Subskrybuj nas na Youtube
Uproszczenie i przyśpieszenie dochodzenia m.in. zobowiązań podatkowych to główne założenie nowelizacji ustawy egzekucyjnej w administracji. Nowela zakłada przesyłanie przez skarbówkę dokumentów egzekucyjnych drogą elektroniczną. Dlatego ze względu na konieczność dostosowania systemów informatycznych organów egzekucyjnych i wierzycieli do rozwiązań przyjętych w ustawie z 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2070) zasadnicza jej część wejdzie w życie po upływie dziewięciu miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 30 lipca 2020 r.
Co się zmienia? Nowości jest wiele. W szczególności nowela upraszcza i porządkuje tryb rozpatrywania środków zaskarżenia między innymi poprzez rozdzielenie zadań wierzyciela i organu egzekucyjnego w tym zakresie. Chodzi tu o najważniejszy środek ochrony zobowiązanego w egzekucji, czyli o zarzut. Zmiany eliminują dublujące się czynności procesowe organu egzekucyjnego i wierzyciela. Przykładowo czasami jest tak, że ze względu na dochodzoną należność wierzycielem jest gmina, a organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego. Dotychczas w procedurze rozpatrywania zarzutu brał udział zarówno wierzyciel, jak i organ egzekucyjny. To wydłużało rozstrzyganie tych środków zaskarżenia. Od 30 lipca 2020 r. właściwy będzie tylko wierzyciel.
Nowelizacja wprowadza zasadę elektronicznego przekazywania tytułów wykonawczych, co pozwoli na ich automatyczną weryfikację i rejestrację w systemie teleinformatycznym organu egzekucyjnego. Obecnie zgodnie z danymi Krajowej Administracji Skarbowej elektronicznie przekazywanych jest tylko około 40 proc. tytułów wykonawczych. Duża liczba tytułów przekazywanych w postaci papierowej wymaga ręcznego wprowadzania danych do systemu teleinformatycznego.
Kolejna zmiana dotyczy egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, kiedy małżonek zobowiązanego odpowiada za zaległości podatkowe majątkiem wspólnym. Tu nowelizacja przyznaje małżonkowi dodatkowe środki ochrony prawnej. Usprawniona zostanie egzekucja z ruchomości. W jej ramach wprowadza się nową formę sprzedaży ruchomości przez zobowiązanego za zgodą organu egzekucyjnego, co przyspieszy egzekucję i ograniczy koszty jej wprowadzenia. Zmieniane są również przepisy dotyczące egzekucji z pieniędzy, która obecnie odbywa się wyłącznie w formie gotówki. Nowela umożliwi zarówno organom egzekucyjnym, jak i wierzycielom, w przypadku dobrowolnej zapłaty przez zobowiązanego, korzystanie z innych rozwiązań, np. terminali płatniczych.
Ponadto wprowadza się elektronizację niektórych środków egzekucyjnych, egzekucji z nadpłaty oraz zwrotu podatku, egzekucji z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz egzekucji z praw i instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych. Dodatkowo regulacja usprawnia dokonywanie zabezpieczeń na podstawie postanowień o zabezpieczeniu majątkowym wydanych na podstawie kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego skarbowego. Wyeliminowane zostanie dublowanie rozpatrywania środków zaskarżenia przez sądy lub prokuratorów oraz naczelników urzędów skarbowych dokonujących zabezpieczenia. Nowelizacja wprowadza zasadę, że należności celne będą zaspokajane przed kosztami egzekucyjnymi. Potrzeba zmiany w tym zakresie wynika z zakwestionowania przez Komisję Europejską obowiązującego sposobu podziału kwoty uzyskanej z egzekucji.
Ponadto w komentarzu omówione zostaną zmiany wprowadzone nowelizacją z 4 lipca 2019 r. Wchodzi ona 20 lutego 2021 r. Nowela nie jest tak obszerna jak ta z 11 września 2019 r. Jej celem jest wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2016 r. (sygn. akt SK 31/14). W orzeczeniu tym trybunał uznał za niezgodne z konstytucją przepisy ustawy egzekucyjnej w administracji, które nie określają górnej granicy opłaty manipulacyjnej i jednej z opłat za czynność egzekucyjną za zajęcie wierzytelności pieniężnej, a ponadto nakazują pobieranie opłat egzekucyjnych w pełnej wysokości również w przypadku dobrowolnej zapłaty przez zobowiązanego. Dodatkowo w uzasadnieniu trybunał wskazał na konieczność analizy całego systemu kosztów egzekucyjnych przy wprowadzaniu nowelizacji.
W pierwszej części komentarza omówione zostaną m.in. zmiany dokonane w zakresie zdefiniowania w słowniczku nowego pojęcia, tj. należności celnej. Dalej przedstawione zostaną nowe uregulowania w zakresie – składanych przez zobowiązanych – oświadczeń o posiadanym majątku lub źródłach dochodu. Omówiono także zagadnienie, które wywołało sporo kontrowersji. Chodzi o przyjętą możliwość wysyłania upomnień generowanych automatycznie z systemu bez podpisu pracownika organu. Warto wspomnieć, że w opinii z 14 sierpnia 2019 r. do projektu nowelizacji (nr druku sejmowego 3753) dr Beata Bińkowska-Artowicz wskazała, że upomnienie stanowi dokument urzędowy, z którego doręczeniem u.p.e.a. wiąże skutki w postaci dopuszczalności wszczęcia egzekucji. Zdaniem ekspertki brak podpisu może spowodować niespełnienie definicji takiego dokumentu zawartego w art. 772 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495). Zakłada on bowiem identyfikację osoby składającej oświadczenie woli.
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – BAZA PUBLIKACJI
Dotychczas w dodatku Podatki i Księgowość komentowaliśmy m.in. ustawy:
- z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
- z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych
- z 29 września 1994 r. o rachunkowości
- z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw
- z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej
- z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
- z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
- z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (wyciąg o MDR)
- z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (wyciąg o rejestracji)
- z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (wyciąg z przepisami dotyczącymi cen transferowych)
Komentowaliśmy też m.in. rozporządzenia:
- z 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych
- z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień
- z 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur
- z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej
- z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących
- z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług
- z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów
