzekucję należy rozumieć zespół działań zmierzających do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego, podejmowanych w celu doprowadzenia do wykonania obowiązku, a przez postępowanie egzekucyjne – prowadzone przez organ egzekucyjny postępowanie, w ramach którego dochodzi do zastosowania czynności egzekucyjnych139. Zdaniem M. Staniszewskiego związek między egzekucją a postępowaniem egzekucyjnym wyraża się w tym, że egzekucja odbywa się w ramach tego postępowania i nie może się odbyć inaczej niż w tym postępowaniu. Różne są zatem momenty wszczęcia postępowania egzekucyjnego i egzekucji. Datą wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest dzień doręczenia organowi egzekucyjnemu przez wierzyciela wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wraz z tytułem wykonawczym (art. 61 par. 3 k.p.a. w zw. z art. 18 u.p.e.a.). Stosownie natomiast do art. 26 par. 5 u.p.e.a. wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności, lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. Postępowanie egzekucyjne wszczynane jest więc wcześniej niż sama egzekucja. Świadczy o tym m.in. treść niektórych przepisów u.p.e.a. Na przykład w art. 1a pkt 12 u.p.e.a. ustawodawca stwierdza, że w postępowaniu egzekucyjnym środkiem egzekucyjnym jest egzekucja z pieniędzy, z wynagrodzenia za pracę itp., natomiast zgodnie z art. 15 par. 1 u.p.e.a. egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel przesłał zobowiązanemu pisemne upomnienie, a postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie siedmiu dni od dnia doręczenia tego upomnienia. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie jest równoznaczne z wszczęciem egzekucji. W ramach postępowania egzekucyjnego organ egzekucyjny bada tytuł wykonawczy pod względem formalnym oraz nadaje mu klauzulę o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej. Jeżeli klauzula taka nie zostanie nadana, to brak będzie podstaw do doręczenia zobowiązanemu kopii tytułu wykonawczego, a dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu, w konsekwencji nie będzie wszczęta egzekucja administracyjna140.
• Zakończenie egzekucji nie powoduje zakończenia postępowania egzekucyjnego. Niekiedy po zastosowaniu i zrealizowaniu środka egzekucyjnego organ egzekucyjny będzie podejmował dalsze czynności w ramach prowadzonego postępowania. Tymi czynnościami mogą być: rozpatrywanie środków prawnych wniesionych w toku postępowania lub podział kwoty uzyskanej z egzekucji. Poza tym, gdy organ egzekucyjny będzie uprawniony do zastosowania niektórych tylko środków egzekucyjnych, a prowadzona przez niego egzekucja okazała się bezskuteczna, zakończenie egzekucji prowadzonej przez ten organ nie będzie oznaczało zakończenia postępowania egzekucyjnego. Podobna sytuacja będzie miała miejsce w sytuacji przejścia obowiązku objętego tytułem wykonawczym na następcę prawnego zobowiązanego, o czym stanowi art. 28a u.p.e.a. Ustawa nie przewiduje możliwości wydania przez organ egzekucyjny postanowienia o zakończeniu postępowania egzekucyjnego w wyniku wyegzekwowania obowiązku. Należy przyjąć, że powiadomienie zobowiązanego o wysokości pobranych kosztów egzekucyjnych świadczy o tym, że organ egzekucyjny uznał postępowanie za zakończone. Postępowanie egzekucyjne, które nie doprowadziło do wyegzekwowania obowiązku, zostaje zakończone postanowieniem o umorzeniu postępowania egzekucyjnego (art. 59 u.p.e.a.)141.
• Choć w doktrynie i orzecznictwie powszechnie zwraca się uwagę na delimitację pojęć „postępowanie egzekucyjne” oraz „egzekucja”, okazuje się, że ustawodawca czasami używa tych sformułowań zamiennie. Prowadzi to do niewłaściwego rozumienia przepisów. Na ten temat wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 września 2017 r. (sygn. akt II FSK 2344/15) na gruncie art. 108 par. 2 pkt 3 o.p. Zgodnie z tym przepisem postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego – w przypadku, o którym mowa w par. 3 (czyli w razie wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji, na zasadach przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przed orzeczeniem o odpowiedzialności osoby trzeciej nie wymaga się uprzedniego wydania decyzji). W sprawie chodziło o odpowiedzialność byłego wspólnika spółki za jej zobowiązania podatkowe. [ramka 3]

• Postępowanie egzekucyjne może zostać wszczęte z urzędu albo na wniosek, o czym decyduje możliwość połączenia w ramach jednego podmiotu kompetencji organu egzekucyjnego oraz wierzyciela. Gdy są oni dwoma różnymi podmiotami, pozycja wierzyciela będzie podobna – z pewnymi zastrzeżeniami – do wierzyciela w egzekucyjnym postępowaniu sądowym. Z jednej strony przysługują mu wówczas typowe procesowe uprawnienia strony postępowania, takie jak uprawnienie do składania środków odwoławczych, wniosku o zawieszenie, umorzenie postępowania. Wierzyciel występuje wówczas jako podmiot postępowania egzekucyjnego znajdujący się po przeciwnej stronie w stosunku do zobowiązanego. Z drugiej strony wierzyciel w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym ma jeszcze wiele kompetencji wykraczających poza typowe uprawnienia procesowe, bliższych zadaniom organu państwowego, np. obowiązek podjęcia egzekucji, wysłanie upomnienia do zobowiązanego, wystawienie tytułu wykonawczego. Z kolei gdy wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, to mamy do czynienia ze swoistą unią personalną, ponieważ w ręku jednego podmiotu zostają skoncentrowane kompetencje o dwojakim charakterze: organu egzekucyjnego i wierzyciela142. W takiej sytuacji dochodzi do modyfikacji kompetencji procesowych wierzyciela, ponieważ pewne jego uprawnienia i obowiązki stają się bezprzedmiotowe, a inne przechodzą na organ egzekucyjny. Wierzyciel nie będzie wówczas składał wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, lecz zostanie ono wszczęte z urzędu, zgodnie z art. 26 par. 4 (a po 20 lutego 2021 r. na podstawie art. 26 par. 1 u.p.e.a.). Wierzyciel nie będzie również składał zażaleń od wydawanych przez organ egzekucyjny postanowień. W przeciwnym wypadku dochodziłoby do sytuacji, w której ten sam podmiot najpierw wydawałby określoną decyzję procesową, a następnie mógł złożyć od niej zażalenie. Funkcją, która przeszła na organ egzekucyjny, będzie obowiązek wysłania upomnienia zobowiązanemu. Z urzędu do wszczęcia postępowania egzekucyjnego może również dojść na skutek wniesienia skargi przez jednostkę w trybie art. 233 k.p.a. Nie jest to formalny sposób wszczęcia postępowania egzekucyjnego, ale może stanowić bodziec dla organu egzekucyjnego do podjęcia czynności z urzędu143.
• Za tytuł wykonawczy uznaje się również jednolity tytuł wykonawczy144 oraz zagraniczny tytuł wykonawczy145. Zgodnie z art. 12 ust. 1 dyrektywy 2010/24/UE z 16 marca 2010 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących podatków, ceł i innych obciążeń (Dz.Urz. UE z 2010 r. L 84, s. 1; dalej: dyrektywa 2010/24/UE) jednolity tytuł wykonawczy umożliwiający egzekucję we współpracującym państwie członkowskim odzwierciedla merytoryczną zawartość pierwotnego tytułu wykonawczego umożliwiającego egzekucję i stanowi jedyną podstawę środków odzyskiwania wierzytelności i środków zabezpieczających podjętych we współpracującym państwie członkowskim. Nie podlega on w tym państwie członkowskim żadnemu zatwierdzeniu, uzupełnieniu ani zastąpieniu. W par. 1b art. 26 u.p.e.a. wymienione są przepisy, których nie stosuje się do jednolitego oraz zagranicznego tytułu wykonawczego. Ustawa zmieniająca ustaliła (w par. 1b), że do nich nie będzie się odnosiła zasada elektronicznego przekazywania dokumentów. Warunki współpracy w dochodzeniu należności pieniężnych, w tym sposób przekazywania wniosków o pomoc, zagranicznych i jednolitych tytułów wykonawczych, regulowane są przepisami Unii Europejskiej oraz umowami międzynarodowymi.

