Ustalenie, w którym kraju oraz od jakich dochodów należy zapłacić podatek pracując w Republice Czeskiej, powinno rozpocząć się od określenia zakresu obowiązku podatkowego danej osoby (a więc tzw. rezydencji podatkowej) w każdym z tych krajów.
Obowiązki podatkowe
Osoba, która jest uznawana za rezydenta podatkowego w danym kraju, jest zobowiązana do zapłaty w tym kraju podatku obliczonego od całości swoich dochodów (bez względu na miejsce uzyskania tych dochodów). Joanna Narkiewicz-Tarłowska, starszy menedżer, doradca podatkowy w PricewaterhouseCoopers, podkreśla, że zgodnie z czeskimi przepisami, Polak podejmujący pracę w Czechach będzie uznany za czeskiego rezydenta podatkowego, jeśli posiada on w tym kraju stałe miejsce zamieszkania (tj. miejsce, gdzie przebywa z zamiarem stałego pobytu) bądź też przebywa w Czechach w danym roku kalendarzowym przez przynajmniej 183 dni.
Jeśli nie będzie spełniony żaden z warunków, wówczas Polak będzie uznany za czeskiego nierezydenta podatkowego i, w konsekwencji, opodatkowaniu w Czechach będzie podlegał tylko jego dochód pochodzący ze źródeł położonych w Czechach. Pamiętać należy, że za dochód z czeskich źródeł uważany jest również dochód za pracę fizycznie wykonaną na terytorium Czech, nawet jeśli został on wypłacony przez pracodawcę spoza Czech.
Może się zdarzyć, że na podstawie wewnętrznych przepisów polskich i czeskich Polak będzie uznawany za rezydenta podatkowego obu krajów (np. gdy będzie przebywał w Czechach przez więcej niż 183 dni, ale w Polsce będzie nadal posiadał centrum interesów osobistych). Taki przypadek określany jest mianem konfliktu rezydencji i do jego rozstrzygnięcia służą przepisy polsko-czeskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
- Zgodnie z regułą zawartą w polsko-czeskiej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania, w przypadku takiego konfliktu, przyjmuje się, że dana osoba będzie uważana za rezydenta podatkowego tego kraju, w którym posiada ona stałe miejsce zamieszkania. Jeśli posiada ona stałe miejsce zamieszkania w obu krajach, wówczas należy rozpatrzyć, w którym kraju ma ona ośrodek interesów życiowych. Jeśli nie można ustalić, w którym kraju dana osoba ma ośrodek interesów życiowych, wówczas decydujące jest to, w którym kraju Polak zwykle przebywa. Ostatecznym kryterium jest kryterium obywatelstwa. Podkreślenia wymaga fakt, że Polak uznany na podstawie przepisów umowy za rezydenta podatkowego jednego z krajów (np. Czech) powinien być traktowany w drugim z tych krajów (np. w Polsce) jako nierezydent - wyjaśnia Joanna Narkiewicz-Tarłowska.
Progresywny podatek w 2007 roku
W przypadku Polaka zatrudnionego bezpośrednio przez czeską spółkę (lub przez czeski oddział spółki zagranicznej) czeski pracodawca jest zobowiązany do zarejestrowania pracownika w czeskim systemie podatkowym, a także do poboru miesięcznych zaliczek na podatek od wypłacanego wynagrodzenia oraz do odprowadzania ich na konto czeskich władz skarbowych.
Czeska spółka będzie zobowiązana do wypełnienia tych obowiązków również wówczas, gdy Polak wykonuje pracę na jej rzecz i pod jej kierownictwem, nawet jeśli sama spółka nie zatrudnia go bezpośrednio ani nie wypłaca mu wynagrodzenia (albowiem jest on zatrudniony i wynagradzany np. przez spółkę polską). W takim przypadku zaliczki odprowadzane przez czeską spółkę obliczane są od wynagrodzenia wypłacanego Polakowi przez jego pracodawcę. Dodatkowo, jeśli pracownik nie uzyska w trakcie roku innego dochodu podlegającego opodatkowaniu w Czechach, wówczas czeska spółka jest zobowiązana (na prośbę pracownika) do przygotowania jego rocznego rozliczenia podatkowego.
W innej sytuacji znajdzie się Polak, który pracuje w Czechach na podstawie umowy o pracę zawartej z polską spółką i nie wykonuje usług na rzecz czeskiej spółki - będzie on zobowiązany do samodzielnego wywiązywania się z obowiązków podatkowych ustanowionych przez czeskie prawo. W szczególności pracownik ten będzie zobowiązany do zarejestrowania się w czeskim systemie podatkowym i uzyskania czeskiego numeru identyfikacji podatkowej (tzw. DIC) oraz do odprowadzania miesięcznych zaliczek podatkowych. Będzie on również musiał samodzielnie przygotować i złożyć roczne zeznanie podatkowe w Czechach.
