Producent dokonuje dostawy towarów do hurtowni, która następnie sprzedaje je do sklepów. Producent wypłaca sklepom bonusy pieniężne po przekroczeniu przez nie określonego poziomu obrotu z tytułu zakupu towarów od hurtowni (tzw. rabat pośredni). Wypłata następuje do 14. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przekroczono ten poziom. Czy w związku z udzieleniem rabatu pośredniego producent może obniżyć podstawę opodatkowania VAT? Jakie są zasady rozliczania w przypadku stosowania rabatów?
Wielu przedsiębiorców w celu intensyfikacji sprzedaży towarów proponuje kontrahentom rabaty. Najczęstszą praktyką jest udzielanie kontrahentom upustów w momencie sprzedaży lub udzielanie rabatów po przekroczeniu przez kontrahentów określonego progu obrotu (tzw. rabat bezpośredni). Przedsiębiorcy, dążąc do wsparcia sprzedaży swoich towarów, nie ograniczają się jednak wyłącznie do premiowania bezpośrednich kontrahentów, lecz udzielają rabatów również kolejnym odbiorcom ich towarów (tzw. rabat pośredni).
Udzielenie rabatu bezpośredniego nie budzi wątpliwości na gruncie ustawy o VAT. Prawidłową formą dokumentacji udzielenia rabatu posprzedażowego bezpośredniemu nabywcy towarów jest bowiem faktura korygująca „in minus” (art. 106j ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).
Wystawienie faktury korygującej nie zawsze możliwe
Sytuacja nie jest już jednak tak oczywista w przypadku rabatów pośrednich. Są one bowiem udzielane podmiotom, z którymi nie doszło do bezpośredniej transakcji (dostawy) – tym samym na ich rzecz nie była wystawiona faktura. Brak jest zatem podstaw do wystawienia faktury korygującej. Skoro więc udzielenie rabatu pośredniego nie może być dokumentowane fakturą korygującą, pojawia się wątpliwość, czy w takim przypadku sprzedawca może obniżyć VAT należny i w jaki sposób należy udokumentować taki rabat dla potrzeb podatkowych.
Neutralność VAT musi zostać zachowana
Zgodnie z ustawą o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę. Podstawę tę obniża się jednak m.in. o kwoty udzielonych opustów i obniżek cen po dokonaniu sprzedaży. W przypadku rabatów pośrednich, co prawda, nie mamy do czynienia z bezpośrednią dostawą na rzecz beneficjenta, to jednak dochodzi do udzielenia rabatu. To z kolei powoduje obniżenie ceny nabycia towarów dla odbiorcy rabatu oraz obniżenie rzeczywistej wartości wynagrodzenia uzyskanego przez podmiot udzielający rabatu. Czy to oznacza, że przedsiębiorca ma prawo do obniżenia kwoty należnego VAT w związku z udzieleniem takiego rabatu?
Co do zasady tak. Mimo że ustawa o VAT ani nie zawiera definicji rabatu pośredniego, ani nie wskazuje sposobu postępowania w przypadku udzielenia tego typu rabatu, to z uwagi na neutralny charakter VAT zasadne jest obniżenie podstawy opodatkowania oraz odpowiednio VAT o kwotę rabatu, nawet gdy jest on udzielony podmiotowi niebędącemu bezpośrednim nabywcą towarów. W przeciwnym razie podstawa opodatkowania VAT byłaby wyższa od kwoty faktycznego wynagrodzenia sprzedawcy otrzymanego w związku z dostawą towarów. Oznaczałoby to zatem, że podatnik przynajmniej w części poniósłby ekonomiczny ciężar podatku. To z kolei byłoby naruszeniem zasady neutralności VAT.
Możliwość obniżenia podstawy opodatkowania VAT oraz odpowiednio podatku należnego potwierdził zarówno dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanych interpretacjach indywidualnych (np. nr 0114-KDIP4.4012.108.2017.1.KR z 21 czerwca 2017 r.), jak i polskie sądy administracyjne (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 kwietnia 2010 r., sygn. akt I FSK 600/09, oraz z 28 sierpnia 2015 r., sygn. akt I FSK 1281/14) oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. sprawy o sygn. C-317/94 oraz C-427/98).
