Organy podatkowe nie mogą przenosić odpowiedzialności za niezapłaconą przez spółkę kapitałową sankcję VAT na członków jej zarządu.
Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę dotyczącą zakresu odpowiedzialności władz spółki kapitałowej za jej długi podatkowe. W ocenie siedmiu sędziów NSA dodatkowe zobowiązanie w VAT (tzw. sankcja VAT) niezapłacone w terminie przez spółkę kapitałową nie stanowi zaległości podatkowej, za którą odpowiada członek zarządu. Inaczej mówiąc, organy podatkowe nie mogą przenieść na członka zarządu odpowiedzialności za dług powstały z tytułu niezapłaconej przez spółkę sankcji VAT.
Jak podkreślił sędzia NSA Edmund Łój od wprowadzenia sankcji do ustawy o VAT nie była ona traktowana jako podatek obrotowy. W piśmiennictwie wielokrotnie wskazywano, że dodatkowe zobowiązanie ma charakter sankcyjny. Jego stosowanie miało bezpośredni związek z naruszeniem obowiązków ewidencyjnych w VAT. To stanowisko znalazło potwierdzenie w uchwałach NSA oraz wyrokach Trybunału Konstytucyjnego. Potwierdził je także w swoim wyroku ETS.
Zdaniem NSA sankcyjność jest bardzo ważną cechą odróżniającą dodatkowe zobowiązanie od podatku. Z uwagi na tę cechę należy uznać, że ciężar odpowiedzialności za ten dług powinien spoczywać tylko na tych, którzy byli odpowiedzialni za delikt. Odpowiedzialność członków zarządu jako osób trzecich ma charakter posiłkowy. Jest to odpowiedzialność za cudzy dług. Dlatego członek zarządu spółki kapitałowej nie może ponosić odpowiedzialności za dodatkowe zobowiązanie wymierzone spółce.
Uchwała została podjęta w związku z indywidualną sprawą, w której organy podatkowe obciążyły członka zarządu długiem spółki z tytułu sankcji VAT. Sąd I instancji nie zgodził się z taką interpretacją. Sąd nie zgodził się, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe nosi wszelkie cechy podatku. Skargę kasacyjną do NSA wniósł organ podatkowy.
Sąd kasacyjny zwrócił uwagę na istotne rozbieżności w orzecznictwie sądowym. W części wyroków uznaje się, że dodatkowe zobowiązanie nie jest podatkiem, ale sankcją administracyjną. Dlatego nie można przenieść za nią odpowiedzialności na osobę trzecią. Jednak w niektórych wyrokach sądy zgadzały się na przenoszenie odpowiedzialności za sankcję nałożoną na spółkę kapitałową na członków jej zarządu. W związku z tymi wątpliwościami ostatecznie NSA postanowił przedstawić pytanie prawne do rozstrzygnięcia siedmioosobowemu składowi.
Sygn. akt I FPS 2/09