Subskrybuj nas na Youtube
Pracuję w księgowości gminy. W ostatnim czasie otrzymałam kilka faktur z datą płatności przypadającą nawet w tym samym dniu, co ich doręczenie. Mam problem z ich szybkim opłaceniem, a to duże kwoty, ok. 100 i 130 tys. zł. Czy powinnam uzyskać od wystawców oświadczenia o wydłużeniu terminów płatności? Obawiam się o naruszenie dyscypliny finansów.
Wskazać należy, że zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niewykonanie w terminie zobowiązania jednostki sektora finansów publicznych, w tym obowiązku zwrotu należności celnej, podatku, nadpłaty lub nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, którego skutkiem jest zapłata odsetek, kar lub opłat albo oprocentowanie tych należności. Co do zasady brak zapłaty w terminie np. faktury, może oznaczać naruszenie dyscypliny finansów publicznych, pod warunkiem że doszło do zapłaty przez gminę m.in. odsetek naliczonych od kwot wskazanych we wspomnianej fakturze. Jak zaś wynika z art. 44 ust. 3 pkt 4 ustawy o finansach publicznych, wydatki publiczne powinny być dokonywane m.in. w sposób celowy i oszczędny oraz w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Zatem istnieje powinność terminowego regulowania zobowiązań m.in. przez gminy.
Większość umów cywilnoprawnych nie wymaga formy pisemnej, zaś rachunek/faktura stanowi w takich przypadkach jedyny dokument potwierdzający zawarcie umowy i niektóre jej elementy, w tym przedmiot, cenę oraz termin płatności. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 10 lipca 2014 r., sygn. akt I ACa 453/14: „Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że znacząca część umów sprzedaży zawierana jest w formie ustnej lub w sposób dorozumiany, gdy jedna ze stron składa zamówienie, a druga niezwłocznie potwierdza przyjęcie zamówienia. W takiej sytuacji zawarcie umowy sprzedaży potwierdza zwykle faktura wystawiona przez sprzedającego, która jednocześnie określa warunki sprzedaży lub też dowody wydania towaru WS”. Przy czym w pewnych stanach faktyczno-prawnych, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, sama faktura nie jest dowodem na zawarcie umowy i jest to dokument księgowy, który niekoniecznie musi odzwierciedlać rzeczywistą treść stosunku prawnego między stronami (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15 maja 2014r., sygn. akt I ACa 1632/13).
Z powyższego wnioskować należy, że ustalenie terminu płatności to kwestia, która jest uzależniona wyłącznie od wiążących strony czynności porozumień, przy czym mogą one w tym względzie dokonywać dowolnych uzgodnień. Formalnie nie ma żadnych przeszkód, aby strony czynności ustaliły inny termin płatności aniżeli pierwotnie wyznaczony np. w fakturze. Zatem gmina może z kontrahentem dowolnie ustalić termin spłaty z faktury, po prostu go wydłużając. Przy tym dobrze by było, aby ta okoliczność została udokumentowana w formie pisemnej.
Warto dodać, co jest istotą naruszenia dyscypliny przy płatnościach. Trafnie wykazał to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 czerwca 2017 r. (sygn. akt II GSK 2596/15). Zaakcentował w nim, że: „Skoro czyn, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 168) ma charakter deliktu skutkowego, to w rozumieniu tego przepisu naruszeniem dyscypliny finansów publicznych nie jest samo tylko niewykonanie zobowiązania jednostki sektora finansów publicznych, lecz stanowi je zapłata odsetek, kar lub opłat (albo oprocentowania należności) pozostająca w związku przyczynowo-skutkowym z niewykonaniem tego zobowiązania w terminie”.
Wniosek. Uzyskanie pisemnej zgody na przedłużenie terminu płatności faktury nie jest obowiązkiem gminy, ale to w jej interesie jest posiadanie takiego oświadczenia w celach dowodowych. Może być ono bowiem użyteczne w przypadku konieczności wykazania m.in. braku przesłanek naruszenia dyscypliny finansów publicznych z art. 16 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, w razie gdyby np. kontrahent żądał jednak odsetek. Warto też podkreślić, że o naruszeniu dyscypliny można mówić wówczas, gdyby faktycznie odsetki zostały zapłacone wskutek niewykonania w terminie zobowiązania.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1877 ze zm.).
Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1311).
