Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Zasady ustalania rezydencji podatkowej reguluje art. 3 ust. 1a ustawy o PIT oraz art. 3 ust. 1 ustawy o CIT. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uważa się osobę fizyczną, która posiada w Polsce centrum interesów życiowych lub przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Jeżeli osoba mieszka w Polsce, to podlega w naszym kraju nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, co oznacza, że musi ona opodatkować w Polsce wszystkie swoje dochody – zarówno te pochodzące z zagranicy, jak i uzyskane w naszym kraju. Na tych samych zasadach nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają spółki, jeżeli mają siedzibę lub zarząd w Polsce. Identycznie jak osoby fizyczne muszą opodatkować w Polsce wszystkie swoje dochody bez względu na miejsce ich osiągnięcia.
Ustalając rezydencję podatkową osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, należy kierować się przesłankami wynikającymi z art. 3 ust. 1a ustawy o PIT. Polski przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej podlega więc nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, jeżeli posiada tu centrum interesów życiowych lub przebywa dłużej niż 183 dni. Drugi warunek (czas pobytu w Polsce) niekiedy trudno zweryfikować ze względu na brak stałości miejsca wykonywania działalności. W tej sytuacji czynnikiem przeważającym jest ośrodek interesów życiowych i gospodarczych. Jak go ustalić, czytamy w piśmie dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 maja 2017 r., nr 0115-KDIT3.4011.28.2017.1.DP: „Zgodnie z komentarzem do modelowej umowy OECD o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za centrum interesów osobistych uznaje się miejsce (kraj), w którym dana osoba posiada najwięcej powiązań osobistych, tj. rodzinnych (tzw. ognisko domowe), towarzyskich, miejsce, w którym podejmuje aktywność społeczną, kulturalną, polityczną, obywatelską, w którym należy do organizacji/klubów, uprawia hobby itp.
Podstawowym czynnikiem jest tu miejsce przebywania rodziny, głównie współmałżonka (partnera życiowego) i małoletnich dzieci. Natomiast za miejsce interesów gospodarczych uznaje się miejsce (kraj) prowadzenia działalności zarobkowej, czyli kraj, w którym dana osoba uzyskuje większość swoich dochodów (przychodów). Chodzi tu przede wszystkim o to, gdzie wykonuje ona pracę, wolny zawód czy prowadzi działalność gospodarczą (…)”. W omawianym przypadku sam fakt wykonywania działalności w Niemczech przez przedsiębiorcę zarejestrowanego w Polsce nie przesądza o rezydencji niemieckiej.
Na podstawie art. 4a ustawy o PIT przepisy art. 3 ust.1 i 1a stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. W tym przypadku zastosowanie ma polsko-niemiecka umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. A więc w razie wątpliwości przy ustalaniu rezydencji polskiego przedsiębiorcy wykonującego usługi w Niemczech należy stosować reguły kolizyjne wynikające z umowy międzynarodowej. Zgodnie z treścią art. 4.(2) tej umowy: „Jeżeli, (…) osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, to jej status określa się według następujących zasad:
a) osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, to uważa się, że ma ona miejsce zamieszkania w tym Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze;
b) jeżeli nie można ustalić, w którym państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z państw, to uważa się, że ma ona miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, w którym zwykle przebywa;
c) jeżeli osoba przebywa zazwyczaj w obu Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, to uważa się, że ma ona miejsce zamieszkania w tym Państwie, którego jest obywatelem,
d) jeżeli osoba jest obywatelem obydwu państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to właściwe organy umawiających się państw rozstrzygną tę kwestię w drodze wzajemnego porozumienia”.
Zatem w przypadku zawiłości ostatecznie o miejscu zamieszkania osoby fizycznej może zadecydować jej obywatelstwo.
W analizowanym przykładzie mamy umowę zlecenie zawartą między dwiema firmami zarejestrowanymi w Polsce. Jedna zleca wykonywanie opieki na terenie Niemiec, a druga ją tam wykonuje. Wynagrodzenie jest wypłacane przez firmę zlecającą na podstawie polskiej faktury, chociaż wystawionej w euro. Faktem jest, że zleceniobiorca świadczy usługi na terenie Niemiec i przedsiębiorca przebywa tam dłużej niż 183 dni w roku, ale wynagrodzenie za swoje usługi otrzymuje od firmy polskiej, w Polsce ma też zarejestrowaną działalność i tutaj za pośrednictwem polskiej firmy poszukuje nowych zleceń. W takiej sytuacji trudno twierdzić, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną ma rezydencję niemiecką tylko dlatego, że opiekuje się osobą w Niemczech ponad 183 dni w roku. Nie zapłaci on podatku w Niemczech, bo wynagrodzenie otrzymuje jedynie od firmy zlecającej w Polsce. W tej sytuacji rozliczy swoje dochody z działalności gospodarczej z tytułu opieki nad osobami starszymi w Polsce.
Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.).
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1036 ze zm.).
Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz.U. z 2005 r. nr 12, poz. 90).
