Czy otrzymanie z powrotem zaliczki, wpłaconej wcześniej na zakup środków trwałych, powoduje obowiązek korekty kosztów wstecz, czy na bieżąco?
Nowelizacją z 7 lipca 2017 r. ustaw o PIT i CIT (Dz.U. poz. 1448) wprowadzono możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów jednorazowego odpisu amortyzacyjnego do 100 tys. zł. rocznie. Co więcej, ustawodawca pozwala zaliczyć do kosztów podatkowych nie tylko odpis od nabytego już środka trwałego, ale również dokonaną wpłatę (zaliczkę) na poczet środka trwałego, który zostanie kupiony przez podatnika później.
Pojawia się jednak pytanie, jak powinien zachować się podatnik, który uiści zaliczkę na poczet środka trwałego, zaliczy ją do kosztów uzyskania przychodów, a następnie zrezygnuje z zakupu i w związku z tym dostanie zwrot wpłaconej wcześniej zaliczki.
Zapewne w takich okolicznościach podatnik powinien liczyć się z obowiązkiem zmniejszenia swoich kosztów podatkowych. Powstaje jednak wątpliwość, czy w takiej sytuacji podatnik powinien dokonać korekty wstecz, czy na bieżąco, a zatem w tym miesiącu, w którym podatnik otrzymał zwrot wpłaconych wcześniej pieniędzy.
Niestety nie dowiemy się tego z przepisów. W ustawie są jedynie wskazane rozwiązania na okoliczność wpłaty zaliczki na poczet nabycia fabrycznie nowych środków trwałych i późniejszej likwidacji działalności przez podatnika bądź zmiany formy opodatkowania. Mówią o tym art. 22k ust. 21 ustawy o PIT i 16k ust. 21 ustawy o CIT. Wynika z nich, że jeżeli podatnik zaliczył do kosztów podatkowych wpłatę na poczet nabycia środka trwałego, a następnie przed jego zakupem zlikwidował działalność gospodarczą albo zmienił formę opodatkowania na zryczałtowaną, to ma obowiązek zwiększyć przychody o wpłatę na poczet nabycia środka trwałego odpowiednio na ostatni dzień prowadzenia działalności przed jej likwidacją lub na ostatni dzień przed zmianą formy opodatkowania.

PRZYKŁAD

Podatnik zaliczył do kosztów podatkowych we wrześniu br. wpłaconą w tym miesiącu zaliczkę na nabycie środka trwałego. Od 2018 r. zmieni dotychczasową formę opodatkowania działalności na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W tej sytuacji będzie musiał w grudniu 2017 r. zwiększyć swoje przychody z działalności gospodarczej o kwotę zaliczki uprzednio zaliczonej do kosztów podatkowych.

Niestety, brakuje w przepisach wskazówek, jak ma się zachować przedsiębiorca, który w jednym okresie rozliczeniowym (np. 2017 r.) wpłaci zaliczkę na nabycie środka trwałego, którą zaliczył do kosztów podatkowych w ramach limitu jednorazowych odpisów (do 100 tys. zł rocznie), a następnie, w kolejnym roku (2018 r.) zrezygnuje z tego zakupu i otrzyma zwrot zaliczki.
Jeśli podatnik miałby skorygować koszty podatkowe wstecz, to w konsekwencji będzie musiał też zapłacić odsetki od zaległości podatkowych. Ale może nie ma się czego obawiać, bo zwrot zaliczki będzie skutkował obowiązkiem zmniejszenia kosztów w miesiącu otrzymania zwrotu zaliczki?