Elektroniczna forma komunikacji

• W dotychczasowym brzmieniu par. 1c art. 26 u.p.e.a. ustalono, że wnioski egzekucyjne i tytuły wykonawcze mogą być przekazywane do organu egzekucyjnego przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej. Od 30 lipca 2020 r. ma to być regułą. Zasady elektronicznego przesyłania tytułów wykonawczych zostaną uszczegółowione w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 27 par. 2b u.p.e.a. Obecnie, mimo prawnej możliwości sporządzenia tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej i przesyłania go w ten sposób, znacząca część wierzycieli przekazuje jednak tytuły wykonawcze w postaci papierowej. Powoduje to niepotrzebne koszty dla wierzyciela i organu egzekucyjnego. Ponadto wymaga zaangażowania pracowników organów egzekucyjnych w czynności techniczne dotyczące rejestracji w systemie teleinformatycznym organu danych z tytułów wykonawczych. Utrzymywanie takiego rozwiązania w dobie elektronizacji jest niecelowe i nieefektywne.
• Nowością w par. 1c art. 26 u.p.e.a. jest też to, że wnioski egzekucyjne i tytuły wykonawcze będą mogły być przekazywane do organu egzekucyjnego również przez operatora pocztowego, przez swoich pracowników oraz inne upoważnione osoby lub organy – jeżeli z przyczyn technicznych nie jest możliwa droga elektroniczna. Ustawa zmieniająca wyraźnie określiła, że przekazywanie tych dokumentów w postaci papierowej w ww. sposób będzie wyjątkiem. Wprowadzenie wyjątku od zasady elektronicznego przekazywania tytułów wykonawczych ma na celu zapewnienie płynnego ich przesyłania do organu egzekucyjnego, w sytuacji gdy wystąpią problemy techniczne. Paragraf 1c art. 26 u.p.e.a. wprowadza obowiązki dotyczące sposobu przekazywania tytułu wykonawczego dla wierzycieli, co oznacza, że nie będzie on dotyczył tytułów wykonawczych przekazywanych przez instytucje pośredniczące na podstawie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE z 2009 r. L 284, s. 1; ost.zm. Dz.Urz. UE z 2019 r. L 54, s. 18). Wskazać należy, że brak jest możliwości nałożenia w u.p.e.a. na wierzycieli będących organami innych państw członkowskich Unii Europejskiej obowiązków w zakresie sposobu przekazywania tytułów wykonawczych.
• Ustawa zmieniająca dodała w art. 26 u.p.e.a. par. 1e–1h. Zaczną one obowiązywać od 30 lipca 2020 r. I tak par. 1e stanowi przeniesienie na grunt u.p.e.a. rozwiązań zawartych w rozporządzeniu ministra finansów z 30 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1483; dalej: r.p.w.n.p.). Umożliwia on przekazanie przez wierzyciela wraz z tytułem wykonawczym dodatkowej informacji, w przypadku gdy ustali on inne dane, które mogą być niezbędne do wszczęcia lub prowadzenia egzekucji. Paragraf 1e wprowadza przykładowy katalog takich danych; są to np. okoliczności, na podstawie których ustalono właściwość miejscową, posiadany majątek i źródła dochodu zobowiązanego, numer i data wydania postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego (wydanego na postawie art. 59 par. 2 u.p.e.a.) czy dane zarządcy przedsiębiorstwa w spadku. Przekazanie dodatkowej informacji wraz z tytułem wykonawczym może wpłynąć na sprawniejsze wszczęcie egzekucji i szybsze wyegzekwowanie należności. Organ egzekucyjny od razu po wpływie tytułu wykonawczego będzie mógł stosować środki egzekucyjne, nawet zanim podejmie działania w celu ustalenia majątku zobowiązanego. Przekazanie informacji, o której mowa w par. 1e, będzie obligatoryjne, w przypadku gdy dojdzie do ustalenia właściwości miejscowej na podstawie art. 22 par. 3 bądź 3a u.p.e.a. czy też jeśli w sprawie skierowano wniosek o udzielenie pomocy (o udzielenie informacji lub powiadomienie) na podstawie ustawy z 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 765; dalej: u.w.p.), umorzono uprzednio postępowanie egzekucyjne w związku z jego bezskutecznością, ustanowiono opiekę bądź kuratelę czy też działa zarządca przedsiębiorstwa w spadku. Przekazanie informacji dodatkowej dotyczącej posiadanych przez zobowiązanego składników majątkowych czy źródeł dochodu będzie obowiązkowe wyłącznie w sytuacji, gdy będą one znane wierzycielowi. Może on bowiem mieć ograniczony dostęp do informacji o majątku zobowiązanego. W przypadku wystąpienia o udzielenie pomocy, o której mowa w u.w.p., wierzyciel zobowiązany będzie do przekazania organowi egzekucyjnemu informacji o dacie wysłania przez centralne biuro łącznikowe wniosku o udzielenie informacji lub powiadomienie do państwa członkowskiego lub państwa trzeciego oraz numeru referencyjnego tego wniosku. Dane te mają bowiem kluczowe znaczenie dla oceny możliwości skierowania przez organ egzekucyjny wniosku o pomoc w egzekucji należności. Zrezygnowano z obowiązku podawania przez wierzyciela daty uzupełnienia przez centralne biuro łącznikowe wniosku o udzielenie informacji lub powiadomienie do państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, ponieważ data ta nie jest istotna dla prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
• W nowym par. 1f art. 26 u.p.e.a. określono sposób przekazywania ww. informacji. Będą one przesyłane wraz z tytułem wykonawczym, zatem w ten sam sposób, w jaki będzie on przekazywany. W konsekwencji, jeśli będzie on doręczany drogą elektroniczną, to dodatkowe informacje również zostaną tak przekazane. Natomiast wtedy, gdy skorzystanie z formy elektronicznej z przyczyn technicznych będzie niemożliwe, tytuł wykonawczy wraz z dodatkowymi informacjami zostaną doręczone do organu egzekucyjnego w postaci papierowej.
• Dodany par. 1g art. 26 u.p.e.a. reguluje kwestie dotyczące automatycznej weryfikacji danych zawartych w tytułach wykonawczych przekazywanych do organu egzekucyjnego drogą elektroniczną. Zakłada się, że dane zobowiązanego zawarte w tym dokumencie będą automatycznie weryfikowane z danymi zawartymi w rejestrze PESEL czy Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Weryfikowane będą m.in.: imię i nazwisko, nazwa zobowiązanego, numer PESEL, NIP bądź REGON i zgodność tych numerów z imieniem i nazwiskiem bądź nazwą zobowiązanego. Natomiast dane wierzyciela oraz podstawa prawna należności weryfikowane będą ze słownikami referencyjnymi zamieszczonymi na stronie podmiotowej ministra finansów. W przypadku gdy dane określone przez wierzyciela w tytule wykonawczym będą niezgodnie ze wskazanymi rejestrami albo słownikami, tytuł nie zostanie przyjęty przez organ egzekucyjny. Przy czym wierzyciel otrzyma informację o nieprzyjęciu tytułu wykonawczego wraz z podaniem przyczyny tego nieprzyjęcia. Rozwiązanie to ma zagwarantować, że do organu egzekucyjnego będą wpływały jedynie prawidłowo wystawione tytuły wykonawcze. Te zaś, które będą zawierały niewłaściwe dane, zostaną automatycznie odrzucone. Dzięki takiemu rozwiązaniu wierzyciel bez ingerencji organu egzekucyjnego otrzyma informację o błędnych danych. Będzie więc mógł skorygować je jeszcze przed przekazaniem tytułu wykonawczego organowi egzekucyjnemu. Konsekwencja rozwiązań przyjętych w zakresie weryfikacji danych zawartych w tytule wykonawczym sporządzonym przez wierzyciela oraz sposobu przekazania tych tytułów jest określona w par. 1h art. 26 u.p.e.a. Wynika z niego, że wierzyciel otrzyma informację o niezgodności danych zawartych w tytule wykonawczym z danymi zawartymi w rejestrach i słownikach drogą elektroniczną przewidzianą dla przekazywania tytułów wykonawczych. Wprowadzenie takiego rozwiązania ma spowodować szybszą korektę danych, co w konsekwencji przyspieszy wszczęcie egzekucji administracyjnej.

