Na sesji rady gminy, za miesiąc lub dwa, planujemy podjąć uchwałę w sprawie warunków i trybu składania informacji i deklaracji na podatek od nieruchomości i od środków transportowych – ale za pomocą komunikacji elektronicznej (chodzi o wskazanie systemu elektronicznego do przekazania danych – ePUAP i podpisu elektronicznego). Czy na podstawie art. 40 ustawy o samorządzie gminnym możemy tak postąpić?
Nie, bo ustawodawca w żadnym przepisie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie upoważnił rady gminy do określenia warunków i trybu składania dokumentacji podatkowej w formie elektronicznej. Byłoby więc to działanie nieuprawnione.

Tylko na mocy ustawy

Konstytucja RP w art. 7 wskazuje, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Z kolei art. 94 mówi, że organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów – na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. I właśni te dwie normy są wyznacznikiem możliwości legislacyjnych rady gminy.
Na kanwie regulacji prawnych warto odnotować stanowisko prezentowane w orzecznictwie sądowoadministracyjnym. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 28 kwietnia 2014 r. (sygn. akt III SA/Lu 107/14) podano, że: „Wadliwe są (…) zarówno akty, które zostały wydane bez wyraźnego upoważnienia ustawowego, jak i takie, które opierały się na upoważnieniu, ale wykroczyły poza jego granice. Wykroczenie to może polegać również na niezrozumieniu intencji ustawodawcy udzielającego upoważnienia i wydaniu aktu prawa miejscowego sprzecznego z ratio legis przepisu upoważniającego”. Jednocześnie sąd podkreślił, że uchwała rady gminy nie może regulować jeszcze raz tego, co jest już zawarte w obowiązującej ustawie. Taka uchwała, jako istotnie naruszająca prawo, jest nieważna.

Ograniczenia w stanowieniu prawa przez gminę

Jeśli chodzi natomiast o przywołany art. 40 ustawy o samorządzie gminnym, to faktycznie stanowi on w ust. 1, że na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na jej obszarze. Warto jednakże zauważyć, że zarówno ta regulacja, jak i wspomniane wyżej regulacje konstytucji kładą nacisk na stanowienie prawa wyłącznie na podstawie stosownych upoważnień ustawowych.
Regulacje prawne dotyczące podatku od środków transportowych oraz podatku od nieruchomości zawarte są w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). W przypadku podatku od nieruchomości miarodajny jest art. 6 ust. 14 u.p.o.l., z którego wynika, że minister właściwy do spraw finansów publicznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji, określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób przesyłania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
2) rodzaje podpisu elektronicznego, którym powinny być opatrzone informacje o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracje na podatek od nieruchomości
– uwzględniając potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i niezaprzeczalności danych zawartych w tych informacjach i deklaracjach oraz potrzebę ich ochrony przed nieuprawnionym dostępem.
Aktem wykonawczym jest w tym względzie obowiązujące od 1 lipca br. rozporządzenie ministra finansów w sprawie sposobu przesyłania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Wskazano w nim, że informacje i deklaracje mogą być przesyłane z wykorzystaniem:
1) elektronicznej platformy usług administracji publicznej (ePUAP),
2) innego systemu teleinformatycznego udostępnionego na stronie Biuletynu Informacji Publicznej właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego.
Nadto informacje i deklaracje mogą być opatrywane:
1) kwalifikowanym podpisem elektronicznym,
2) podpisem osobistym,
3) podpisem zaufanym.
W przypadku podatku od środków transportowych znaczenie ma art. 6 ust. 9 u.p.o.l., który zawiera niemal bliźniaczą regulację do art. 6 ust. 14 u.p.o.l. dotyczącego podatku od nieruchomości. Podobną treści ma również akt wykonawczy, tj. rozporządzenie ministra finansów w sprawie deklaracji na podatek od środków transportowych składanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Wynika z niego, że deklaracje mogą być przesyłane z wykorzystaniem:
1) elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej, zwanej „ePUAP”, lub
2) innego systemu teleinformatycznego wskazanego na stronie Biuletynu Informacji Publicznej właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego.
Ponadto deklaracje są opatrywane:
1) kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo
2) podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.
Z przywołanych przepisów jednoznacznie wynika, że ustawodawca odgórnie uregulował zarówno sposób (tryb) składania dokumentów dotyczących tych podatków w formie elektronicznej, jak i sposób ich podpisania. Oznacza to, że stanowienie prawa miejscowego w tym zakresie przedmiotowym przez radę gminy byłoby działaniem bez upoważnienia ustawowego.
Podstawa prawna
Art. 7 i 94 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (t.j. Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.).
Art. 40 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506 ze zm.).
Art. 6 ust. 9 i 14 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170 ze zm.).
Rozporządzenie ministra finansów w sprawie sposobu przesyłania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej z 18 czerwca 2019 r. (Dz.U. poz. 1185).
Rozporządzenie ministra finansów w sprawie deklaracji na podatek od środków transportowych składanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej z 14 grudnia 2015 r. (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1353 ze zm.).