Polski podatnik, który pracuje za granicą, ale nie zmienił miejsca zamieszkania na zagraniczne, będzie miał obowiązek rozliczenia zarobków uzyskanych za granicą w Polsce. W tym celu będzie trzeba złożyć PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG.

Obowiązek rozliczenia dochodów zagranicznych w Polsce zależy przede wszystkim od ustalenia miejsca zamieszkania danej osoby. Gdy znajduje się ono w Polsce, podatnik podlega w kraju nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, że wszystkie swoje światowe dochody musi rozliczać w polskim urzędzie skarbowym, stosując odpowiednią metodę, aby uniknąć podwójnego opodatkowania tych samych zarobków. Jeśli jednak podatnik przeniesie swoje miejsce zamieszkania za granicę, w kraju będzie podlegał ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. To z kolei oznacza, że w Polsce będzie musiał rozliczać dochody tylko uzyskane na terytorium RP.
Nowa definicja
W rozliczeniu za 2007 rok podatnicy pracujący za granicą, po raz pierwszy, określając swoje miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, skorzystają z nowej definicji zawartej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, która weszła w życie 1 stycznia 2007 r. Co ważne, obecna definicja pozwala w łatwiejszy sposób zmienić miejsce zamieszkania na zagraniczne. W konsekwencji Polacy pracujący poza krajem mogą uniknąć rozliczeń z polskim fiskusem.
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uważa się osobę fizyczną, która:
  •  posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
  •  przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Warto dodać, że polskie regulacje dotyczące rezydencji podatkowej mogą być modyfikowane przez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Będzie tak zwłaszcza w przypadku powstania konfliktu rezydencji, tzn. gdy oba państwa będą uznawały daną osobę za swojego rezydenta podatkowego. O tym, jak taki problem rozwiązać, za chwilę.
Przy określaniu miejsca zamieszkania ważne jest spełnienie choć jednej z wymienionych w ustawie o PIT przesłanek. Aby podatnik miał miejsce zamieszkania w Polsce, musi przebywać na jej terytoriom 183 dni lub mieć tutaj centrum interesów życiowych lub centrum interesów gospodarczych.
Odnosząc się do pierwszego warunku, przepisy podatkowe nie precyzują, jak należy liczyć 183 dni pobytu. Można tu wskazać na dwa sposoby. Pierwszy, zgodny z komentarzem do Modelowej Konwencji OECD - należy liczyć każdy dzień pobytu na terytorium kraju, nawet częściowy. Przykładowo, gdy podatnik przyleci do Polski w niedzielę o 22.00, to będzie to już dzień pobytu w Polsce.
Drugi sposób, zgodny z przepisami Ordynacji podatkowej - licząc długość pobytu w Polsce nie należy uwzględniać dnia, w którym zdarzenie nastąpiło.
Centrum interesów
Omawiając dwa kolejne warunki, trzeba przede wszystkim wyjaśnić ich znaczenie. Centrum interesów gospodarczych podatnika będzie tam, gdzie prowadzi on główną działalność zarobkową, spłaca kredyt itp. Natomiast centrum interesów osobistych to więzi rodzinne, powiązania gospodarcze i osobiste. Interpretacje organów podatkowych wskazują jednak, że kluczową rolę w określaniu miejsca zamieszkania będzie miało ustalenie centrum interesów osobistych.
Fiskusa najbardziej będzie interesować, gdzie znajduje się rodzina podatnika, zarabiającego za granicą. Jeśli podatnik wyjedzie do pracy poza Polską i zabierze ze sobą rodzinę nie będzie wątpliwości, że zmienił on swoje miejsce zamieszkania na zagraniczne.
Konflikt rezydencji
Do konfliktu rezydencji dochodzi w sytuacji, gdy przykładowo dwa państwa uznają jedną osobę za swojego rezydenta podatkowego. Kryteria pozwalające na ostateczne ustalenie kraju rezydencji podatkowej są następujące:
  •  stałe miejsce zamieszkania, np. dom, mieszkanie, wynajęty pokój;
  •  centrum interesów życiowych (powiązania osobiste i gospodarcze; gdy centrum interesów osobistych jest w innym kraju niż centrum interesów gospodarczych, ważniejsze będzie centrum interesów osobistych);
  •  zwykłe przebywanie (w którym kraju podatnik przebywa częściej);
  •  obywatelstwo;
  •  porozumienie władz krajów roszczących sobie prawo do rezydencji podatkowej.
Co istotne, wymienione kryteria muszą być stosowane w dokładnie takiej kolejności, w jakiej są wymienione. Gdy po zastosowaniu pierwszego z nich rezydencja podatkowa zostanie ustalona, nie wolno stosować kolejnych.
Metody rozliczeń
W zawartych przez Polskę umowach przy rozliczaniu dochodów z pracy występują dwie metody unikania podwójnego opodatkowania: metoda wyłączenia z progresją oraz metoda proporcjonalnego odliczenia.
W sytuacjach gdy podatnik uzyskał dochód w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, stosowana jest metoda proporcjonalnego odliczenia.
Metoda wyłączenia z progresją oznacza, że w Polsce wyłącza się z podstawy opodatkowania dochód osiągnięty za granicą, zwolniony z opodatkowania na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jednak dla ustalenia stawki podatku od pozostałego dochodu - osiągniętego w Polsce - stosuje się stawkę podatku właściwą dla całego dochodu, tzn. łącznie z dochodem osiągniętym za granicą.
Metoda odliczenia proporcjonalnego oznacza, że dochód osiągany za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od należnego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie to możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie.
Zeznanie roczne
Podatnik, który w 2007 roku zarabiał poza Polską, a musi rozliczyć się z krajowym fiskusem, rozliczenia rocznego dokona na PIT-36. W druku tym znajdują się specjalne rubryki na wpisanie zagranicznych dochodów.
Wypełniając PIT-36 z wykazanymi dochodami zagranicznymi, konieczne będzie także uzupełnienie załącznika do tego zeznania - PIT/ZG. Trzeba w nim podać informacje o wysokości zagranicznych zarobków i zapłaconym od nich podatku.
JAKIE DOCHODY SĄ OPODATKOWANE W POLSCE
Za dochody (przychody) osiągane w Polsce uważa się dochody (przychody) z:
  •  pracy wykonywanej w Polsce na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
  •  działalności wykonywanej osobiście w Polsce, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
  •  działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce,
  •  położonej w Polsce nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.
KTO JEST ZWOLNIONY Z ROZLICZANIA DOCHODÓW ZAGRANICZNYCH W POLSCE
Z PIT od dochodów zagranicznych wolni są członkowie personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz inne osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na podstawie umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych, jak również członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają stałego pobytu w RP.
Ewa Matyszewska
ewa.matyszewska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 3, art. 27 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).