Wszczęcie egzekucji

• W par. 5 art. 26 u.p.e.a. określono moment, w którym następować będzie wszczęcie egzekucji. Obecnie zgodnie z tym przepisem za datę wszczęcia egzekucji administracyjnej uznaje się doręczenie dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. Artykuł 25 par. 5 u.p.e.a. różnicuje zatem moment wszczęcia egzekucji administracyjnej w zależności od tego, które ze zdarzeń w nim wskazanych nastąpiło wcześniej.
• Z orzecznictwa wynika, że czynnością wszczynającą egzekucję administracyjną jest doręczenie odpisu tytułu wykonawczego do rąk zobowiązanego (wyroki WSA w Gliwicach z: 4 lutego 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 929/19 i 16 października 2019 r., sygn. akt I SA/Gl 868/19, wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 6 czerwca 2019 r., sygn. akt II SA/Go 154/19). Przy czym chwilą wszczęcia egzekucji w rozumieniu art. 26 par. 5 u.p.e.a. jest data dzienna, a nie godzina (wyrok WSA w Poznaniu z 28 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Po 655/19). Ponadto organ z urzędu powinien zbadać, czy odpis tytułu wykonawczego został prawidłowo doręczony. Jeśli bowiem organ stwierdzi, że odpis tytułu wykonawczego nie został prawidłowo doręczony, to ma obowiązek umorzyć postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 59 par. 1 pkt 7 u.p.e.a. (wyrok WSA w Krakowie z 14 lutego 2019 r., sygn. akt I SA/Kr 111/18). [przykłady 11 i 12]

przykład 11

przykład 12

• W par. 5 art. 26 u.p.e.a. dodano jeszcze pkt 3 i 4. Wprowadzono zatem dwa nowe momenty wszczęcia egzekucji administracyjnej związane ze stosowanymi środkami egzekucyjnymi, tj. egzekucją z ruchomości i nieruchomości. Przyjęto, że wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą zajęcia ruchomości, jeśli to zajęcie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. Jeżeli zaś zajęcie ruchomości nastąpi z chwilą podpisania protokołu zajęcia ruchomości przez pracownika obsługującego organ egzekucyjny, to dzień, w którym ta czynność zostanie dokonana, będzie miarodajny do uznania go za moment wszczęcia egzekucji administracyjnej (pod warunkiem że podpisanie protokołu nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego). W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy organ egzekucyjny ma wiedzę o posiadaniu przez zobowiązanego np. środka transportu, ale nie może go zająć, bo egzekucja administracyjna nie została wszczęta. Komentowana zmiana umożliwi dokonanie zajęcia ruchomości w takim przypadku. Należy dodać, że stanowi ona konsekwencję wprowadzenia w art. 98 par. 1a u.p.e.a. możliwości zajęcia ruchomości, jeżeli z ewidencji prowadzonej przez zobowiązanego, urzędowego rejestru ruchomości lub rejestru zastawów wynika, że zobowiązany jest właścicielem ruchomości. Wejście w życie tego przepisu oznaczać będzie, że pracownik obsługujący organ egzekucyjny będzie mógł dokonać jej zajęcia z chwilą podpisania przez niego protokołu. W tym momencie nastąpi wszczęcie egzekucji administracyjnej. Należy zauważyć, że w powyższej sytuacji zobowiązanemu po dokonaniu tej czynności egzekucyjnej zostanie doręczony odpis tytułu wykonawczego i odpis protokołu zajęcia ruchomości. W nowym pkt 4 art. 5 art. 26 u.p.e.a. uznano, że wszczęcie egzekucji administracyjnej nastąpi z chwilą wpisu w księdze wieczystej o wszczęciu egzekucji z nieruchomości lub złożenia wniosku o wpis o wszczęciu egzekucji z nieruchomości do zbioru dokumentów (pod warunkiem że wpis lub złożenie do zbioru dokumentów będzie miało miejsce przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego). W związku z tym, że zajęcie nieruchomości następuje w różnych momentach, o których mowa w art. 110c par. 4 u.p.e.a., wystąpienie wcześniejszego zdarzenia, wskazanego w pkt 4 par. 5 art. 26 u.p.e.a., będzie miarodajne dla ustalenia momentu wszczęcia egzekucji administracyjnej. Komentowane zmiany usuną wątpliwości co do możliwości podjęcia czynności egzekucyjnych zmierzających do zajęcia ruchomości lub nieruchomości przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. Mogą zatem wpłynąć na efektywność egzekucji, a przynajmniej powinny zapobiec ewentualnemu udaremnieniu egzekucji z ruchomości i nieruchomości zobowiązanego.

Art. 26aa. [Prowadzenie systemu teleinformatycznego]

§ 1. System teleinformatyczny, przy wykorzystaniu którego wnioski egzekucyjne i tytuły wykonawcze lub informacje, o których mowa w art. 26 § 1e, są przekazywane do organu egzekucyjnego będącego naczelnikiem urzędu skarbowego, jest prowadzony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

• Przepis ten został dodany przez ustawę zmieniającą. Zacznie obowiązywać od 30 lipca 2020 r. Reguluje kwestie dotyczące systemu teleinformatycznego, za pośrednictwem którego będą przekazywane tytuły wykonawcze do organu egzekucyjnego będącego naczelnikiem urzędu skarbowego. System ten będzie prowadzony przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Takie rozwiązanie przyjęte jest dla Rejestru Należności Publicznoprawnych oraz Centralnego Rejestru Danych Podatkowych. Jednocześnie, analogicznie jak w przypadku RNP, przewidziano możliwość powierzenia prowadzenia tego systemu innemu organowi KAS. Wyznaczenie innego organu do prowadzenia systemu teleinformatycznego, za pośrednictwem którego przekazywane będą tytuły wykonawcze, będzie następowało w drodze rozporządzenia ministra finansów. W tej sytuacji organ ten będzie administratorem danych zawartych w systemie.

Art. 26c. [Dalszy tytuł wykonawczy]

§ 1. [...]

• Organ egzekucyjny co do zasady wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego tylko raz tytułu wykonawczego (oryginału). Wystawienie kolejnych tytułów wykonawczych do tej samej należności jest niedopuszczalne, gdyż narusza gwarancję ochrony praw zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym (chroni przed kilkakrotnym dochodzeniem jednej i tej samej należności). Po stronie wierzyciela istnieje obowiązek wyeliminowania takich tytułów z obrotu prawnego. Ponowne wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela, będącego jednocześnie organem egzekucyjnym, w stosunku do zobowiązanego w celu wyegzekwowania należności, która była już przedmiotem egzekucji, jeśli zostało ono umorzone wobec jego nieskuteczności, może nastąpić tylko na podstawie pierwotnie wystawionego tytułu wykonawczego (oryginału)146. W pewnych przypadkach u.p.e.a. przewiduje jednak możliwość wystawienia przez wierzyciela zmienionego, dalszego lub ponownego tytułu wykonawczego na podstawie wcześniej sporządzonego oryginału. Jego wystawienie nie oznacza bowiem wprowadzenia do obrotu prawnego równolegle kilku tytułów wykonawczych. [przykład 13]

przykład 13

• Artykuł 26c u.p.e.a. reguluje sytuację, w której egzekucja powinna być prowadzona przez więcej niż jeden organ egzekucyjny lub zachodzi potrzeba zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową (w tym hipoteką morską przymusową). Wtedy, zgodnie z par. 1, wierzyciel wydaje dalszy tytuł wykonawczy147. Dalszy tytuł wykonawczy nie jest odpisem (uwierzytelnioną kopią) tytułu, ale odrębnym tytułem wykonawczym, który może być podstawą do prowadzenia egzekucji lub ustanowienia zabezpieczenia hipoteką przymusową dopiero po nadaniu mu klauzuli o skierowaniu go do egzekucji148.
• Paragraf 1 art. 26c u.p.e.a. zmieni się od 20 lutego 2021 r. Po wejściu w życie nowelizacji z 4 lipca 2019 r. będzie stanowił, że: „Wierzyciel wydaje dalszy tytuł wykonawczy w przypadku:

• Nowe brzmienie par. 2 art. 26c u.p.e.a., nadane mu ustawą zmieniającą (z mocą obowiązującą od 30 lipca 2020 r.), uwzględnia to, że dalszy tytuł wykonawczy jest wystawiany w razie konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez więcej niż jeden organ egzekucyjny oraz zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową. W takim przypadku do organu egzekucyjnego prowadzącego postępowanie egzekucyjne w danej sprawie skierowany już został pierwotny tytuł wykonawczy. Dalszemu tytułowi wykonawczemu nie będzie nadawana odrębnie klauzula o skierowaniu do egzekucji administracyjnej. Będzie on jedynie zawierał informację o nadaniu klauzuli bez konieczności powtarzania tej czynności.
• Ustawa zmieniająca dodała par. 5 art. 26c u.p.e.a. Przepis ten określa postać, w jakiej sporządzany jest dalszy tytuł wykonawczy. Co do zasady, wydawany on będzie w postaci papierowej. Jeżeli jednak dalszy tytuł wykonawczy, wystawiany dla celów prowadzenia egzekucji przez więcej niż jeden organ egzekucyjny, będzie mógł być wystawiony w postaci elektronicznej, wówczas będzie on miał właśnie taką postać. Podobnie w przypadku dalszego tytułu wykonawczego kierowanego wraz z wnioskiem o wpis hipoteki przymusowej. Taki tytuł będzie można wystawić w postaci elektronicznej, jeżeli wierzyciel występujący z wnioskiem o wpis będzie uprawniony do korzystania z systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 6264 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 462; dalej: k.p.c.). Za jego pośrednictwem będzie mógł być złożony wniosek o wpis w księdze wieczystej (nie dotyczy to jednak wpisu hipoteki morskiej). Obecnie do korzystania z tego systemu spośród organów administracji uprawniony jest jedynie naczelnik urzędu skarbowego, wymieniony w art. 6264 k.p.c. Nie jest wykluczone, że krąg organów uprawnionych do korzystania z tego systemu zostanie rozszerzony. Przewidziane wyjątki dla sporządzenia dalszego tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej uwzględniają sytuacje, w których zarówno wierzyciel ma techniczną możliwość wystawienia dalszego tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej, jak i organ egzekucyjny lub sąd wieczystoksięgowy mają możliwość przyjęcia i korzystania z tego tytułu w postaci elektronicznej. Przy czym par. 5 art. 26c u.p.e.a. w żaden sposób nie uzależnia wyboru przez wierzyciela postaci, w jakiej ma być sporządzony dalszy tytuł wykonawczy. Możliwe będzie sporządzenie dalszego tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej również w przypadku, gdy pierwotny tytuł wykonawczy został wystawiony w postaci papierowej i odwrotnie.

Art. 26ca. [Kolejny tytuł wykonawczy]

§ 1. Wierzyciel wystawia kolejny tytuł wykonawczy w razie potrzeby:

• Artykuł 26ca u.p.e.a. został dodany przez ustawę zmieniającą. Zacznie on obowiązywać od 30 lipca 2020 r. Jest pierwszym przepisem, który zastąpi art. 27c u.p.e.a. (uchylony ustawą zmieniającą). Przepis ten związany jest z art. 29 o.p., zgodnie z którym w przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe obejmuje jego majątek odrębny oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka (par. 1). Przy czym skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:

• Odpowiedzialność współmałżonka podatnika (płatnika, inkasenta) za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki (należności wynikające z nieprawidłowej realizacji obowiązków płatniczych i inkasenckich) powstaje z mocy prawa (ex lege), z chwilą powstania zobowiązania podatkowego (w chwili powstania zobowiązania płatniczego lub inkasenckiego). Nie jest zatem konieczne do wszczęcia postępowania podatkowego w stosunku do małżonka podatnika (płatnika, inkasenta) wydanie decyzji o jego odpowiedzialności. Współmałżonek ponoszący odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe małżonka będącego podatnikiem nie może być utożsamiany z podatnikiem. W przeciwieństwie do podatnika nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązanie podatkowe149. Konsekwencją rozciągnięcia odpowiedzialności podatnika na majątek wspólny jego oraz małżonka jest również odpowiedzialność tego małżonka. Odpowiedzialność tę należy rozumieć jako dopuszczalność stosowania przewidzianych prawem środków przymusu zmierzających do wyegzekwowania podatków również z jego majątku, który stanowi majątek wspólny małżonków150. Małżonek podatnika ponosi odpowiedzialność rzeczową składnikami majątkowymi wchodzącymi do wspólności majątkowej małżeńskiej. Musi znosić egzekucję skierowaną do tych składników majątkowych, mimo że nie jest stroną w postępowaniu dotyczącym ustalenia lub określenia takiego podatku. Co więcej, nie może uzyskać żadnych informacji na temat dochodów podatnika i płaconych przez niego podatków, ponieważ dane te są objęte tajemnicą skarbową, a naruszenie jej jest przestępstwem ściganym na wniosek pokrzywdzonego, a więc przede wszystkim podatnika. Podkreślić także należy, że odpowiedzialność małżonka podatnika pozostającego we wspólności majątkowej małżeńskiej, w przeciwieństwie do odpowiedzialności osób trzecich, trwa tak długo, jak istnieje zobowiązanie podatkowe, niezależnie od tego, ile lat upłynęło od jego powstania151.
• Przepisy ustawy z 25 lutego 1964 r. ‒ Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2086; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2089; dalej: k.r.o.) od 20 stycznia 2008 r. zasadniczo się zmieniły, przez co postanowienia art. 29 par. 2 o.p. stały się niedostosowane do regulacji dotyczących umownych ustrojów majątkowych (dział III rozdział II k.r.o.). W zmienionych przepisach k.r.o. nie ma już m.in. takich pojęć jak: „majątek odrębny”, „zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej” ani mowy o ustaniu tej wspólności w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka albo uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji. Zgodnie z art. 52–54 k.r.o. zostały one objęte pojęciami „rozdzielność majątkowa” i „rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków”.
• Zgodnie z art. 31 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Majątkowa wspólność małżeńska obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). [ramka 4] Natomiast przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków (art. 33 k.r.o.).
• Małżeńska wspólność majątkowa ustaje z mocy prawa w razie ustania małżeństwa, a także w razie orzeczenia separacji (art. 54 k.r.o.) oraz ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 k.r.o.). Ustawowa wspólność małżeńska może zostać, w drodze umowy, rozszerzona, ograniczona lub wyłączona (art. 47 par. 1 k.r.o.). Może też zostać, w czasie trwania małżeństwa, z ważnych powodów, na wniosek każdego z małżonków, zniesiona przez sąd. Rozszerzenie wspólności majątkowej powoduje rozciągnięcie odpowiedzialności podatkowej na cały, rozszerzony majątek wspólny. Takim rozszerzonym majątkiem wspólnym odpowiada się również za zobowiązania podatkowe powstałe przed rozszerzeniem wspólności. Umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej nie wpływają na ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe powstałe przed dniem zawarcia takiej umowy. W tym zakresie odpowiedzialność będzie więc obejmować nadal te składniki majątkowe, które, zaliczane uprzednio do majątku wspólnego, stały się odrębnym majątkiem współmałżonka. Podobnie na zakres majątku objętego odpowiedzialnością nie ma wpływu ubezwłasnowolnienie małżonka, orzeczenie separacji ani orzeczenie sądu o zniesieniu wspólności ustawowej. Przedmiotowy zakres odpowiedzialności obejmuje w tym przypadku zobowiązania powstałe przed dniem uprawomocnienia się orzeczenia. Jeżeli wyłączenie wspólności dokonane jest przed zawarciem małżeństwa, to w ogóle nie powstaje majątek wspólny objęty odpowiedzialnością, o której mowa w art. 29 par. 1 o.p.152.

• W praktyce art. 27c u.p.e.a. wywoływał sporo kontrowersji. Zgodnie z tym przepisem (uchylonym przez komentowaną ustawę zmieniającą), jeżeli egzekucja ma być prowadzona zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich majątków osobistych, to tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków. W orzecznictwie przedstawiono dwa poglądy na temat sposobu interpretacji komentowanego przepisu. Po pierwsze, zakłada się, że wskazanie w tytule wykonawczym małżonka zobowiązanego jest dopuszczalne wyłącznie wówczas, gdy małżonek jest współzobowiązanym, innymi słowy, jeżeli ma być prowadzona egzekucja zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątków osobistych obojga małżonków (tak np. Sąd Najwyższy w uchwale z 18 września 2002 r., sygn. akt III CZP 49/02). Po drugie, zakłada się, że wskazanie w tytule wykonawczym zobowiązanego oraz jego małżonka jest konieczne także wówczas, gdy obowiązek nie ciąży na małżonku (małżonek nie jest zobowiązanym w rozumieniu art. 1a pkt 20 u.p.e.a.), ale małżonek ponosi odpowiedzialność rzeczową (tak np. NSA w wyrokach z 18 stycznia 2006 r., sygn. akt II FSK 146/05 i z 16 grudnia 2009 r., sygn. akt II FSK 570/08)153. Wątpliwości wzbudzała także możliwość wnoszenia środków zaskarżania przez małżonka zobowiązanego. Zdaniem NSA wyrażonym w wyroku z 6 stycznia 2010 r. (sygn. akt II FSK 2100/08), „jeżeli małżonek zobowiązanego ponosi tylko odpowiedzialność majątkiem wspólnym za cudze zobowiązanie, to tym samym nie można mu przyznać uprawnień wynikających z art. 27 par. 1 pkt 8 u.p.e.a. do złożenia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym, skoro uprawnienia te, jak wynika wprost z art. 27 par. 1 pkt 8 u.p.e.a., przysługują – z mocy ustawodawcy – wyłącznie zobowiązanemu” (tak też np. WSA w Białymstoku w wyroku z 11 września 2019 r., sygn. akt I SA/Bk 247/19). Odmienne stanowisko zajął np. WSA w Gliwicach w wyroku z 6 czerwca 2019 r. (sygn. akt I SA/Gl 246/19). Sąd ten uznał, że legitymacja do złożenia zarzutu czy też skargi na czynność egzekucyjną przysługuje także małżonkowi zobowiązanego w przypadku skierowania egzekucji do majątku wspólnego (tak też NSA w wyroku z 24 listopada 2016 r., sygn. akt II GSK 1183/15).

• Kolejny tytuł wykonawczy będzie zawierał elementy wymagane art. 27 par. 1 pkt 1–9a i 11–14, par. 1a i 2 oraz art. 27d par. 1 u.p.e.a., informację o nadaniu klauzuli o skierowaniu do egzekucji administracyjnej oraz inne elementy, o których mowa w art. 26ca par. 2 u.p.e.a. [ramka 5 na s. D6]

• Zgodnie z par. 4 art. 26ca u.p.e.a. zobowiązanemu nie będzie doręczany odpis kolejnego tytułu wykonawczego. Co do zasady będzie on wystawiany w postaci papierowej za wyjątkiem przypadków, w których wierzyciel będzie miał możliwości techniczne do wystawienia kolejnego tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej lub gdy będzie uprawniony do złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, a także gdy będzie istniała możliwość przekazania i korzystania z tytułu wykonawczego w takiej postaci. Przewidziano również wyjątek wystawienia kolejnego tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej w przypadku kierowania tego tytułu do organu egzekucyjnego w celu przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości należącej do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka albo będącej własnością dłużnika rzeczowego. Kolejny tytuł wykonawczy będzie miał postać elektroniczną jedynie w przypadku, gdy wierzyciel będzie miał techniczną możliwość wystawienia tego tytułu w tej postaci, skierowania go do organu egzekucyjnego w tej formie, a także korzystania z tego tytułu. Dopuszczone zostały zatem obie postacie wystawienia kolejnego tytułu wykonawczego, tj. papierowa i elektroniczna, aby umożliwić wierzycielowi wystawienie kolejnego dokumentu w wybranej przez niego formie, z uwzględnieniem rozwiązań informatycznych, którymi dysponuje.

Art. 27. [Treść tytułu wykonawczego]

§ 1. Tytuł wykonawczy zawiera:

• Na wstępie należy podkreślić, że prawidłowe wystawienie tytułu wykonawczego jest niezwykle ważne, ponieważ nie ma możliwości skutecznego prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wadliwego lub niezawierającego wszystkich wymaganych przez prawo elementów. Powyższa uwaga dotyczy wszelkiego rodzaju nieprawidłowości154. Brak chociażby jednego ze wskazanych w art. 27 u.p.e.a. elementów powoduje, że dany tytuł wykonawczy nie może stanowić podstawy prowadzenia egzekucji (wyrok WSA w Szczecinie z 13 czerwca 2013 r., sygn. akt II SA/Sz 1253/12). Przy czym ustawodawca nie różnicuje niespełnienia przez tytuł wykonawczy wymogów z art. 27 u.p.e.a. na błędy „mniejszej czy większej wagi” (wyrok WSA w Warszawie z 26 kwietnia 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 3213/14). Podkreślić należy, że do tytułu wykonawczego nie ma odpowiedniego zastosowania art. 64 par. 2 k.p.a., który dotyczy usunięcia braków podania. Zatem organ egzekucyjny przed wydaniem postanowienia o nieprzystąpieniu do egzekucji nie ma obowiązku wezwania wierzyciela do usunięcia braków tytułu wykonawczego. Nie jest więc dopuszczalne uzupełnienie w nim braków w piśmie skierowanym do organu egzekucyjnego lub modyfikacja przez wierzyciela tytułu wykonawczego w toku badania przez wierzyciela dopuszczalności egzekucji. Należy pamiętać, że wierzyciel zamiast zwróconego może wystawić nowy tytuł spełniający wszystkie wymagania i ponownie wystąpić o wszczęcie egzekucji155.
• Ustawa zmieniająca dokonała modyfikacji art. 27 par. 1 pkt 2 u.p.e.a. w ten sposób, że w tytule wykonawczym również będzie musiał być wpisany numer REGON zobowiązanego, jeżeli zobowiązany taki numer posiada. Dotychczas ten element nie był wymagany. Umożliwi to lepszą identyfikację zobowiązanego, ponieważ jest to numer unikalny. Należy wskazać, że dłużnik zajętej wierzytelności realizujący zajęcie wierzytelności organu egzekucyjnego (np. bank, kontrahent) często dysponuje numerem REGON zobowiązanego, a nie ma informacji o jego numerze NIP czy PESEL. Dlatego ustawodawca uznał, że numer ten powinien zostać umieszczony już w tytule wykonawczym wystawianym przez wierzyciela. Ponadto w art. 27 par. 1 pkt 3 u.p.e.a. dodano obowiązek wpisywania (od 30 lipca 2020 r.) w tytule wykonawczym informacji o rodzaju należności pieniężnej. Informacja ta jest niezwykle ważna w postępowaniu egzekucyjnym. W przypadku bowiem niektórych należności jej rodzaj decyduje o organie egzekucyjnym przejmującym łączne prowadzenie egzekucji co do środka, do którego nastąpił zbieg egzekucji. Ponadto w przypadku niektórych rodzajów należności dopuszcza się realizację zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego w okresie blokady rachunku, o której mowa w przepisach o.p.
• Zmiana art. 27 pkt 8 u.p.e.a., tj. treści pouczenia w zakresie obowiązku informowania o zmianie adresu miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego, wynika z modyfikacji art. 36 par. 3 u.p.e.a. Natomiast modyfikacja pouczenia zawartego w art. 27 pkt 9 u.p.e.a. jest konsekwencją zmian wprowadzanych w sposobie rozpatrywania zarzutów w sprawie egzekucji administracyjnej oraz skutków ich wniesienia nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. W końcu dodawany w art. 27 u.p.e.a. pkt 9a wprowadza pouczenie o możliwości wniesienia przez małżonka zobowiązanego sprzeciwu w sprawie odpowiedzialności majątkiem wspólnym zobowiązanego i jego małżonka za należności pieniężne obciążające zobowiązanego.
• Dodawany par. 1a art. 27 u.p.e.a. uwzględnia możliwe częste zmiany adresu zamieszkania zobowiązanego. W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy tytuł wykonawczy kierowany przez wierzyciela do organu egzekucyjnego zawiera aktualny adres zobowiązanego. Jednak w momencie, kiedy tytuł ten dotrze do organu egzekucyjnego, podany adres jest już nieaktualny. W takiej sytuacji powstaje ryzyko, że tytuł wykonawczy zostanie uznany za niespełniający wymogów określonych w art. 27 u.p.e.a. W celu uniknięcia konieczności wielokrotnego korygowania adresu zobowiązanego w tytule wykonawczym przyjęto, że wierzyciel będzie wskazywał w tym tytule ostatni znany mu adres.
• Jeżeli chodzi o nowy par. 1b art. 27 u.p.e.a., to jego dodanie ma na celu rezygnację z opatrywania tytułu wykonawczego (także elektronicznego tytułu wykonawczego) podpisem wierzyciela, w sytuacji gdy organ egzekucyjny jest jednocześnie wierzycielem. Obecnie w takim przypadku tytuł wykonawczy jest opatrywany podpisem dwukrotnie – najpierw przez wierzyciela, a następnie przez organ egzekucyjny, gdy nadaje on klauzulę o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji. Uznano, że brak jest uzasadnienia dla dublowania tych samych czynności przez organ egzekucyjny będący jednocześnie wierzycielem. Z tego względu w takim przypadku nadanie klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji będzie uznawane za podpisanie tego tytułu przez osobę upoważnioną do działania w imieniu wierzyciela. Przyjęcie tego rozwiązania wpłynie na usprawnienie działania organów egzekucyjnych będących jednocześnie wierzycielami. Przepis stosowany będzie również w przypadku tytułów wykonawczych wystawionych w postaci elektronicznej. Dodatkowo w przypadku gdy wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, nie będzie konieczności opatrywania tego tytułu przez wierzyciela kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym czy osobistym ani pieczęcią elektroniczną.
• W par. 2a art. 27 u.p.e.a. rezygnuje się z zapisów dotyczących opatrywania tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Jednocześnie zmieniony przepis określa wymagania dotyczące formatu danych, w jakim trzeba będzie przekazać tytuł wykonawczy organowi egzekucyjnemu. W celu zachowania większej elastyczności, a co za tym idzie, możliwości szybkiego dostosowania przepisów do zmieniających się warunków informatycznych format danych zostanie określony w rozporządzeniu ministra finansów, wydanym na podstawie art. 27 par. 2b u.p.e.a.
• W dodanym par. 2b art. 27 u.p.e.a. zawarto upoważnienie dla ministra finansów do wydania w porozumieniu z ministrem sprawiedliwości rozporządzenia w sprawie sposobu uzyskiwania przez wierzycieli dostępu do systemu teleinformatycznego, za pośrednictwem którego przekazywane będą tytuły wykonawcze, sposobu tego przekazania, w tym formatu danych, w którym przesyłany będzie wniosek o egzekucję oraz tytuł wykonawczy, kryteriów weryfikacji danych zobowiązanego. Rozporządzenie będzie także regulowało sposób nadawania klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej, posługiwania się tytułami wykonawczymi przekazanymi drogą elektroniczną oraz przekształcenia tytułów elektronicznych w postaci elektronicznej na postać papierową. W związku z wprowadzeniem zasady elektronicznego przekazywania tytułów wykonawczych do organu egzekucyjnego konieczne będzie uregulowanie w przepisach wykonawczych technicznych rozwiązań dotyczących przekazywania wniosków o egzekucję, ich weryfikacji, nadawania klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej tytułom wykonawczym sporządzonym w postaci elektronicznej, zasad posługiwania się tymi tytułami, a także sposobu przekształcenia postaci papierowej na elektroniczną. Przepisy wydane na podstawie wprowadzanej delegacji będą miały charakter techniczny i będą mogły być zmieniane przez ministra wraz z rozwojem technologii cyfrowej.

Art. 27c. (uchylony)

komentarz

• Artykuł 27c u.p.e.a. straci moc 30 lipca 2020 r. Stanowi on, że jeżeli egzekucja ma być prowadzona zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich majątków osobistych, to tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków. Przepis ten uchyla się w związku ze zmianami wprowadzanymi w zakresie egzekucji należności pieniężnej obciążającej zobowiązanego z majątku wspólnego. Zobacz komentarz do art. 26ca u.p.e.a.

Art. 27e. [Egzekucja z majątku osobistego zobowiązanego i majątku wspólnego]

§ 1. Jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami odpowiedzialność zobowiązanego za należność pieniężną i odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie obejmuje majątek osobisty zobowiązanego lub majątek wspólny, podstawą do prowadzenia egzekucji z majątku osobistego zobowiązanego lub majątku wspólnego jest:

• Artykuł 27e u.p.e.a. został dodany przez ustawę zmieniającą. Zacznie obowiązywać od 30 lipca 2020 r. Reguluje on kwestie dotyczące egzekucji należności pieniężnej, za którą zgodnie z odrębnymi przepisami odpowiedzialność obejmuje nie tylko majątek odrębny zobowiązanego, lecz także majątek wspólny zobowiązanego i jego małżonka. Tytuł wykonawczy obejmujący taką należność pieniężną jest wystawiony przez wierzyciela jedynie na zobowiązanego. Wyjątek przewidziano dla egzekucji z nieruchomości. W takim przypadku podstawą do prowadzenia egzekucji z majątku osobistego i majątku wspólnego będzie kolejny tytuł wykonawczy wystawiony zgodnie z art. 26ca par. 1 pkt 1 (por. art. 26ca u.p.e.a.). Tytuł wykonawczy obejmujący należność pieniężną, za którą zobowiązany ponosi odpowiedzialność również z majątku wspólnego, wystawiony jedynie na zobowiązanego, lub kolejny tytuł wykonawczy, o którym mowa w art. 26ca par. 1 pkt 1, będzie stanowił podstawę do prowadzenia egzekucji również z majątku wspólnego. Powyższe rozwiązanie połączone jest z ustanowieniem specjalnego środka ochrony małżonka zobowiązanego w przypadku prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego, tj. sprzeciwu (zob. komentarz do art. 27f u.p.e.a.).
• Paragraf 2 art. 27e u.p.e.a. doprecyzowuje, że odpowiedzialność majątkiem wspólnym małżonków w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej, za którą odpowiedzialność ponosi się również z majątku wspólnego, dotyczyć będzie także kosztów egzekucyjnych powstałych w tym postępowaniu. Przyjęcie innego założenia prowadziłoby do sytuacji, w której w każdym przypadku egzekucji należności pieniężnej, za którą odpowiedzialność ponosi się również z majątku wspólnego – z tego majątku zaspokajana mogłaby być jedynie egzekwowana należność pieniężna, nie zaś koszty upomnienia i koszty egzekucji. Takie rozwiązanie stałoby w sprzeczności z art. 115 par. 1 u.p.e.a., który nakazuje rozliczać uzyskane kwoty, z wyjątkiem należności celnych stanowiących dochód Unii Europejskiej, na koszty egzekucyjne i koszty upomnienia.
• W par. 3 art. 27e u.p.e.a. wprowadza się zasadę, że ustanie, ograniczenie, zniesienie lub wyłączenie wspólności ustawowej poprzez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej lub wskutek innego zdarzenia nie będzie stanowić przeszkody do dochodzenia należności pieniężnej ze składnika majątku uprzednio należącego do majątku wspólnego, jeżeli zawarcie umowy lub inne zdarzenie nastąpi po powstaniu egzekwowanej należności pieniężnej. Wprowadzany przepis jest wzorowany na art. 7761 par. 2 k.p.c. Jego celem jest zapobieżenie sytuacjom, w których zobowiązany po powstaniu należności pieniężnej, za którą ponosi odpowiedzialność z majątku wspólnego, zawiera umowę majątkową małżeńską lub doprowadza do innych zdarzeń jedynie w celu uchronienia składników majątku wspólnego przed egzekucją.
• Paragraf 4 art. 27e u.p.e.a. formułuje zasadę, że w egzekucji z majątku wspólnego prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego jedynie na zobowiązanego lub kolejnego tytułu wykonawczego (o którym mowa w art. 26ca par. 1 pkt 1 u.p.e.a.), na wniosek małżonka zobowiązanego, zawiadamiać się będzie tego małżonka o aktualnej wysokości dochodzonej należności. Ponadto będzie on pouczony o zakazie rozporządzania uprzednio zajętą rzeczą. Co ważne, małżonkowi zobowiązanego nie zostanie doręczony tytuł wykonawczy wystawiony na zobowiązanego ani kolejny tytuł wykonawczy, zatem nie będzie on miał informacji o dochodzonej z majątku wspólnego należności pieniężnej. Z tego względu, w przypadku gdy małżonek zobowiązanego zwróci się z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczącej egzekucji prowadzonej z majątku wspólnego, organ egzekucyjny będzie musiał udzielić mu takiej informacji.
• Zobacz komentarz do art. 26ca u.p.e.a.

Art. 27f. [Sprzeciw przysługujący małżonkowi zobowiązanego]

§ 1. W sprawie odpowiedzialności majątkiem wspólnym małżonkowi zobowiązanego przysługuje prawo sprzeciwu. Podstawą sprzeciwu jest ograniczenie, zniesienie, wyłączenie lub ustanie odpowiedzialności całością albo częścią majątku wspólnego. W sprzeciwie określa się istotę i zakres żądania oraz dowody uzasadniające to żądanie.