Przygotowanie do inwentaryzacji czas zacząć
Przygotowanie do inwentaryzacji czas zacząć

Zobacz również
Ważna jest prawidłowa dokumentacja
Ustawa o VAT nie wskazuje, jaki dokument powinien wystawić podatnik udzielający rabatu pośredniego. W tym zakresie ukształtowała się jednak jednolita linia interpretacyjna. Jako przykład można wskazać interpretacje indywidualne dyrektora KIS: nr 0114-KDIP4.4012.189.2017.1.AS z 7 lipca 2017 r. oraz nr 1061-IPTPP1. 4512.103.2017.2.MW z 21 kwietnia 2017 r. Zgodnie z tą linią dokumentem potwierdzającym udzielenie rabatu pośredniego może być dowolny dokument księgowy z wyjątkiem faktury korygującej, np. nota uznaniowa. Powinien on zawierać dane identyfikujące podmiot udzielający oraz otrzymujący rabat, kwotę rabatu, datę wypłaty rabatu oraz datę wystawienia dokumentu.
Kiedy skorygować deklarację
W kwestii momentu ujęcia rabatu pośredniego w deklaracji VAT nasuwa się pytanie, czy obniżenia podstawy opodatkowania VAT należy dokonać w momencie wystawienia noty, czy może w okresie rozliczeniowym, w którym doszło do faktycznej wypłaty premii? W rozstrzygnięciu tych wątpliwości pomagają organy podatkowe. Linia interpretacyjna w tym zakresie jest bowiem jednolita: decyduje data przelewu. Ujęcie rabatu pośredniego powinno zatem nastąpić w deklaracji VAT za okres, w którym doszło do faktycznego przekazania środków pieniężnych beneficjentowi. Warto wskazać tu jako przykład interpretacje indywidualne dyrektora KIS: nr IPPP1/4512-411/16-2/ MK z 7 lipca 2016 r., a także nr 1061-IPTPP1.4512.103.2017.2.MW z 21 kwietnia 2017 r.
A co z podatkiem naliczonym
Zgodnie z ustawą o VAT w przypadku otrzymania przez nabywcę faktury korygującej „in minus” jest on zobowiązany do zmniejszenia kwoty naliczonego VAT w rozliczeniu za okres, w którym tę fakturę otrzymał. Co jednak w przypadku rabatów pośrednich, w odniesieniu do których nie wystawia się faktur korygujących, lecz noty? Co prawda ustawa o VAT nie przewiduje konieczności korekty podatku naliczonego w przypadku otrzymania dokumentu innego niż faktura korygująca, to jednak organy podatkowe uznają, iż w tym przypadku jest to konieczne. Wskazują na to przykładowo interpretacje indywidualne dyrektora KIS: nr IPTPP2/443-461/13-4/JS z 17 czerwca 2013 r. oraz nr IPPP1/4512-746/15-2/KR z 21 września 2015 r. Również sądy administracyjne (np. wyrok NSA z 13 kwietnia 2010 r., sygn. akt I FSK 600/09) potwierdzają, że skoro podatnik udzielający rabatu pośredniego ma prawo obniżyć VAT należny, to nabywca tego rabatu powinien obniżyć VAT naliczony. Zmniejszenia tego dokonuje się w rozliczeniu za miesiąc, w którym kwota z tytułu rabatu została wypłacona.
WAŻNE
Podatnicy, którzy udzielają rabatów pośrednich, mogą obniżyć podstawę opodatkowania o kwotę udzielonego rabatu. Muszą jednak przestrzegać kilku zasad.
PRZYKŁAD
W praktyce
Producent dokonuje dostawy towarów do hurtowni, która następnie sprzedaje je do sklepów. W ramach przyjętej strategii biznesowej producent wypłaca sklepom bonusy pieniężne po przekroczeniu przez nie określonego poziomu obrotu z tytułu zakupu towarów od hurtowni (tzw. rabat pośredni). Wypłata następuje do 14. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przekroczono ten poziom.
W lipcu 2017 r. sklep A przekroczył poziom zakupów uprawniający do rabatu. W związku z tym 31 lipca 2017 r. producent wystawił notę uznaniową. 14 sierpnia 2017 r. przelał kwotę rabatu na konto sklepu A.
Rozliczenie VAT:
W deklaracji za sierpień 2017 r.:
¦ producent może obniżyć podstawę opodatkowania VAT i odpowiednio należny podatek o kwotę udzielonego rabatu,
¦ sklep A jest zobowiązany dokonać zmniejszenia podatku naliczonego.
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. nr 710).