Postanowienia standardowej międzynarodowej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dotyczące opodatkowania studentów i praktykantów są dość lakoniczne. Dlaczego?



Artykuł 21 Konwencji Modelowej OECD odnoszący się do studentów i praktykantów stwierdza jedynie, że świadczenia otrzymywane na utrzymanie, kształcenie lub odbywanie praktyki przez studenta lub praktykanta, który przebywa w danym państwie wyłącznie w celu kształcenia się lub odbywania praktyki, a który ma lub bezpośrednio przed przybyciem do tego państwa miał miejsce zamieszkania w drugim państwie, nie podlegają opodatkowaniu w pierwszym wymienionym państwie, jeżeli świadczenia te pochodzą ze źródeł spoza tego państwa.
Celem tego przepisu jest więc wyłączenie z zakresu opodatkowania w państwie, w którym dana osoba pobiera naukę lub szkolenie w ramach praktyk, dochodu, który pochodzi ze źródeł spoza tego państwa, jeżeli dochód ten jest przeznaczony na bieżące wydatki tej osoby, związane ze studiami lub praktyką. Uzasadnienie merytoryczne tego przepisu jest dość oczywiste - państwo, w którym dana osoba pobiera naukę lub szkolenie w ramach praktyk nie jest państwem źródła dochodu, a pomimo dłuższego przebywania w danym państwie student lub praktykant nie powinien ponosić konsekwencji podatkowych ewentualnego uznania go za rezydenta podatkowego w tym państwie - i w konsekwencji nie powinien zostać opodatkowany w odniesieniu do tego szczególnego dochodu, jakim jest zazwyczaj stypendium wypłacane z innego państwa.
Konsekwencją tak wąskiej regulacji umownej, opartej na postanowieniach Konwencji Modelowej OECD, jest jednak to, że inne dochody uzyskiwane przez studentów i praktykantów w państwie, w którym przebywają - np. dochody z wykonywanej tam pracy - będą opodatkowane na zasadach ogólnych, czyli bez zastosowania szczególnych przywilejów.
W niektórych umowach podatkowych zawartych przez Polskę przepisy dotyczące opodatkowania studentów i praktykantów ściśle odpowiadają postanowieniom Konwencji Modelowej OECD (np. nowa umowa z Królestwem Niderlandów z 2002 roku), a w innych są bardzo rozbudowane i przewidują także istotne zwolnienia podatkowe dochodu uzyskanego bezpośrednio w danym państwie (np. umowa ze Stanami Zjednoczonymi z 1974 roku).