Pieniądze ze spłaty wierzytelności, otrzymane już po otwarciu spadku, nie są opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn. Są to przychody objęte podatkiem dochodowym – orzekł NSA.
Chodziło o podatnika, który odziedziczył wierzytelność. Była nią zasądzona kwota, którą miała zapłacić ciotka podatnika jego matce tytułem zniesienia współwłasności nieruchomości. Matka zmarła, a syn odziedziczył m.in. tę wierzytelność. W związku ze spadkiem złożył zeznanie SD-Z1 i skorzystał ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Osiem lat później zmarła też ciotka. Za życia nie spłaciła ona wierzytelności, zrobiła to dopiero jej córka. Spłaciła dług wraz z odsetkami, które narosły po otwarciu spadku po matce podatnika.
Spór z fiskusem dotyczył właśnie tych odsetek.
Podatnik uważał, że nie podlegają one opodatkowaniu PIT, bo wierzytelność nabył w spadku po matce, więc w grę wchodził podatek od spadków i darowizn. A przychody podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn są wyłączone z podatku dochodowego, co wynika wprost z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.
Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy uznał jednak, że co innego wierzytelność, a co innego jej realizacja. Jeśli spadkobierca po otwarciu spadku dostaje pieniądze z realizacji wierzytelności, to art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT nie ma zastosowania – stwierdził organ. Uznał zatem, że otrzymane pieniądze z tytułu spłaty wierzytelności są przychodem podatnika i musi on zapłacić od nich PIT.
Innego zdania był WSA w Gdańsku. Orzekł, że wierzytelność jest prawem majątkowym i wchodzi do spadku po zmarłej. W konsekwencji równowartość tej wierzytelności, jako prawo majątkowe wchodzące w skład spadku, również podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Zdaniem sądu zrealizowanie wierzytelności jest tylko wykonaniem prawa majątkowego, a więc technicznym etapem. Nie jest to odrębna czynność prawna.
Nie zgodził się z tym Naczelny Sąd Administracyjny. Uznał, że WSA nie wyjaśnił dokładnie, jak należy traktować pieniądze wypłacone po otwarciu spadku, a więc po śmierci spadkodawcy. Sąd I instancji będzie więc musiał się do tego odnieść.
– Nie ulega jednak wątpliwości, że to organ miał rację – powiedział sędzia Jacek Brolik. Wyjaśnił, że pieniądze otrzymane z tytułu realizacji odziedziczonej wierzytelności nie są objęte spadkiem. Skoro więc nie ma do nich zastosowania ustawa o podatku od spadków i darowizn, to jest to przychód objęty PIT.

orzecznictwo

Wyrok NSA z 7 listopada 2019 r., sygn. akt II FSK 3869/17. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia