Podatnik, który zbywa odziedziczone jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, musi zapłacić podatek dochodowy, nawet gdy spadkodawca nabył je jeszcze przed 1 grudnia 2001 r. – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Spytało o to towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI), które ma kłopot ze starymi jednostkami uczestnictwa, nabytymi przez klientów jeszcze przed 1 grudnia 2001 r. Zdarza się, że uczestnik funduszu umiera, a jednostki dziedziczą spadkobiercy. Problem pojawia się, gdy chcą oni je zbyć.
TFI uważało, że spadkobiercy mają w takiej sytuacji prawo do zwolnienia z podatku dochodowego, przewidzianego w art. 52a pkt 3 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych są zwolnione z PIT, jeżeli są wypłacane podatnikowi (uczestnikowi) na podstawie umów zawartych lub zapisów dokonanych przed 1 grudnia 2001 r. Spółka uważała, że zwolnienie to dotyczy również spadkobierców zmarłego uczestnika funduszu.
Innego zdania był dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie. Stwierdził, że zwolnienie nie przysługuje spadkobiercom, bo nie można go odziedziczyć. W konsekwencji fundusz musi, tak jak płatnik, pobrać zryczałtowany 19-proc. PIT.
Tak samo orzekły sądy. WSA w Warszawie wyjaśnił, że zwolnienie zapisane w art. 52a ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT ma zastosowanie jedynie do tego podatnika, który przed 1 grudnia 2001 r. zawarł umowę z TFI (ewentualnie, na którego rzecz zostały przed tą datą dokonane zapisy jednostek).
Sąd podkreślił, że ulgi i zwolnienia nigdy nie były i nie są prawem dziedzicznym. Przysługują wyłącznie temu, kto spełnia warunki do skorzystania z danej preferencji.
– Zgodnie z art. 922 par. 2 kodeksu cywilnego nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na określone osoby, niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami – zwrócił uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Wyrok ten utrzymał w mocy Naczelny Sąd Administracyjny. Jak wyjaśnił sędzia Wojciech Stachurski, o sukcesji można mówić w przypadku praw, które istnieją. Zwolnienie z podatku nie jest takim prawem. Nie można go więc odziedziczyć.
Sędzia dodał, że nie ma tu zastosowania uchwała NSA z 17 listopada 2014 r. (sygn. akt II FPS 3/14). Wynikało z niej, że spadkobierca, który odziedziczył jednostki uczestnictwa w funduszach kapitałowych, może odliczyć od przychodu wydatki poniesione przez spadkodawcę na nabycie tych jednostek.
Sędzia wyjaśnił, że w uchwale chodziło o koszty uzyskania przychodów, a nie o zwolnienie z podatku. A to dwie różne konstrukcje, dlatego nie można skutków uchwały, dotyczących kosztów podatkowych, rozciągać na zwolnienie z PIT.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 27 listopada 2019 r., sygn. akt II FSK 3963/17.
