Podczas przejmowania zorganizowanej części przedsiębiorstwa popełniono błąd polegający na ujęciu w ewidencji środków trwałych dwóch składników będących przedmiotem leasingu operacyjnego, dla których dokonywano odpisów amortyzacyjnych w latach 2014–2015. Dodatkowo w kosztach ewidencjonowano miesięczne raty leasingowe, a po zakończeniu okresu leasingu środki transportu zostały ujęte w ewidencji środków trwałych i odpisy amortyzacyjne odnoszono w koszty spółki. Błąd został ujawniony podczas zmiany biura rachunkowego. Jakie będą tego skutki w podatku dochodowym oraz bilansie za 2014 r.? Jaka jest odpowiedzialność biura rachunkowego za popełnione błędy?
/>
Biuro rachunkowe nie odpowiada przed fiskusem za zobowiązania podatkowe klientów. Za wszelkie błędy, również za te, które popełni biuro rachunkowe, odpowiada albo podatnik, albo płatnik podatków i składek. Biuro rachunkowe w przypadku ewentualnego błędu ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą jedynie na drodze cywilnej, o ile podatnik podejmie decyzję, aby takie biuro pozwać do sądu. Może być jednak zmuszone zapłacić odszkodowanie za szkody spowodowane swoją niesolidnością.
WAŻNE
Jeśli podatnik przy zmianie biura dowiaduje się o pomyłkach, to może pozwać je do sądu. Jednak i tak za nieprawidłowości przed urzędem skarbowym odpowiada on, a nie biuro
Jak wynika z ustawy o CIT, do kosztów uzyskania przychodów zalicza się odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywane wyłącznie zgodnie z przepisami ustawy o CIT. W przypadku ustalenia odpisu amortyzacyjnego niezgodnie z ww. przepisami nie może on stanowić kosztu uzyskania przychodów. W takim przypadku podatnicy muszą dokonać korekty nieprawidłowo ustalonych odpisów amortyzacyjnych, a tym samym kosztów uzyskania przychodów.
Jeżeli podatnik przyjął do kosztów amortyzacji odpisy środków trwałych niebędących własnością spółki, powodując jej zawyżenie, musi poprawić taki błąd poprzez:
1) usunięcie z ewidencji środków trwałych składników majątku, które nie stanowią własności spółki,
2) zmniejszenie w ewidencji środków trwałych sumy dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych,
3) skorygowanie zeznań podatkowych za lata ubiegłe, uwzględniając prawidłowe wartości dotyczące odpisów amortyzacyjnych,
4) skorygowanie zaliczek na podatek dochodowy w roku stwierdzenia błędu,
5) ewentualną zapłatę odsetek od zaległości podatkowych wynikających z korekty zeznań i zaliczek na podatek dochodowy.
Sprawozdanie
W przypadku gdy w ocenie jednostki kwota błędu jest na tyle istotna, że nie można uznać sprawozdania finansowego za ten rok za rzetelnie i jasno przedstawiające sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu ujmuje się w korespondencji z kontem 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” i wykazuje w sprawozdaniu finansowym jako „zysk (strata) z lat ubiegłych”. Wynika to z ustawy o rachunkowości i zapobiega zniekształceniu wyniku finansowego bieżącego roku. Zapisy księgowe mogą wówczas wyglądać następująco: Wn konto 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz Ma konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki korekty błędu z lat ubiegłych).
Jeżeli natomiast kwota błędu polegającego na niewłaściwym naliczeniu odpisów amortyzacyjnych za ubiegłe lata zostanie przez jednostkę uznana za nieistotną, korekty błędnego zapisu można dokonać następująco: Wn konto 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.
Korekta błędu dotyczącego roku bieżącego źle zaksięgowanych odpisów powinna być dokonana zapisem: Wn konto 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz Ma konto 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Amortyzacja).
Ustawa o rachunkowości obliguje jednostkę do wyjaśnienia błędu w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego. Przyznając się do popełnienia błędu w latach ubiegłych, jednostka powinna zamieścić informację na temat:
wrodzaju popełnionego błędu,
wkwoty korekty dotyczącej roku bieżącego i każdej korekty dotyczącej lat ubiegłych,
wkwoty korekty dotyczącej okresów wcześniejszych od okresów uwzględnionych w danych porównawczych.
Korekta błędu przez kapitał (fundusz) własny nie powoduje zniekształcenia rachunku wyników za rok bieżący. Jednak w pozycji „zysk/strata z lat ubiegłych” możemy mieć zarówno kwoty niepodzielonego wyniku z lat ubiegłych, jak i korekty błędów. Dlatego niezbędne jest przedstawienie w informacji dodatkowej wpływu korekt na poszczególne pozycje sprawozdawcze. Wartość korekty błędu ujęta na koncie 82 zostanie zaprezentowana w bilansie w pasywach w pozycji A.VII „Zysk (strata) z lat ubiegłych”.
Korekty zeznań
Korygując błąd, nie możemy zapomnieć o sprawdzeniu jego skutków podatkowych. Często korekty błędów lat ubiegłych wiążą się z korektą przychodów/kosztów podatkowych lat, których błąd dotyczy. Korekty takiej należy dokonać ze skutkiem wstecznym poprzez złożenie korekty zeznania za rok, w którym wykazano koszty w nieprawidłowej wysokości. Przeprowadzając korektę zeznań podatkowych, należy uwzględnić 5-letni okres przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jeżeli w ocenie jednostki dodatkowa kwota podatku do zapłaty będzie znacząca, jednostka powinna ująć korektę zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za lata ubiegłe wraz z odsetkami za inne lata niż rok bieżący na koncie 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” zapisem Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki błędów z lat ubiegłych) oraz Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych) lub 13-0 „Rachunek bieżący”. ©?
PRZYKŁAD
Istotna pomyłka
Spółka w lutym 2016 r. stwierdziła błąd w zatwierdzonym sprawozdaniu za 2014 r. i w księgach roku 2015 r. spowodowany zawyżeniem odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych niebędących jej własnością, które niesłusznie ujęto w ewidencji środków trwałych za 2014 r. i 2015 r. Błąd ten spowodował zawyżenie kosztów 2014 r. o 31 000 zł i kosztów 2015 r. również o 31 000 zł. Spółka oceniła, że popełniony błąd jest istotny. W księgach rachunkowych 2015 r. dokonała korekty nieprawidłowości w zakresie odpisów amortyzacyjnych zapisami:
1. PK – korekta błędu z 2014 r. kwota 31 000 zł: strona Wn konta 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”, strona Ma konta 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki błędu z lat ubiegłych),
2. PK – korekta błędu dotyczącego 2015 r. kwota 31 000 zł: strona Wn konta 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz strona Ma konta 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Amortyzacja) lub konto zespołu 5,
3. PK – ponieważ nastąpiło zaniżenie podstawy opodatkowania i zobowiązania z tytułu podatku dochodowego za 2014 r., jednostka złożyła korektę zeznania podatkowego za 2014 r., tj. kwota 5890 zł (31 000 zł x 19 proc.): strona Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki korekty błędu z lat ubiegłych) oraz strona Ma konta 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym),
4. PK – naliczenie odsetek od zaległości podatkowych w wysokości 390 zł: strona Wn konta 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki korekty błędu z lat ubiegłych) oraz strona Ma konta 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym).
PRZYKŁAD
Istotna pomyłka
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.).