Podobnie jak w Polsce, również i w Czechach istnieje możliwość odliczania określonych wydatków. Niektóre z nich podlegają odliczeniu od dochodu, inne od podatku. Joanna Narkiewicz-Tarłowska wyjaśnia, że odliczeniu od dochodu podlegają, pod pewnymi warunkami, odsetki od kredytu hipotecznego (do kwoty 300 tys. koron czeskich rocznie), składki wpłacone na prywatne ubezpieczenie na życie (do kwoty 12 tys. CZK rocznie) oraz składki wpłacone na dodatkowy, państwowy plan emerytalny (również do kwoty 12 tys. CZK rocznie). Podatnik może też odliczać darowizny poniesione na cele charytatywne.
Odliczenia od podatku
- Podatnik może skorzystać także z określonych odliczeń od podatku, w tym przede wszystkim z generalnego odliczenia w wysokości 7,2 tys. CZK. Od podatku można też odliczyć m.in. kwotę 4,2 tys. CZK - do skorzystania z tego odliczenia będzie uprawniony podatnik, który mieszka ze współmałżonkiem, jeśli dochody współmałżonka nie przekraczają określonego ustawowo progu. Warto również wspomnieć o czeskiej uldze prorodzinnej. W Republice Czeskiej istnieje bowiem możliwość obniżenia podatku, przy spełnieniu określonych warunków, o kwotę 6 tys. CZK rocznie na każde dziecko pozostające na wychowaniu podatnika (można w ten sposób odliczyć w danym roku nie więcej niż 30 tys. CZK). Co ciekawe, jeśli zobowiązanie podatkowe podatnika jest niższe niż kwota przypadająca do odliczenia z tytułu tej ulgi, wówczas podatnik otrzymuje specjalny dodatek w wysokości różnicy pomiędzy wysokością ulgi na dziecko a zobowiązaniem podatkowym - podkreśla Joanna Narkiewicz-Tarłowska.
Z informacji naszej ekspert wynika też, że czeskie prawo podatkowe przewidywało także w 2007 roku możliwość wspólnego opodatkowania małżonków. Polega ono, podobnie jak w Polsce, na obliczeniu podatku od łącznego dochodu małżonków podzielonego przez dwa. Skorzystać z tej możliwości mogą małżonkowie, którzy mają na wychowaniu przynajmniej jedno dziecko. Pamiętać należy jednak o tym, że pomimo wspólnego opodatkowywania dochodów, każdy z małżonków musi złożyć w Czechach własne, odrębne zeznanie podatkowe oraz zapłacić odrębnie podatek wynikający z takiego zeznania. Należy jednak pamiętać, że w 2008 roku wprowadzono w Czechach reformę systemu podatkowego, w związku z czym skala podatkowa została zastąpiona stawką liniową w wysokości 15 proc. (która w 2009 roku ma zostać obniżona do 12,5 proc.), oraz dokonano modyfikacji katalogu ulg i odliczeń, a także zniesiono m.in. możliwość wspólnego opodatkowania małżonków.
Zeznanie w Polsce
Po zakończeniu roku Polak pracujący w Czechach, który pozostał polskim rezydentem podatkowym, będzie zobowiązani, do złożenia w Polsce rocznego zeznania podatkowego (na formularzu PIT-36).
- W zeznaniu tym powinien on uwzględnić również dochody uzyskane za pracę na terytorium Czech. Zgodnie z postanowieniami polsko-czeskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dochody te są wprawdzie zwolnione z opodatkowania w Polsce, ale powinny one zostać uwzględnione w zeznaniu podatkowym w celu obliczenia tzw. efektywnej stawki podatkowej, czyli stawki, która będzie miała zastosowanie do innych dochodów tej osoby, które podlegają opodatkowaniu w Polsce (np. do dochodów z najmu) - o ile oczywiście w ogóle takie dochody występują - argumentuje nasza rozmówczyni. W przypadku Polaka, który w związku z wyjazdem do Czech stał się nierezydentem podatkowym w Polsce, obowiązek złożenia polskiego zeznania podatkowego będzie istniał w zasadzie tylko wówczas, gdy w danym roku osoba ta uzyskała dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce (a więc dochody z polskich źródeł).
Podstawa prawna
• Umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Czeskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Warszawie 24 czerwca 1993 r. (Dz.U. z 1994 r. nr 47, poz. 189).
