Wysoki podatek od budynków gospodarczych. RPO interweniuje

Pyta w nim o ratio legis takich zasad.

Stawki podatku od nieruchomości

Problem dotyczy stawki podatku od nieruchomości dla budynków gospodarczych, która może być nawet dziesięciokrotnie wyższa niż od domów lub mieszkań. Przypomnijmy, że stawki ustala rada gminy w granicach określonych przez ustawodawcę. Maksymalna roczna stawka podatku od nieruchomości na 2025 r. dla budynków mieszkalnych to 1,19 zł od 1 m kw. powierzchni użytkowej, a pozostałych budynków - 11,48 zł.

Rzecznik praw obywatelskich podkreśla, że takie zróżnicowanie może spowodować, że podatek od kilkunastometrowej szopy będzie wyższy niż od stumetrowego domu. Przykładowo właściciel 20-metrowej szopy na opał zapłaci od niej wyższy podatek (229,6 zł przy maksymalnej stawce) niż ten, który jest zobowiązany uiścić z tytułu posiadania prawa własności do budynku mieszkalnego o powierzchni 100 m kw. (119 zł wobec maksymalnej stawki).

Skarżą się do rzecznika praw obywatelskich na to sami podatnicy.

Budynki gospodarcze. Też spełniają cele mieszkaniowe

- Trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie dla odmiennego traktowania poszczególnych budynków składających się na pewną całość funkcjonalną, w sytuacji, gdy obiekty te służą tylko i wyłącznie zamieszkiwaniu podatnika w danym miejscu i zaspokajaniu jego potrzeb życiowych. Nie ulega wątpliwości, że posiadanie tych budynków stanowi immanentny element „mieszkania” – czytamy w piśmie do ministra finansów i gospodarki.

Rzecznik zwrócił przy tym uwagę na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 października

2023 r. (sygn. SK 23/19). TK zakwestionował w nim wyższy podatek dla garaży znajdujących się w budynku mieszkalnym, które stanowiły wyodrębniony lokal. Wskazał, że kryterium do ustalania stawki nie jest charakter prawny lokalu

(pomieszczenie przynależne do lokalu, odrębna własność lokalu), lecz przeznaczenie, zgodnie z którym będzie on użytkowany. Trybunał dodał, że garaż w budynku mieszkalnym wielorodzinnym pomaga zaspokoić potrzeby mieszkaniowe osób, które mieszkają w tym budynku.

Według RPO podobna sytuacja jest w przypadku szop, wiat, składzików i komórek, które również pomagają zaspokoić potrzeby mieszkaniowe podatnika.

Niezgodne z konstytucją

Według RPO nie ma więc ratio legis rozróżnienia stawki opodatkowania dla mieszkań i domów oraz budynków gospodarczych. A to może sugerować, że ustawodawca przekroczył granicę swobody regulacyjnej przez wprowadzenie rozwiązania arbitralnego.

Chociaż, jak podkreślił RPO, konstytucja nie reguluje wysokości nakładanych podatków, nie oznacza to jednak, że ustawodawca ma w tym zakresie całkowitą swobodę. Rzecznik podkreślił, że wielkość obciążeń podatkowych ogranicza zasada proporcjonalności, wywodzona z art. 2 konstytucji. Zawiera ona m.in. zakaz nadmiernego fiskalizmu w nakładaniu świadczeń publicznych, a pośrednio również zasada sprawiedliwości społecznej i zasada równości.

Rzecznik praw obywatelskich poprosił więc ministra finansów i gospodarki o odniesienie się do tego problemu.