Sprawa dotyczyła działalności instytutu będącego podmiotem leczniczym. Specjalizuje się on w dozymetrii, czyli pomiarach i obliczeniach dawek promieniowania jonizującego. Instytut kontroluje jego poziom w jednostkach opieki zdrowotnej, a także w innych miejscach, w których jest to konieczne (szkoły medyczne, zakłady przemysłowe, placówki naukowe). W razie wykrycia, że doszło do przekroczenia dopuszczalnych dawek, instytut informuje odpowiednie organy i uczestniczy w procesie wyjaśnienia źródeł nieprawidłowości.

Pomiary promieniowania a zwolnienie z VAT

Instytut twierdził, że wykonywane przez niego usługi powinny być zwolnione z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT. Argumentował, że pomiary stanowią element profilaktyki zdrowotnej, ponieważ umożliwiają wczesne wykrycie zagrożeń związanych z promieniowaniem jonizującym oraz zapobieganie chorobom u osób narażonych na to promieniowanie. Podkreślił też, że jego działalność służy poprawie bezpieczeństwa w miejscu pracy i ochronie zdrowia osób narażonych na promieniowanie.

Pomiary to nie usługa medyczna

Fiskus nie podzielił jednak tego zdania. Wskazał, że aby usługi były zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT, muszą być usługą opieki medycznej, a jej wykonawcą musi być podmiot leczniczy. Co prawda instytut jest podmiotem leczniczym, ale świadczone przez niego usługi nie stanowią opieki medycznej – stwierdził dyrektor KIS.

Zwolnienie z VAT nie przysługuje

Stanowisko to podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 354/22). Orzekł, że kluczowe znaczenie ma cel świadczonych usług – usługi, których celem nie jest ochrona zdrowia konkretnych osób, nie stanowią opieki medycznej zwolnionej z VAT. W jego ocenie pomiary wykonywane przez instytut służą wykryciu źródeł nieprawidłowości w środowisku pracy, a nie diagnozie czy leczeniu chorób konkretnych osób.

Ponadto – jak zauważył WSA – gdyby przyznać instytutowi rację, to każde pomiary środowiskowe w miejscu pracy (np. hałasu, oświetlenia czy stężenia pyłu) byłyby zwolnione z VAT.

Tak samo orzekłNSA. Podkreślił, że choć pomiary pośrednio mogą przynieść korzyść zdrowotną pracownikom, to jednak nie są bezpośrednio nakierowane na ochronę zdrowia indywidualnego pacjenta. Uzasadniając wyrok, sędzia Dominik Mączyński podkreślił, że usługa opieki medycznej wymaga co najmniej oceny stanu zdrowia pacjenta, postawienia diagnozy i zaproponowania indywidualnego postępowania terapeutycznego. Pomiary promieniowania wykonywane przez instytut nie spełniają tego warunku.

Wyrok NSA z 6 listopada 2025 r., sygn. akt I FSK 2021/22