Subskrybuj nas na Youtube
Jestem pracownikiem wydziału księgowości gminy. Mamy kilka przypadków nienależnie pobranych świadczeń w formie zasiłków stałych, które były pobierane przez osoby m.in. w latach 2012 i 2013 (pracowały i jednocześnie pobierały zasiłki). Problem w tym, czy można żądać zwrotu, skoro minął trzyletni termin przedawnienia? Osoby te złożyły wnioski, abyśmy odstąpili od zwrotów.
/>
Skoro mowa w zapytaniu o świadczeniach nienależnie pobranych, to warto przypomnieć, że zgodnie z art. 6 pkt 16 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, świadczenie nienależnie pobrane to świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej. Takie przesłanki zachodzą prawdopodobnie w podanym stanie faktycznym. Jak bowiem wskazano, osoby pobierające świadczenia w formie zasiłków stałych równocześnie pozostawały w zatrudnieniu.
Warto odnieść się też do innych regulacji ww. ustawy, dotyczących świadczeń nienależnie pobranych. I tak, jak wynika z art. 104 ust. 1, należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej, z tytułu opłat określonych przepisami ustawy oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wysokość należności podlegających zwrotowi oraz terminy ich zwrotu ustala się w drodze decyzji administracyjnej. Zaś w art. 98 ustawodawca postanowił, że świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu rodziny. Artykuł 104 ust. 4 stosuje się odpowiednio.
I właśnie w tym ostatnim artykule postanowiono, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej, może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty. Co jednak istotne, jak podkreśla się w orzecznictwie, ww. przepis daje jedynie możliwość zastosowania opisanych form pomocy, co oznacza, że ocenę zasadności wniosku i wybór sposobu jego załatwienia ustawodawca pozostawił uznaniu administracyjnemu (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 10 października 2012 r., sygn. akt II SA/Bk 453/12). Zatem to w gestii gminy pozostaje kwestia analizy sytuacji osób zobowiązanych do zwrotu ww. świadczeń, a dokładniej ustalenia ich sytuacji dochodowej i majątkowej.
Jeśli chodzi o ewentualne przedawnienia wspomnianych świadczeń, to w sprawie ma zastosowanie art. 104 ust. 5 ww. ustawy. Stanowi on, że należności, o których mowa w ust. 1 (czyli m.in. nienależnie pobrane świadczenia), ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna. Oznacza to, że ma zastosowanie trzyletni termin przedawnienia, ale powinien być liczony od dnia, kiedy stanie się ostateczna decyzja ustalająca kwoty do zwrotu, a nie od dnia, kiedy ostateczna stała się decyzja o przyznaniu pierwotnie tych świadczeń. Takie stanowisko wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 13 października 2016 r. (sygn. akt III SA/Gd 559/16). Poza tym nie zachodzi w podanym stanie faktycznym możliwość zastosowania art. 104 ust. 7, w którym wskazano, że nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat.
W podanym stanie faktycznym nie można mówić o przedawnieniu, bowiem nie wydano jeszcze nawet decyzji ustalającej kwoty do zwrotu. Natomiast kwestia zastosowania ewentualnych form pomocy wobec osób zobowiązanych do zwrotu pozostaje we właściwości gminy.
Podstawa prawna: Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1769 ze zm.).
