Towarzystwo posiada kilkanaście oddziałów w Polsce. Są one samobilansujące (posiadają swój NIP i REGON) i prowadzą własną księgowość, ale nie mają osobowości prawnej. Towarzystwo nie prowadzi działalności gospodarczej, a jedynie działalność statutową. Działa jako organizacja pożytku publicznego. Dotychczas oddział towarzystwa sam podpisywał (podawał własny NIP) umowy z urzędami miast na podstawie pełnomocnictwa z zarządu głównego, a te bezpośrednio na jego konto przekazywały środki pieniężne. Obecnie zarząd główny towarzystwa sam podpisał z urzędem miasta umowę na usługę, która zostanie wykonana przez oddział towarzystwa (zarząd nie jest czynnym podatnikiem VAT). Zarząd wystawi jednostce samorządowej fakturę, a oddziałowi notę uznaniową, przekaże mu też w całości pieniądze. Czy usługa wykonana przez oddział powinna zostać opodatkowana VAT, jeśli jego obrót przekroczy 200 tys. zł?
W pierwszej kolejności trzeba wyjaśnić, że podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (zob. art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). Jednocześnie w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT określona jest definicja działalności gospodarczej obowiązująca na gruncie VAT. Powoduje to, że podatnikami VAT mogą być również podmioty, które nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu innych przepisów (w szczególności przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).
Co do zasady, oddziały podatników nie są odrębnymi od central podatnikami VAT (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 lutego 2014 r., sygn. akt I FSK 353/13). Wyjątek od tej zasady dotyczy jedynie – za zgodą naczelnika urzędu skarbowego – jednostek organizacyjnych osób prawnych, będących organizacjami pożytku publicznego prowadzących działalność gospodarczą, jeżeli samodzielnie sporządzają sprawozdanie finansowe (zob. art. 15 ust. 3b ustawy o VAT).
Z treści pytania nie wynika jednak, aby w przedstawionej sytuacji zgoda taka została uzyskana. Najprawdopodobniej zatem oddziały towarzystwa nie są odrębnymi (od towarzystwa podatnikami VAT – o odrębnym statusie oddziałów jako podatników VAT nie przesądza posiadanie własnych numerów NIP oraz REGON). Powoduje to, że usługa wykonana przez oddział na rzecz towarzystwa będzie usługą wykonaną wewnątrz tego samego podatnika. Czynność ta nie podlega zatem opodatkowaniu VAT, a w wyniku tego oddział nie musi z tytułu wykonania przedmiotowej usługi naliczać VAT.
Dodać przy tym należy, że konsekwencją powyższej sytuacji (tj. braku odrębnego statusu oddziałów jako podatników) jest to, że sprzedaż wszystkich oddziałów towarzystwa jest z punktu widzenia VAT sprzedażą towarzystwa. Zapewne oznacza to, że towarzystwo już jakiś czas temu utraciło prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego, tj. zwolnienia obejmującego sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł (zob. art. 113 ust. 1 ustawy o VAT). Oznaczałoby to, między innymi, że towarzystwo od dłuższego czasu powinno być zarejestrowane jako czynny podatnik VAT, zaś usługa, o której mowa, jest opodatkowana VAT.
Podstawa prawna
Art. 15 oraz art. 113 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).