Podczas kontroli podatkowej pracownicy fiskusa przeanalizowali m.in. warunki korzystania przez podatnika z chmury. Okazało się, że nabywał on nie tylko miejsce na serwerze, lecz także dodatkowe usługi związane z przetwarzaniem danych przechowywanych w chmurze. Co więcej, dostawca usług miał siedzibę za granicą, a polski przedsiębiorca nie posiadał certyfikatu jego rezydencji podatkowej. Kontrolujący postawili więc wniosek, że należności z tytułu używania chmury podlegały opodatkowaniu 20-proc. podatkiem u źródła. Polski przedsiębiorca, wypłacając wynagrodzenie swojemu kontrahentowi, powinien jako płatnik obliczyć i pobrać podatek, a następnie wpłacić go do urzędu skarbowego. Podatnik jest zdziwiony, bo myślał, że korzystanie z chmury nie wymaga zapłaty podatku u źródła.
Podany przykład niech będzie wskazówką dla wszystkich przedsiębiorców nabywających usługi przechowywania czy przetwarzania danych w chmurze od zagranicznych usługodawców. W każdym takim przypadku konieczne jest określenie potencjalnych obowiązków podatkowych nabywcy usług z punktu widzenia ewentualnego rozliczenia podatku u źródła. [ramka]

Co podlega opodatkowaniu

Przychody z odsetek, praw autorskich lub praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw, a także z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, w tym także środka transportu, urządzenia handlowego lub naukowego, za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how) oraz należności wypłacane tytułu świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze są opodatkowane 20-proc. podatkiem u źródła w Polsce.

Wymaga to starannej oceny konkretnych zapisów umowy w celu określenia, co dla celów podatkowych jest jej przedmiotem. Zapłata za korzystanie z miejsca na serwerze nie powinna prowadzić do powstania obowiązku podatkowego w Polsce. Jeżeli jednak umowa zawiera dodatkowe elementy, takie jak np. licencja, albo wiąże się z nabywaniem usług, m.in. przetwarzania danych czy innych usług o podobnym charakterze, należność wynikająca z umowy może podlegać opodatkowaniu u źródła.
Co ważne, podstawowe zasady opodatkowania określone w ustawie podatkowej mogą być zmieniane przez właściwą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Klasyczna umowa tego rodzaju pozwala wyłączyć opodatkowanie u źródła np. płatności z tytułu używania oprogramowania komputerowego. Każda sytuacja wymaga więc szczegółowej oceny. Należy też pamiętać, że do zastosowania umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania polski przedsiębiorca powinien dysponować certyfikatem rezydencji zagranicznego kontrahenta. A ten z kolei może nie być taki łatwy do pozyskania.
Poza przedmiotem umowy istotne mogą być również zapisy dotyczące zasad rozliczenia podatku u źródła i jego uwzględnienia (lub nie) w wynagrodzeniu (klauzule ubruttawiające).
Sposób obliczania
Sposób obliczenia podatku będzie zależny m.in. od tego, czy umowa przewiduje klauzulę ubruttowiającą (gross-up), która wskazuje, że ewentualne podatki obciążają wypłacającego należność. Jeżeli umowa z kontrahentem nie przewiduje klauzuli gross-up, to w przypadku braku certyfikatu rezydencji podatnik, wypłacając wynagrodzenie kontrahentowi, potrąci całą kwotę podatku i wpłaci go do urzędu skarbowego. Pobór podatku odbywa się więc kosztem podatnika, tj. zagranicznego kontrahenta. [przykład 1]

PRZYKŁAD 1

Bez klauzuli gross-up...

Polska firma płaci zagranicznemu kontrahentowi wynagrodzenie za świadczone usługi w wysokości 100 zł. Podatek u źródła wynosi 20 proc., czyli 20 zł (100 zł x 20 proc.). Wypłacona należność wynosi więc 80 zł (100 zł – 20 zł).

Jeżeli umowa z zagranicznym kontrahentem przewiduje klauzulę gross-up, wówczas polski przedsiębiorca powinien zapłacić podatek u źródła z własnych środków. Pozostaje jednak pytanie, jak go obliczyć. Zdecydowana większość organów podatkowych stoi na stanowisku, że wynagrodzenie wypłacone kontrahentowi należy powiększyć o kwotę należnego podatku, tak aby odprowadzona do urzędu skarbowego kwota stanowiła 20 proc. ubruttowionej należności, a kwota zapłacona zagranicznemu kontrahentowi 80 proc. [przykład 2]

PRZYKŁAD 2

...i z nią

Polska firma płaci zagranicznemu kontrahentowi wynagrodzenie za świadczone usługi w wysokości 100 zł. Podatek u źródła wynosi 20 proc. W tym przypadku należy przyjąć, że 100 zł stanowi 80 proc. ubruttowionej należności. Zatem ubruttowiona należność to 125 zł (100 zł x 100 proc./80 proc.) – i to jest przychód nierezydenta, który należy zadeklarować. Z kolei podatek należny do zapłaty wyniesie 25 zł (125 zł x 20 proc. = 25 zł).

Taki sposób obliczenia podatku znajdzie również zastosowanie w przypadku, gdy podatnik uiści kontrahentowi pełne wynagrodzenie (mimo braku klauzuli gross-up), a następnie zorientuje się, że nie potrącił podatku u źródła.
Jeżeli podatnik ubruttowi należność kontrahenta i obliczony w ten sposób podatek u źródła zapłaci z własnych środków, to powinien mieć prawo do zaliczenia wartości zapłaconego podatku u źródła do kosztów uzyskania przychodów.
Podatek należy wpłacić w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, do urzędu właściwego dla opodatkowania osób zagranicznych. Najczęściej jest to urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania albo siedziby płatnika.
Obowiązki dokumentacyjne
Poza obliczeniem, pobraniem i wpłaceniem podatku do właściwego urzędu skarbowego polski przedsiębiorca ma również obowiązek złożenia informacji o pobranym podatku. Informacje te składa się na formularzach IFT-1/IFT-1R (w przypadku gdy kontrahentem jest zagraniczna osoba fizyczna) lub IFT-2/IFT-2R (w przypadku gdy kontrahentem jest zagraniczna osoba prawna). Trzeba pamiętać, że informacje należy również składać w sytuacji, gdy umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub ustawa wyłączyła obowiązek pobrania podatku.
Podstawa prawna
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm.).