Kontrole skarbowe są podstawową formą weryfikowania poprawności rozliczeń podatkowych przedsiębiorców i stanowią nieunikniony element rzeczywistości gospodarczej. Mogą być prowadzone wobec każdego podmiotu, który ma obowiązek przestrzegania przepisów prawa podatkowego. 1 marca 2017 r. weszła w życie ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej, która wprowadziła liczne zmiany nie tylko co do struktury i funkcjonowania organów podatkowych, lecz także reguł prowadzenia kontroli skarbowej.

Jedną z podstawowych zasad, według której powinny działać organy podatkowe, jest zasada szybkości. Zgodnie z nią urzędy skarbowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

Termin zakończenia kontroli celno-skarbowej

Zgodnie z nowymi przepisami, kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Kontrola może być przedłużona, o ile kontrolowanemu zostaną wskazane (w formie pisemnej) przyczyny przedłużenia oraz nowy termin zakończenia. Jednak, jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych, niedoręczenie zawiadomienia o przesunięciu terminu zakończenia czynności kontrolnych przed jego upływem nie powoduje z mocy prawa zakończenia kontroli, która może być kontynuowana po doręczeniu takiego zawiadomienia.

Ponadto, dokumenty zgromadzone po upływie terminu nie mogą zostać uznane za dowód, chyba że został wskazany nowy termin zakończenia kontroli. Na czas prowadzenia kontroli celno-skarbowej nie stosuje się ograniczeń i gwarancji wynikających z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Co istotne, przepisy dotyczące terminu zakończenia kontroli celno-skarbowej nie mają zastosowania w przypadku, gdy kontrola ta jest wykonywana na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej. Warto mieć także na uwadze, że przepisy nie precyzują, ile czasu powinno upłynąć pomiędzy kolejnymi postępowaniami kontrolnymi. Przedsiębiorca musi być zatem przygotowany na ewentualną kontrolę w każdej chwili. Co do zasady jednak, w przypadku ponownej kontroli nie ma możliwości ponownego sprawdzania tej samej kwestii.

Stress test podatkowy. Czy jesteś gotowy na wizytę KAS?

Zobacz również

Jak się bronić? Sprzeciw, ponaglenie, skarga

Na gruncie obowiązywania poprzedniej ustawy o kontroli skarbowej, kontrolowanemu przysługiwał środek ochrony w postaci sprzeciwu. W znowelizowanej ustawie nie wskazano wprost podobnego rozwiązania. Jakie działania może zatem podjąć przedsiębiorca, gdy kontrola skarbowa przedłuża się i utrudnia funkcjonowanie firmy?
Po pierwsze, na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej, kontrolowanemu przysługuje ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia, a więc do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej. Skorzystanie z tej instytucji jest możliwe w sytuacji, gdy nie upłynął jeszcze termin do zakończenia kontroli, a podatnik uznał, że organ podatkowy postępuje w jego sprawie w sposób opieszały. Organ podatkowy, uznając ponaglenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Ponadto organ stwierdza, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Termin do złożenia ponaglenia rozpoczyna się w momencie, w którym upłynął termin do załatwienia sprawy, a wygasa z chwilą załatwienia sprawy przez organ. W ponagleniu trzeba wskazać przyczyny opieszałości urzędu oraz terminy, które nie zostały dotrzymane. Warto w tym miejscu dodać, że pracownik organu podatkowego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej.

Po drugie, gdy wniesienie ponaglenia nie przyniesie oczekiwanych skutków, przedsiębiorca może skorzystać z prawa do złożenia skargi na bezczynność organu podatkowego. Należy podkreślić, że samo wniesienie ponaglenia nie jest wystarczającą przesłanką dla wniesienia do sądu administracyjnego skargi na bezczynność, jest to bowiem uzależnione od rozpatrzenia ponaglenia. Do skargi warto dołączyć wszystkie dokumenty potwierdzające opieszałość organu, a w uzasadnieniu dokładnie przedstawić stan faktyczny. Jednak dla dopuszczalności skargi na bezczynność nie ma znaczenia okoliczność, z jakich powodów określona czynność nie została dokonana, a w szczególności – czy została ona spowodowana przyczyną zawinioną czy też niezawinioną. Wniesienie skargi na bezczynność organu podatkowego nie jest ograniczone żadnym terminem. Uwzględniając skargę na bezczynność, sąd zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu prawnego lub dokonania czynności. Jeżeli w toku trwającego postępowania sądowo-administracyjnego organ, którego bezczynności dotyczyła skarga, zakończy postępowanie podatkowe, to sąd administracyjny umorzy postępowanie uznając je za bezprzedmiotowe.

Konflikt interesów – fiskus konta przedsiębiorca

Realizacja celów kontroli skarbowej w postaci ochrony interesów i praw majątkowych skarbu państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych nie może powodować braku poszanowania dla prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności. Mimo że w praktyce termin zakończenia kontroli celno-skarbowej może być wielokrotnie przesuwany, to – jak wskazano powyżej – po stronie kontrolowanego podmiotu pozostawiono środki pozwalające na weryfikację prawidłowości przedłużonego czasu prowadzenia kontroli.

Kancelaria Prawna Skarbiec