Jeżeli spółka z siedzibą w Polsce (dalej spółka RP) rozważa utworzenie na terytorium innego państwa Unii Europejskiej zakładu lub spółki zależnej, to powinna przede wszystkim poznać różnice dotyczące ustalania dochodu podlegającego opodatkowaniu związane z wyborem jednej z tych form. Jakie przepisy regulują ustalanie dochodu spółki zależnej?

Hanna Litwińczuk profesor Uniwersytetu Warszawskiego Należy zwrócić uwagę, że zasady ustalania dochodu spółki zależnej regulowane są zasadniczo przez przepisy krajowe państwa jej siedziby. Jest ona bowiem odrębnym podmiotem prawnym utworzonym zgodnie z prawem tego państwa i jego rezydentem podatkowym. Zasady ustalania dochodu zakładu wynikają natomiast z prawa międzynarodowego (umów o unikaniu podwójnego opodatkowania), a prawo krajowe nie może być z nimi sprzeczne. W przypadku spółki zależnej najwięcej problemów podatkowych powodują transakcje ze spółką dominującą i innymi spółkami grupy, a w przypadku zakładu – czynności wewnętrzne (dalej czynności – nie są to bowiem transakcje) pomiędzy zakładem a przedsiębiorstwem macierzystym (dalej PM). Dlatego też w ustawodawstwie wielu państw, a od 2007 roku także w Polsce, do czynności pomiędzy zakładem a PM stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące opodatkowania podmiotów powiązanych. W pierwszej kolejności spróbujmy wskazać, z jakimi problemami podatkowymi może spotkać się spółka RP, która utworzy zakład w innym państwie UE. Podstawowa zasada ustalania dochodu zakładu zawarta w Umowie Modelowej OECD brzmi następująco: zakładowi należy przypisać takie zyski, jakie mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach jako samodzielne przedsiębiorstwo i był całkowicie niezależny w stosunkach z przedsiębiorstwem, którego jest zakładem. Zasada ta nosi nazwę fikcji niezależnego przedsiębiorstwa. Wynika z niej, że mimo iż: • nie ma prawnie wiążących umów między zakładem a PM oraz między zakładami tego samego PM, • nie ma odrębnego tytułu własności aktywów między zakładem a PM, • nie ma płatności pomiędzy zakładem a PM, ponieważ wszelkie fundusze, z których dokonywane są wydatki należą pod względem prawnym do PM, • nie ma żadnego zysku na czynnościach pomiędzy zakładem a PM – dla celów podatkowych przyjmuje się, że okoliczności te występują. Istnieje zatem poważna rozbieżność pomiędzy prawnym statusem zakładu (jest on częścią PM) a koncepcją niezależnego przedsiębiorstwa, jaka musi być brana pod uwagę przy ustalaniu dochodu zakładu. Spółka RP posiadająca zakład w innym państwie UE ma łatwiejsze zadanie w tych państwach, w których administracja podatkowa ma znaczne doświadczenia związane z opodatkowaniem zakładu, a przede wszystkim gdy istnieją wytyczne wydane przez właściwy organ administracji podatkowej zawierające praktyczne wskazówki, jak radzić sobie zasadą fikcji niezależnego przedsiębiorstwa oraz stosować odpowiednio przepisy o podmiotach powiązanych i cenach transakcyjnych. Takie wytyczne istnieją np. w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Belgii, Hiszpanii. Warto również wspomnieć, że OECD wkrótce zakończy prace nad nową koncepcją ustalania dochodu zakładu, która dla celów podatkowych ma jeszcze bardziej wzmocnić jego pozycję jako funkcjonalnie odrębnej jednostki. W świetle obecnie obowiązującego komentarza do UM-OECD sprawa o tyle komplikuje się, że do pewnych czynności pomiędzy zakładem a PM stosuje się odpowiednio przepisy o podmiotach powiązanych i cenach transakcyjnych, a do innych czynności – nie. Zostaną one bliżej omówione w następnych odcinkach.

Not. KT