• Komentowany przepis wprowadza nowy środek zaskarżania zwany sprzeciwem156. Będzie on mógł być wnoszony przez małżonka zobowiązanego w razie egzekucji z majątku wspólnego. W przypadku egzekucji należności pieniężnej, za którą odpowiedzialność, zgodnie z odrębnymi przepisami, ponoszona jest również z majątku wspólnego, małżonek zobowiązanego nie otrzyma upomnienia. Nie będzie mu również doręczony odpis tytułu wykonawczego (ten będzie wystawiony jedynie na zobowiązanego, a kolejny tytuł wykonawczy, o którym mowa w art. 26ca par. 1 pkt 1 u.p.e.a., nie będzie doręczany). Zgodnie z art. 27e par. 1 u.p.e.a. organ egzekucyjny będzie miał prawo egzekwować taką należność pieniężną również z majątku wspólnego. Dlatego uznano, że należy wprowadzić środek prawny, który zapewni ochronę interesów małżonka zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym. Aby sprzeciw mógł być rozpatrzony, będzie musiał określać istotę i zakres żądania (zniesienia, ustania, wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności całością lub częścią majątku wspólnego), a także wskazywać dowody go uzasadniające. Ponieważ małżonek zobowiązanego nie ponosi odpowiedzialności za należność pieniężną w tym samym stopniu co zobowiązany, brak jest uzasadnienia, aby sprzeciw małżonka mógł dotyczyć również prowadzenia egzekucji z majątku odrębnego zobowiązanego. W tym zakresie środki ochrony przysługują jedynie zobowiązanemu.
• W par. 2 art. 27f u.p.e.a. określono termin na wniesienie przez małżonka zobowiązanego sprzeciwu w przypadku egzekucji z wchodzącej w skład majątku wspólnego nieruchomości. W związku z tym, że przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości wymaga dużego nakładu pracy i poniesienia wydatków (np. wycena biegłego, ogłoszenie w prasie), w par. 2 ustanowiony został termin na wniesienie sprzeciwu, po upływie którego skorzystanie z tego środka nie będzie możliwe. Rozwiązanie to ma uniemożliwić małżonkowi zobowiązanego utrudnianie egzekucji z nieruchomości na ostatnim jej etapie. Przyjęto, że 14-dniowy termin od doręczenia małżonkowi zobowiązanego wezwania (o którym mowa w art. 110c par. 2a u.p.e.a.) powinien być wystarczający na wniesienie tego środka. Poza egzekucją z nieruchomości brak terminu na wniesienie sprzeciwu podyktowany jest koniecznością zapewnienia małżonkowi zobowiązanego ochrony w toku całej egzekucji z majątku wspólnego, niezależnie od etapu, na jakim ta egzekucja się znajduje. Zakłada się, że małżonek zobowiązanego może zgadzać się z egzekucją z niektórych rzeczy objętych majątkiem wspólnym, ale w przypadku podjęcia przez organ egzekucyjny kolejnych środków egzekucyjnych (np. zajęcia nieruchomości) będzie zdecydowanie przeciwny prowadzeniu egzekucji. W takim przypadku małżonek będzie miał prawo wniesienia sprzeciwu również w sytuacji, gdy egzekucja z majątku wspólnego prowadzona będzie od dłuższego czasu, natomiast kolejny środek egzekucyjny byłby dla niego zbyt dotkliwy.
• W par. 3 art. 27f u.p.e.a. zakłada się, że sprzeciw będzie wnoszony jeden raz w toku postępowania egzekucyjnego, do wierzyciela, za pośrednictwem organu egzekucyjnego157. Przy konstruowaniu regulacji wzięto pod uwagę, że istota sprzeciwu dotyczy rozstrzygnięcia, czy zgodnie z odrębnymi przepisami odpowiedzialność za określoną należność pieniężną obejmuje również majątek wspólny zobowiązanego i jego małżonka. Ostateczne rozstrzygnięcie tej kwestii w toku postępowania wszczętego sprzeciwem powoduje odpadnięcie przesłanek dla oceny tej okoliczności w przyszłości. Należy pamiętać, że złożenie sprzeciwu do czasu jego rozstrzygnięcia będzie uniemożliwiało sprzedaż zajętej rzeczy należącej do majątku wspólnego oraz wykonanie zajętego prawa majątkowego należącego do tego majątku (zobacz komentarz do art. 27g par. 2 u.p.e.a.). Zatem umożliwienie składania kolejnych sprzeciwów, w przypadku ostatecznego rozstrzygnięcia sprzeciwu małżonka, prowadziłoby do paraliżu postępowania egzekucyjnego. Paragraf 3 art. 27f u.p.e.a wskazuje, że sprzeciw wnoszony będzie do wierzyciela za pośrednictwem organu egzekucyjnego. Uzasadnieniem takiego rozwiązania jest to, że to wierzyciel ma wiedzę o należności pieniężnej będącej przedmiotem egzekucji, o którą wnioskował, kierując do organu egzekucyjnego tytuł wykonawczy. Zatem to ten organ ma świadomość, jakiemu reżimowi prawnemu dana należność pieniężna podlega i czy za tę należność zobowiązany ponosi odpowiedzialność nie tylko majątkiem odrębnym, lecz także majątkiem wspólnym. Organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania przepisów regulujących daną należność pieniężną, tj. w jakim terminie się przedawnia, czy jest wymagalna, czy pobierane są od niej odsetki, czy odpowiedzialność za należność obejmuje majątek wspólny. Organ egzekucyjny, który otrzymuje od wierzyciela tytuł wykonawczy, ocenia prawidłowość jego wystawienia i dopuszczalność egzekucji. Nie ma zatem uprawnień do badania reżimu prawnego, któremu dana należność podlega. Celem wniesienia sprzeciwu za pośrednictwem organu egzekucyjnego będzie jak najszybsze zapewnienie małżonkowi zobowiązanego ochrony w toku egzekucji z majątku wspólnego. Otrzymując sprzeciw, organ egzekucyjny od razu zaprzestanie wykonania środków skierowanych do majątku wspólnego. W przypadku gdyby sprzeciw był wnoszony bezpośrednio do wierzyciela, organ egzekucyjny prowadziłby dalej postępowanie egzekucyjne do majątku wspólnego do czasu otrzymania od wierzyciela informacji o sprzeciwie. Takie rozwiązanie mogłoby doprowadzić chociażby do sytuacji, w której osoba trzecia nabyłaby prawa przed ostatecznym rozstrzygnięciem sprzeciwu (np. kupiła w drodze licytacji rzecz należącą do majątku wspólnego). Zatem kierowanie sprzeciwu bezpośrednio do wierzyciela byłoby dużo mniej korzystne dla wnoszącego sprzeciw małżonka zobowiązanego.
• W par. 4 art. 27f u.p.e.a. wprowadzono zasadę, że o wniesieniu sprzeciwu przez małżonka wierzyciel będzie informował zobowiązanego. To on jest stroną postępowania egzekucyjnego, zatem powinien mieć pełną wiedzę o środkach zaskarżenia złożonych w postępowaniu.
• Paragraf 5 art. 27f u.p.e.a. określa rodzaje podejmowanych rozstrzygnięć dotyczących sprzeciwu małżonka. Wierzyciel będzie mógł oddalić sprzeciw małżonka bądź uznać go w całości albo w części (w przypadku ograniczenia odpowiedzialności majątkiem wspólnym). Sprzeciw będzie mógł dotyczyć postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie kilku tytułów wykonawczych czy wielopozycyjnego tytułu wykonawczego. Zatem będzie mogło dochodzić do sytuacji, w których odpowiedzialność majątkiem wspólnym będzie dotyczyła niektórych należności pieniężnych objętych tytułem wykonawczym, a innych wskazanych w tym samym tytule już nie. W takich przypadkach sprzeciw będzie uznawany w części. Jeżeli sprzeciw zostanie uznany w części, to w pozostałym zakresie będzie podlegał oddaleniu.
• Zgodnie z par. 6 art. 27f u.p.e.a. postanowienie w sprawie sprzeciwu będzie doręczane zarówno małżonkowi zobowiązanego, który ten sprzeciw wniósł, jak i zobowiązanemu. Ten ostatni powinien mieć pełną wiedzę o postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym z jego majątku, zatem również w sprawie rozstrzygnięć podejmowanych co do środków zaskarżenia wnoszonych w tym postępowaniu przez inne podmioty. Na postanowienie o oddaleniu sprzeciwu małżonkowi zobowiązanego będzie służyło zażalenie. Ponieważ rozstrzygnięcie będzie stanowiło dla organu egzekucyjnego podstawę do kontynuowania egzekucji z majątku wspólnego, postanowienie to musi zostać poddane kontroli.
• W par. 7 art. 27f u.p.e.a. ustanowiono dla wierzyciela obowiązek zawiadomienia organu egzekucyjnego o sposobie rozstrzygnięcia sprzeciwu i dacie, kiedy postanowienie w sprawie sprzeciwu uzyskało walor ostateczności. Z uwagi na to, że wniesienie sprzeciwu będzie miało wpływ na realizację środków egzekucyjnych skierowanych do majątku wspólnego, a rodzaj rozstrzygnięcia w tym zakresie decydować będzie o kontynuacji egzekucji z majątku wspólnego małżonków bądź uchyleniu czynności egzekucyjnych, organ egzekucyjny powinien zostać niezwłocznie zawiadomiony o tym rozstrzygnięciu. Jednocześnie biorąc pod uwagę, że postanowienie o oddaleniu sprzeciwu małżonka zobowiązanego będzie podlegało zaskarżeniu, wierzyciel będzie musiał zawiadomić o podjętym rozstrzygnięciu w momencie, kiedy stanie się ono ostateczne.

