Zwolnienie z podatku, jakie ustawa o VAT przewiduje dla czynności świadczonych na rzecz lokatorów przez spółdzielnie mieszkaniowe, jest niezgodne z prawem unijnym
Skutkiem może być obowiązek wypłaty przez Skarb Państwa odszkodowań za pozbawienie spółdzielni prawa do odliczenia daniny. Nie miały go, skoro równocześnie korzystały ze zwolnienia podatkowego, co potwierdził m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 listopada 2013 r. (sygn. akt C-319/12) w sprawie szkoleń prowadzonych przez MDDP. Wcześniej, jak przypomina Łukasz Jamróz, menedżer w dziale podatków pośrednich w PwC, sprawa nie była na tyle jasna, a polskie sądy zezwalały na taką podwójną preferencję. Przykładem jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 marca 2012 r. (sygn. akt I FSK 847/11).
Przepisy polskie czy unijne
Problem mają obecnie spółdzielnie mieszkaniowe, które świadczą na rzecz mieszkańców odpłatne usługi związane z eksploatacją lokali. Chodzi m.in. o administrowanie budynkiem, jego utrzymanie, konserwację, fundusz remontowy czy też inne opłaty zawarte w czynszu. Są wolne od daniny zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.) oraz z par. 3 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia ministra finansów z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz.U. z 2013 r. poz. 1722).
Takiej preferencji nie przewidują jednak przepisy dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1). Zwraca na to uwagę wiele sądów administracyjnych, których zdaniem Polska wadliwie wdrożyła w tym zakresie jej art. 132 ust. 1 oraz art. 135 dotyczące zwolnień.
Sądy wydają sprzeczne wyroki
Przykładem może być nieprawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 13 marca 2014 r. (sygn. akt I SA/Po 724/13). Chodziło o spółdzielnię mieszkaniową, która uważała, że świadczone przez nią na rzecz lokatorów usługi powinny być opodatkowane wbrew polskim przepisom. Powoływała się bezpośrednio na przepisy dyrektywy. Izba skarbowa uznała, że spółdzielnia nie ma racji i może korzystać ze zwolnienia.
Sprawa trafiła do WSA, który zgodził się ze spółdzielnią. Wyjaśnił, że przepisy dyrektywy zostały źle wdrożone, więc ta może opodatkować swoje usługi. Potwierdzają to inne wyroki, m.in. nieprawomocne orzeczenie WSA w Krakowie z 11 września 2013 r., (sygn. akt I SA/Kr 722/13) oraz WSA w Poznaniu z 12 listopada 2013 r. (sygn. akt I SA/Po 468/13). Sąd przyznał też, że zdarzają się odmienne orzeczenia, np. nieprawomocny wyrok krakowskiego WSA z 9 maja 2013 r. (sygn. akt I SA/Kr 260/13). Skład był wtedy zdania, że zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych lokatorów to usługa kompleksowa, która mieści się w pojęciu wynajmu nieruchomości i korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 135 ust. 1 lit. l dyrektywy 112. Poznański sąd nie zgodził się z tym stanowiskiem i przypomniał, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE, np. wyrok z 18 stycznia 2001 r. (sygn. akt C-150/99), zakres zwolnień podatkowych musi być interpretowany ściśle. Trybunał wyjaśnił też, że wprowadzenie preferencji, której nie zawiera dyrektywa, daje podstawę do ubiegania się przez podatnika o odszkodowanie za pozbawienie go prawa do odliczenia. Potwierdził to niedawny prawomocny wyrok NSA z 22 kwietnia 2014 r., (sygn. akt I FSK 2163/13) w którym sąd powołał się na wyrok TSUE w sprawie MDDP i przyznał, że podatnik może starać się w takich sytuacjach o rekompensatę od Skarbu Państwa.
Z wyrokiem poznańskiego WSA zgadza się Łukasz Jamróz. Ekspert uważa jednak, że na razie w związku z brzmieniem ustawy o VAT spółdzielnie nadal będą stosować nieprawidłowo wprowadzone zwolnienie i zrezygnują z prawa do odliczenia. Na ten dylemat wskazuje także Tomasz Wagner, menedżer w EY. Ekspert podkreśla, że skorzystanie przez spółdzielnie ze zwolnienia wydaje się lepszym rozwiązaniem z uwagi na odbiorców ich usług – lokatorów, dla których VAT byłby dodatkowym kosztem. Tomasz Wagner ma nadzieję, że dylemat spółdzielni mieszkaniowych jak najszybciej rozstrzygną prawomocne wyroki NSA.
