Jedną z form zatrudniania pracowników jest umowa o dzieło. Kodeks cywilny reguluje warunki dotyczące zawierania takich umów. Podpisuje się ją w sytuacji, gdy praca ma prowadzić do osiągnięcia określonego efektu (materialnego lub niematerialnego), co oznacza, że jest to umowa rezultatu. Obecnie od umowy o dzieło nie ma obowiązku odprowadzenia składek ZUS, jednak dochód uzyskiwany na jej podstawie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Wyjątkową sytuacją jest podpisanie umowy o dzieło z własnym pracownikiem (zatrudnionym na podstawie umowy o pracę), wówczas wynagrodzenie podlega oskładkowaniu na takich samych zasadach, jak ma to miejsce ze stosunku pracy. Często pojawia się pytanie, czy jeżeli w poprzednim roku podatkowym zatrudniało się pracowników na podstawie umowy o dzieło, należy wystawić dla nich informacje podatkowe PIT-11.
Co powinna zawierać umowa o dzieło?
Zgodnie z art. 627 Kodeksu cywilnego zamawiający zleca wykonanie określonej czynności, a przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do jej wykonania. Dodatkowo należy pamiętać, że za zrealizowaną pracę wykonawcy przysługuje wynagrodzenie. Jak już wspomniano, umowa o dzieło to umowa rezultatu - jej wykonanie wiąże się z osiągnięciem określonego utworu, którego wynik może być konkretny, materialny - w formie fizycznej - bądź niematerialny. Aby umowa została zakwalifikowana jako umowa o dzieło, powinna przede wszystkim określać cechy dzieła. W przypadku umów o dzieło to wykonawca ponosi odpowiedzialność za niewykonanie przedmiotu umowy oraz z tytułu rękojmi za wady dzieła. Nie odpowiada jednak za brak staranności.
Umowa o dzieło to umowa rezultatu. Na jej podstawie wykonawca zobowiązuje do wykonania określonego dzieła.
Ustalenie wynagrodzenia
Z przepisów Kodeksu cywilnego wynika, że zapłata za dzieło należy się w chwili oddania dzieła, jeżeli strony umowy nie postanowiły inaczej. Co ważne, przyjęta przy podpisywaniu umowy metoda rozliczeń będzie wpływała na prawo do późniejszych zmian kwoty wynagrodzenia.
Wynagrodzenie ryczałtowe
Wynagrodzenie ryczałtowe to z góry określone wynagrodzenie, podane w oznaczonej kwocie. W tym przypadku osoba, która przyjmuje zamówienie, bierze na siebie ryzyko strat, gdy wystąpią sytuacje nieprzewidziane i nie były brane pod uwagę przy podpisywaniu umowy. Przy tej metodzie przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia.
Kosztorys
Kosztorys jest bardziej skomplikowaną metodą służącą do określania wysokości wynagrodzenia za wykonanie dzieła. Jest on bowiem zestawieniem kosztów materiałów i robocizny, których należy użyć do wykonania dzieła. W przypadku użycia tej metody wykonawca może żądać podwyższenia wynagrodzenia. Zwiększenie wypłaty przysługuje przykładowo, gdy kosztorys przygotował zamawiający, a w trakcie wykonywania dzieła pojawiła się konieczność przeprowadzenia dodatkowych prac, które nie zostały przewidziane. Jeżeli autorem kosztorysu jest wykonawca, może on żądać wyższego wynagrodzenia tylko, gdy zachował należytą staranność i nie był w stanie przewidzieć dodatkowych prac związanych z realizacją dzieła. Zamawiający zawsze powinien wyrazić zgodę na prace nieprzewidziane w kosztorysie. Ma on wtedy prawo odstąpienia od umowy w przypadku wzrostu wynagrodzenia.
Ustalanie wynagrodzenia i kosztów umowy o dzieło
W większości przypadków dochody z umowy o dzieło są opodatkowane na zasadach ogólnych. Wyjątek stanowią umowy na kwotę nie wyższą niż 200 zł brutto, do których ma zastosowanie zryczałtowany podatek. Przy obliczaniu wynagrodzenia można zastosować 20% lub 50% koszty uzyskania przychodów, które zmniejszają podstawę opodatkowania. W przypadku, gdy podpisujemy umowę o dzieło z osobą, która posiada w naszej firmie umowę o pracę, wówczas dodatkowo należy ja oskładkować. Dlatego warto przed podpisaniem umowy dowiedzieć się, jaki dokładnie będzie koszt zawarcia takiej umowy, wyliczyć wartość podatku dochodowego, który będzie trzeba odprowadzić do US za wykonawcę oraz ustalić samą kwotę do zapłaty wykonawcy. W tym celu warto skorzystać z dostępnych kalkulatorów wynagrodzeń, jak np. kalkulator umów o dzieło. Dzięki niemu można porównać koszty zatrudnienia przy zastosowaniu różnych stawek kosztów uzyskania przychodów czy innego rodzaju opodatkowania.
Umowa o dzieło - opodatkowanie i PIT-11
W przypadku umowy o dzieło to zlecający pobiera zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i przekazuje je do urzędu. Osoba, która pracowała na podstawie umowy o dzieło w danym roku podatkowym, po zakończeniu roku (maksymalnie do końca lutego) powinna otrzymać informację podatkową PIT-11, na podstawie której może się rozliczyć z fiskusem. Deklaracja ta zawiera informacje o wysokości: osiągniętego przychodu z tytułu umowy o dzieło, kosztów uzyskania przychodów, zaliczek pobranych na podatek dochodowy oraz w niektórych przypadkach o wysokość pobranych składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Brak PIT-11 w przypadku umowy o dzieło
Gdy umowa o dzieło zawarta jest jednorazowo na kwotę 200 zł lub niższą, w związku z czym pobrano zryczałtowany podatek (bez uwzględniania kosztów uzyskania przychodów), zlecający nie ma obowiązku wystawiania do niej PIT-11. Co ważne, nie ma znaczenia łączna wartość wszystkich umów o dzieło z danego miesiąca - dla zastosowania ryczałtu liczy się kwota z konkretnej umowy. W przypadku takich umów zlecający informuje jedynie urząd skarbowy o wysokości podatku na formularzu PIT-8AR, nie przekazuje innych zestawień PIT, a co za tym idzie wykonawca nie wykazuje takiego wynagrodzenia podczas rozliczenia rocznego.