Art. 27g. [Prawa przysługujące małżonkowi zobowiązanego]

§ 1. Małżonkowi zobowiązanego przysługują prawa zobowiązanego w egzekucji z majątku wspólnego z chwilą wniesienia do organu egzekucyjnego sprzeciwu albo wniosku o udzielenie informacji, o którym mowa w art. 27e § 4.

• Z dodanego ustawą zmieniającą art. 27g u.p.e.a. wynika prawo małżonka zobowiązanego uczestniczenia w egzekucji z majątku wspólnego z chwilą wniesienia sprzeciwu albo wniosku o udzielenie informacji, o którym mowa w art. 27e par. 4 u.p.e.a. Celem wprowadzenia tego przepisu jest przyznanie małżonkowi zobowiązanego w egzekucji z majątku wspólnego środków ochrony, jakie przysługują zobowiązanemu. Będzie on m.in. uprawniony do wniesienia skargi na czynność egzekucyjną. Należy zaznaczyć, że małżonek zobowiązanego będzie uprawniony do kwestionowania czynności egzekucyjnych podjętych w egzekucji z majątku wspólnego. Podkreślić jednak należy, że małżonek zobowiązanego będzie uczestniczył na prawach zobowiązanego jedynie w egzekucji z majątku wspólnego, nie zaś w całym postępowaniu egzekucyjnym. W konsekwencji nie będą mu przysługiwały środki zaskarżenia dotyczące prowadzenia postępowania egzekucyjnego czy też czynności egzekucyjnych podjętych do majątku odrębnego zobowiązanego. Małżonek nie będzie miał zatem prawa podnoszenia braku wymagalności należności pieniężnej czy też błędu co do osoby zobowiązanego, nie będzie uprawniony do wnoszenia zarzutów, wnoszenia o umorzenie postępowania egzekucyjnego itd. Takie uprawnienia zarezerwowane są wyłącznie dla zobowiązanego, który odpowiada za należność pieniężną całym swoim majątkiem. Uczestniczenie przez małżonka zobowiązanego w egzekucji nie oznacza bowiem, że staje się on zobowiązanym, a zatem nie wszystkie środki ochrony prawnej powinny mu przysługiwać. Należy podkreślić, że jedynie zobowiązany ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe czy inną należność. Natomiast jego małżonek musi niejako znosić egzekucję skierowaną do majątku wspólnego, mimo że za zaległość nie odpowiada. W orzecznictwie negatywnie oceniano brak możliwości skorzystania przez małżonka zobowiązanego ze środków ochrony prawnej, zatem możliwość uczestniczenia w egzekucji z majątku wspólnego przez małżonka zobowiązanego na prawach zobowiązanego, przy uwzględnieniu powyższych ograniczeń wynikających z zasad odpowiedzialności za zobowiązania, stanowi gwarancję ochrony praw małżonka zobowiązanego.
• Paragraf 2 art. 27g u.p.e.a. uniemożliwia dalszą realizację środka zastosowanego do majątku wspólnego do czasu doręczenia organowi egzekucyjnemu zawiadomienia o ostatecznym rozstrzygnięciu w sprawie sprzeciwu małżonka. Kwestionowanie przez małżonka zobowiązanego możliwości dochodzenia należności pieniężnej z majątku wspólnego będzie skutkować rezygnacją z realizacji zastosowanego środka do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia tej kwestii. Inne rozwiązanie prowadziłoby do kontynuowania egzekucji, która mogłaby być wadliwa i naruszałaby prawa małżonka zobowiązanego. Należy zauważyć, że w momencie wniesienia sprzeciwu organ egzekucyjny nie będzie miał informacji, czy za dochodzoną należność pieniężną zobowiązany ponosi odpowiedzialność majątkiem wspólnym, a w konsekwencji, czy skierowanie przez ten organ egzekucji do majątku wspólnego będzie prawnie uzasadnione.

Art. 27h. [Ostateczne oddalenie lub uznanie sprzeciwu małżonka zobowiązanego]

§ 1. W przypadku ostatecznego oddalenia sprzeciwu małżonka zobowiązanego organ egzekucyjny:

• Artykuł został dodany ustawą zmieniającą i zacznie obowiązywać od 30 lipca 2020 r. Zgodnie z jego par. 1 po uzyskaniu ostatecznego postanowienia o oddaleniu sprzeciwu małżonka lub jego uznaniu w części organ egzekucyjny będzie zawiadamiał tego małżonka o braku możliwości realizacji zajętego prawa majątkowego oraz rozporządzania tym prawem. Organ egzekucyjny będzie zwolniony z obowiązku powiadomienia małżonka zobowiązanego, w przypadku gdy takie powiadomienie otrzyma już po złożeniu wniosku, o którym mowa w art. 27e par. 4 u.p.e.a. Z uwagi na to, że ostateczne postanowienie o oddaleniu sprzeciwu małżonka lub jego uznaniu w części stanowić będzie podstawę dla organu egzekucyjnego do kontynuowania egzekucji z majątku wspólnego (zachowując jednocześnie w mocy wszystkie podjęte wcześniej czynności), organ egzekucyjny będzie musiał powiadomić małżonka zobowiązanego o skutkach zajęcia prawa majątkowego należącego do majątku wspólnego. Małżonek zobowiązanego będzie musiał otrzymać też informację, że nie może realizować zajętego prawa, poza częścią wolną od zajęcia, oraz że nie będzie mógł również tym prawem rozporządzać. Ponadto przepis ten stanowi, że ostateczne postawienie wierzyciela w sprawie sprzeciwu małżonka będzie dla organu egzekucyjnego wiążące. Ponieważ to wierzyciel ma wiedzę na temat reżimu prawnego, jakiemu podlega dana należność, rozstrzygać on będzie o ponoszeniu odpowiedzialności majątkiem wspólnym (zobacz komentarz do art. 27f par. 3 u.p.e.a.). Organ egzekucyjny będzie mógł jedynie zastosować się do ostatecznego rozstrzygnięcia wierzyciela w kwestii sprzeciwu małżonka. I tak, w przypadku oddalenia sprzeciwu organ egzekucyjny będzie uprawniony do kontynuowania uprzednio wszczętej egzekucji z majątku wspólnego. Będzie mógł zatem podejmować kolejne środki egzekucyjne i realizować podjęte wcześniej. Przyjęto zasadę, że podjęte czynności egzekucyjne pozostaną w mocy. Postanowienie o oddaleniu sprzeciwu małżonka zobowiązanego potwierdzać będzie prawidłowość działania organu egzekucyjnego w zakresie możliwości prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego. Jeżeli małżonek zobowiązanego będzie ponosił odpowiedzialność za należność pieniężną z majątku wspólnego, to brak będzie uzasadnienia dla uchylania podjętych już wobec majątku wspólnego środków egzekucyjnych i ponownego ich stosowania. W takim przypadku jedynym możliwym rozwiązaniem będzie kontynuowanie egzekucji wszczętej do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka.
• Paragraf 2 art. 27g 3 u.p.e.a. ustanawia zasadę, że ostateczne uwzględnienie sprzeciwu małżonka zobowiązanego w całości albo w części będzie stanowić podstawę do uchylenia w całości albo w części bądź usunięcia wady czynności egzekucyjnej w zakresie objętym sprzeciwem. Gdy wierzyciel rozstrzygnie, że małżonek zobowiązanego nie ponosi odpowiedzialności majątkiem wspólnym za należność pieniężną obciążającą zobowiązanego albo zakres tej odpowiedzialności będzie ograniczony, to brak będzie podstawy do kontynuowania egzekucji skierowanej do majątku wspólnego. Konieczne będzie zatem uchylenie bądź usunięcie wady czynności skierowanej do majątku wspólnego. Uchylenie czynności egzekucyjnej będzie możliwe tylko wówczas, gdy osoba trzecia nie nabyła rzeczy lub prawa majątkowego. Należy zauważyć, że sprzedaż rzeczy lub wykonanie prawa majątkowego rodzi nieodwracalne skutki. W takim przypadku nie będzie możliwe uchylenie dokonanej czynności egzekucyjnej. Małżonek zobowiązanego będzie mógł dochodzić od zobowiązanego (małżonka) odszkodowania za wyrządzoną szkodę na zasadach określonych w ustawie z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495).

• z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
• z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
• z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych
• z 29 września 1994 r. o rachunkowości
• z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw
• z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej
• z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
• z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
• z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (wyciąg o MDR)
• z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (wyciąg o rejestracji)
• z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (wyciąg z przepisami dotyczącymi cen transferowych)

• z 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych
• z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień
• z 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur
• z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej
• z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących
• z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług
• z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów