Miasta na prawach powiatu płacą VAT, gdy oddają nieruchomości należące do zasobów Skarbu Państwa w zamian za własne mienie komunalne. Nie mogą przy tym odliczyć podatku
podatki
W zeszłym tygodniu Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że zamiana nieruchomości w ramach tej samej gminy jest dostawą opodatkowaną VAT (wyroki z 26 września, sygn. akt I FSK 1094/15 oraz z 27 września, sygn. akt I FSK 1115/15, I FSK 249/16, I FSK 300/16).

Dwie faktury

Na zamianę nieruchomości między Skarbem Państwa a jednostkami samorządu terytorialnego oraz między tymi jednostkami pozwala art. 14 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 121 ze zm.).
Mogłoby się wydawać, że są one neutralne podatkowo, jako dokonywane między jednostkami publicznymi. Nic bardziej mylnego. Jak przyznaje m.in. Gdańsk, jest zupełnie inaczej – podatek może pojawić się nawet dwukrotnie.
Wszelkie transakcje sprzedaży czy zamiany (traktowane na gruncie ustawy o VAT jako obustronna umowa sprzedaży) pomiędzy Skarbem Państwa a gminą podlegają opodatkowaniu. Zgodnie bowiem z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE (z 13 czerwca 2017 r., sygn. C-665/16 w sprawie minister finansów przeciwko gminie Wrocław) zamiana nieruchomości, w której ta sama osoba (w naszym przypadku wójt, burmistrz lub prezydent) reprezentuje zarazem organ wywłaszczający i wywłaszczaną gminę, i w której ta ostatnia nadal w praktyce zarządza daną nieruchomością, jest transakcją podlegającą opodatkowaniu.
Jak wyjaśnia nam Urząd Miejski w Gdańsku, wszystkie transakcje realizowane przez starostę w imieniu Skarbu Państwa, w tym zamiana nieruchomości Skarbu Państwa i gminy dokumentowane są więc dwiema identycznymi fakturami, gdzie po stronie nabywcy i sprzedawcy występuje ten sam podmiot, czyli gmina. Skarb Państwa nie jest bowiem odrębnym podatnikiem VAT. – Oznacza to, że podatek VAT należny wystąpi zarówno po stronie Skarbu Państwa, jak i gminy, która składa jedną deklarację VAT – słyszymy w UM Gdańsk.
Miasto nie może przy tym odliczyć VAT – wyjaśnia UM Lublin. Wszystko dlatego, że nieruchomości podlegające wymianie pomiędzy nim a Skarbem Państwa służą działalności publicznej. – Aby można było odliczyć podatek, transakcja musiałaby służyć działalności opodatkowanej, co wydaje się mało prawdopodobne – stwierdza UM w Lublinie.
Gdańsk również potwierdza, że zamiana nieruchomości dokonywana jest przede wszystkim w celu realizacji zadań ustawowych, związanych najczęściej z infrastrukturą drogową i gospodarką mieszkaniową. Podejmowane czynności nie są więc związane z działalnością opodatkowaną, a tylko wtedy miasto mogłoby odliczyć VAT.

Zabezpieczyć środki

Miasta, w których zdarzają się transakcje zamiany nieruchomości, muszą w efekcie w swoich budżetach zabezpieczyć środki na zapłatę VAT choć, jak przyznaje Gdańsk, zamiana odbywa się na zasadzie bezgotówkowej. Natomiast podatek VAT należny od Skarbu Państwa pomniejsza dochody bieżące miasta z tytułu gospodarowania nieruchomościami SP, które gmina jest zobowiązana przekazywać do urzędu wojewódzkiego.
Oznacza to, że VAT należny trzeba wykazać w deklaracji dwa razy.
– Naszym zdaniem zamiana nieruchomości pomiędzy gminą a Skarbem Państwa nie powinna podlegać opodatkowaniu – stwierdza Gdańsk. Wymagałoby to jednak zmiany przepisów.
Urząd Miasta Lublin twierdzi natomiast, że najnowsze wyroki NSA nie zmieniają jego sytuacji, ponieważ samorząd ma korzystne dla siebie interpretacje indywidualne wydane przez dyrektora Izby Skarbowej oraz prawomocny wyrok WSA w Łodzi. ©℗