Wiceminister finansów Paweł Gruza poinformował podczas środowej konferencji w MF, że zakończył się pierwszy etap konsultacji w sprawie tzw. należytej staranności w VAT. Chodzi o wypracowanie listy dobrych praktyk, których spełnienie chroniłoby uczciwych przedsiębiorców nabywających towary w transakcjach krajowych. Dotyczą one w znacznym stopniu weryfikacji wiarygodności kontrahentów.

Gruza wyjaśnił, że dokument ma być przygotowany, aby polskie środowisko gospodarcze, rynek, był bezpiecznym miejscem prowadzenia działalności. "Żeby podatnicy z jednej strony mieli konkretną listę działań praktycznych, które mogą podjąć, aby uchronić się od byciem wplątanym w karuzele VAT, wyłudzenia i inne przestępstwa skarbowe. Z drugiej strony oczywiście efektem tego będzie uszczelnienie systemu podatkowego, tak aby przestępcy nie kradli naszych wspólnych pieniędzy" - powiedział Gruza.

Wiceminister dodał, że resort finansów ma miesiąc na opracowanie pierwszej wersji dokumentu. "Myślę, że pod koniec października będziemy mogli przedstawić propozycje, które również będą konsultowane i dalej będziemy odpowiednio procedować ten dokument - po podjęciu decyzji, jaką rangę formalną mu na końcu nadamy" - powiedział.

Gruza przypomniał agendę działań resortu finansów, które ministerstwo prowadzi w celu uszczelnienia systemu VAT. "W najbliższym czasie bardzo intensywnie będzie eksploatowany temat pustych faktur. Jeszcze raz chcę wszystkich przedsiębiorców przestrzec przed korzystaniem z tego instrumentu. Będziemy, jako służby skarbowe, w stanie wyizolować tych podatników, którzy z jednej strony wystawiają tego typu dokumenty i będziemy w stanie wyizolować podatników, którzy korzystają z tego typu instrumentów do obniżania zobowiązania VAT, czy też zobowiązania w podatkach dochodowych" - ostrzegł Gruza.

Powiedział, że nowoczesne narzędzia informatyczne będą umożliwiały fiskusowi precyzyjne lokalizowanie nadużyć, także określenie i napiętnowanie podatników, którzy nie wystawiają paragonów fiskalnych. Gruza poinformował ponadto, że projekt ustawy o STIR, czyli monitorowaniu przepływów finansowych związanych z wyłudzeniami skarbowymi i projekt ustawy o podzielonej płatności w VAT (tzw. split payment) zostały przyjęte przez Komitet Stały Rady Ministrów i będą procedowane na najbliższych posiedzeniach rządu. "Niedługo znajdą się w parlamencie, mam nadzieję, z finałem w postaci uchwalenia i podpisania ustawy przez prezydenta" - powiedział.

Obecny na konferencji dyrektor departamentu podatku od towarów i usług w MF, Wojciech Śliż poinformował, że opinii wyrażonych w trakcie konsultacji było bardzo dużo - zgłosiło je 69 podmiotów. Zwrócił uwagę na stopień skomplikowania kwestii związanych z należytą starannością w VAT. Według niego świadczy o tym m.in. to, że tylko w zeszłym roku Naczelny Sąd Administracyjny wydał 426 wyroków dotyczących należytej staranności w VAT, a wojewódzkie sądy administracyjne ponad 2 tysiące.

Według niego zespół roboczy powinien w ciągu miesiąca zakończyć prace nad kodeksem, a finalny dokument mógłby ujrzeć światło dzienne z końcem października. "Będziemy się starali tego terminu dotrzymać" - zapowiedział. Wskazał, że stosowanie się do wypracowanych zasad mogłoby mieć walor ochronny podobny do ochrony, jaką daje interpretacja podatkowa.

W konferencji brali udział przedstawiciele niektórych podmiotów zaangażowanych w konsultacje. Prezes Związku Importerów i Producentów Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego branży RTV i IT ZIPSEE "Cyfrowa Polska" Michał Kanownik powiedział, że branża ta jest szczególnie narażona na oszustwa w VAT. Kanownik wyraził nadzieję, że uda się wypracować taką formułę listy dobrych praktyk, aby budziła ona zaufanie przedsiębiorców i była poważnie traktowana przez kontrolę skarbową. Wyjaśnił, że powinna ona brać pod uwagę specyfikę transakcji w branży, aby nie zablokować przedsiębiorców i nie zalać ich obowiązkami biurokratycznymi.

Doradca podatkowy, ekspert BCC Michał Borowski postulował, by lista zaleceń dotyczących należytej staranności była przede wszystkim "wykonalna" dla przedsiębiorców. "Trzeba brać pod uwagę specyfikę branż i dać przedsiębiorcom z różnych branż możliwość doboru czynności odpowiednio do tego, w jakiej branży funkcjonują" - powiedział.

Natomiast partner w MDDP Tomasz Michalik zauważył, że pracując nad listą trzeba pamiętać, iż weryfikacja kontrahenta nie jest warunkiem odliczenia VAT. Według niego organy podatkowe nie mogą wymagać od podatnika wiedzy o kontrahencie, która jest mu niedostępna, a która jest dostępna fiskusowi wskutek czynności operacyjnych. "To wypaczenie, które - niestety - dość często stosowane jest w sporach z podatnikami" - powiedział.

Z kolei Jerzy Martini reprezentujący Radę Podatkową Konfederacji Lewiatan podkreślił, że opracowywany katalog wymogów nie może powodować nadmiernych obciążeń administracyjnych. Wyraził nadzieję, że wprowadzenie podzielonej płatności w VAT spowoduje, iż należyta staranność straci na znaczeniu. Przewodniczący tej rady Andrzej Nikończyk zwrócił natomiast uwagę, że przyszły kodeks nie będzie służył ochronie interesów państwa, ale podatników.