Spółka co jakiś czas dokonuje przeceny towarów handlowych w związku z zakończeniem sezonu na ich sprzedaż. W jaki sposób powinna zaksięgować skutki takiej obniżki? Czy powinna dokonywać tej przeceny dopiero wtedy, gdy sprzeda towar, czy już gdy jest podjęta decyzja o obniżeniu ceny? Często nowa, obniżona cena sprzedaży jest niższa od ceny zakupu.
Obniżkę cen sprzedaży należy ująć w księgach rachunkowych, jeśli powoduje ona spadek ceny poniżej ceny nabycia (zakupu) towarów albo gdy towary te ujmowane są w cenach ewidencyjnych na poziomie cen sprzedaży i należy skorygować odchylenia.
Obniżenie cen sprzedaży jest odzwierciedleniem dostosowywania się przez dostawcę do oczekiwań klientów. Jednak nie zawsze konieczne jest jej ujęcie w księgach rachunkowych.
Jeśli sprzedawca ewidencjonuje towary w cenach nabycia zgodnie z art. 28 ust. 11 ustawy o rachunkowości lub art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, to należy porównać obecne ceny sprzedaży z wartościami historycznymi.
Jeżeli na sprzedaży towarów będzie realizowana marża (tj. cena sprzedaży będzie wyższa niż cena w dniu nabycia), to nie ujmuje się zmniejszenia jej. Taka obniżka nie jest księgowana. [przykład 1] Jeśli zaś jednostka dokonuje obniżki ceny poniżej poziomu ceny historycznej, to w takim wypadku należy dokonać ujęcia odpisu aktualizacyjnego.
Ustawa o rachunkowości nie wskazuje, w jaki techniczny sposób należy ująć takie odpisy. Najczęściej wykorzystywane jest tu konto „Odpisy aktualizacyjne wartość zapasów”. Zgodnie z art. 34 ust. 5 ustawy o rachunkowości odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych wynikające z wyceny według cen sprzedaży netto zamiast według cen nabycia albo zakupu, albo kosztów wytworzenia – zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych. [przykład 2]
Dokonanie obniżki ceny może skutkować zapisami w księgach rachunkowych także wtedy, gdy obniżka nie powoduje spadku cen poniżej wartości według dnia nabycia. Taka sytuacja ma miejsce, gdy jednostka stosuje do ewidencji towarów stałe ceny ewidencyjne na poziomie cen sprzedaży (brutto lub netto). Obniżenie ceny w takim wypadku powinno spowodować skorygowanie odchyleń wynikających ze stosowania cen ewidencyjnych. [przykład 3]
Odpisy aktualizacyjne obciążające koszty w rachunku zysków i strat są prezentowane jako „Pozostałe koszty operacyjne” w pozycji „Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych”. [tabela]
Odpisy aktualizacyjne nie są kosztami uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) w chwili ich dokonania. Jednostki mają jednak prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w dacie sprzedaży wartość towarów według cen nabycia (zakupu). Zatem w przypadku jednostek zobowiązanych do poddania sprawozdań finansowych badaniu przez biegłego rewidenta konieczne będzie rozpoznanie w sprawozdaniu finansowym aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Tabela. W rachunku zysków i strat
PRZYKŁAD 1
Bez ewidencji
Spółka WEGA Sp. z o.o. nabyła towary za 60 000 zł. Planowała je sprzedać za 80 000 zł. Towary ewidencjonuje w cenach nabycia. W marcu 2015 r. obniżono cenę sprzedaży do poziomu 65 000 zł. W tym wypadku nie będą następowały żadne księgowania.
PRZYKŁAD 2
Znaczna przecena
Spółka WEGA Sp. z o.o. nabyła towary za 60 000 zł. Planowała je sprzedać za 80 000 zł. Towary ewidencjonuje w cenach nabycia. W marcu 2015 r. obniżono cenę sprzedaży do poziomu 55 000 zł. W przypadku sprzedaży tych towarów np. w kwietniu należy wyksięgować wartość sprzedanych towarów.
Objaśnienia do schematu:
1. Obniżono cenę sprzedaży do poziomu 55 000 zł, czyli do ujęcia będzie kwota 5000 zł: strona Wn konta Pozostałe koszty operacyjne, strona Ma konta Odpisy aktualizujące wartość zapasów;
2. Sprzedaż towarów: a) strona Wn konta Wartość sprzedanych towarów kwota 55 000 zł; b) strona Wn konta Odpisy aktualizujące wartość zapasów kwota 5000 zł; c) strona Ma konta Towary kwota 60 000 zł.
PRZYKŁAD 3
W cenach sprzedaży netto
Spółka DASA ewidencjonuje towary w cenach sprzedaży netto. Nabyła w grudniu 2014 r. towary o wartości netto 100 000 zł. Ujęła je w cenach ewidencyjnych 125 000 zł, tj. z odchyleniami kredytowymi 25 000 zł. W marcu 2015 r. obniżono cenę sprzedaży tych towarów do poziomu 110 000 zł. Następnie sprzedano towary po obniżce o wartości ewidencyjnej 60 000 zł.
Objaśnienia do schematu:
1. Ujęcie obniżenia ceny kwota 15 000 zł: strona Wn konta Odchylenia od cen ewidencyjnych, strona Ma konta Towary;
2. WZ sprzedanych towarów o wartości ewidencyjnej nowej 60 000 zł: strona Wn konta Wartość sprzedanych towarów, strona Ma konta Towary;
3. Rozliczenie odchyleń przypadających na sprzedane towary – stornem czerwonym kwota 5454 zł (10 000/110 000 x 60 000): strona Wn konta Wartość sprzedanych towarów, strona Ma konta Towary.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. ze zm.).