Usługi leasingu i ubezpieczenia to usługi odrębne, nawet jeśli leasingodawca kupuje ubezpieczenie i przerzuca jego koszt na leasingobiorcę. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości zakończy wieloletni spór podatników z fiskusem.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sprawa C-224/11 BGŻ Leasing przeciwko dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie) to triumf branży leasingowej. Pozwoli on zakończyć spory podatników z fiskusem w sądach. Przedsiębiorcy będą mogli odzyskać VAT od ubezpieczenia przedmiotu leasingu, ale muszą pamiętać o procedurach związanych ze wznowieniem zakończonych już postępowań.
ikona lupy />
Jak odzyskać VAT od ubezpieczenia przedmiotu leasingu / DGP
Eksperci przyznają, że skutki wyroku TSUE dotyczą nie tylko ubezpieczenia leasingu samochodów, ale również innych środków transportu czy maszyn.

Orzeczenie trybunału

Skarżącą była spółka BGŻ Leasing, która świadczy usługi leasingu (m.in. aut). Kupuje także od zakładu ubezpieczeń usługi ubezpieczenia przedmiotu leasingu, a następnie odsprzedaje je (refakturuje) leasingobiorcom. Leasing jest opodatkowany VAT stawką właściwą dla przedmiotu leasingu. Spółka uznała, że usługi ubezpieczenia są jednak zwolnione z VAT. Zdaniem organów podatkowych ubezpieczenie jest usługą dodatkową do usługi głównej, czyli leasingu, i powinno być opodatkowane taką samą stawką VAT jak leasing. Spór trafił do NSA, który zadał pytanie Trybunałowi Sprawiedliwości UE.
We wczorajszym wyroku trybunał orzekł, że ubezpieczenie przedmiotu leasingu oraz leasing to co do zasady usługi odrębne. Uzasadniał, że mimo iż ubezpieczenie ułatwia korzystanie z leasingu, to jest ono dla leasingobiorcy celem samym w sobie. W związku z umową leasingu korzystający ma obowiązek ubezpieczyć przedmiot umowy, a więc np. samochód, i może wybrać ubezpieczyciela. Za odrębnym traktowaniem tych usług przemawia też sposób fakturowania i taryfikacji obu świadczeń oraz to, że umowa leasingu nie może zostać rozwiązana z powodu braku zapłaty należności za ubezpieczenie.
– Z uwagi na niezależność świadczeń usługa ubezpieczenia nie może być dodatkowym kosztem leasingu – stwierdził wprost trybunał. Wskazał on jednak, że to sąd krajowy, czyli NSA, musi rozstrzygnąć, czy w okolicznościach danej sprawy obie usługi można traktować jako jedną.
Zdaniem Tomasza Rolewicza, doradcy podatkowego i starszego menedżera w PwC, stwierdzenie to nie ma wpływu na ocenę wyroku. Trybunał nie rozstrzyga bowiem konkretnej sprawy (jest to zadanie sądu krajowego), ale przedstawia prawidłowy sposób interpretacji przepisów.
Trybunał orzekł też, że w przypadku gdy leasingodawca ubezpiecza przedmiot leasingu, a koszt tego ubezpieczenia przenosi na leasingobiorcę, to czynność taka jest transakcją ubezpieczeniową, a więc zwolnioną z VAT. TSUE przyznał, że nie ma znaczenia, iż leasingodawca nabywa tę usługę od osób trzecich, a więc od zakładu ubezpieczeń. I tak jest ona zwolniona z podatku.



Co oznacza wyrok

Jakub Makarewicz, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego Grant Thornton, wyjaśnia, że orzeczenie będzie podstawą do korygowania faktur wystawianych przez leasingodawców i występowania o zwrot nadpłaconego podatku.
– Leasingobiorcy otrzymujący korekty dotychczasowych faktur, które w podstawie opodatkowania leasingu uwzględniały kwotę „refakturowanego” ubezpieczenia (bez marży leasingodawcy), będą mieli obowiązek dokonania korekt podatku naliczonego z tego tytułu – stwierdza nasz rozmówca.
Część leasingodawców w związku z niekorzystnym stanowiskiem fiskusa odprowadziło VAT od usługi ubezpieczenia refakturowanej (przerzucili koszt) na leasingobiorcę.
Maria Pierzchała-Bandalet, naczelnik II Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, przyznaje, że w sprawie BGŻ kwoty zwrotów VAT nie będą duże. Naczelnik tłumaczy, że część postępowań dotyczących decyzji, na mocy których usługi ubezpieczenia leasingu zostały opodatkowane VAT, została zawieszona przez sądy administracyjne.
– Jeśli konkluzja wyroku jest taka, że usługi leasingu i ubezpieczenia przedmiotu leasingu należy traktować odrębnie, to skuteczność naszych decyzji może stać pod znakiem zapytania. Jeśli przegramy w sądach, to będziemy musieli zwrócić kwoty, które w niektórych przypadkach zostały zapłacone – stwierdza Maria Pierzchała-Bandalet.
Jak dodaje, nie jest w stanie oszacować skali zwrotów i odsetek, które urząd będzie musiał zapłacić podatnikom. Zapewnia, że urząd wykazał pewną ostrożność w ściąganiu VAT od usług ubezpieczenia leasingu, a zatem nawet jeśli będzie musiał zwrócić pieniądze, to odsetki od tych należności nie obciążą zbytnio budżetu państwa.

Są też wątpliwości

Eksperci nie mają wątpliwości, że wyrok jest korzystny dla podatników. Tomasz Rolewicz przekonuje, że w przypadku BGŻ Leasing leasing i ubezpieczenie to usługi odrębne. Z tezami wyroku zgadza się też Jerzy Martini, doradca podatkowy i partner w Martini i Wspólnicy. Jak mówi, ubezpieczenie spełnia inne cele niż leasing, dlatego trudno było spodziewać się innego rozstrzygnięcia.
– Wskazówki trybunału są na tyle uniwersalne, że w przypadku innych podatników, w podobnych sprawach, dojdziemy do wniosku, że usługi będą traktowane odrębnie – stwierdza Tomasz Rolewicz. Organy podatkowe w postępowaniu przed NSA i TSUE podnosiły argument, że w przypadku leasingu samochodu ubezpieczenie OC jest obowiązkowe, a więc jest nierozerwalnie związane z usługą główną. Trybunał tę argumentację podważył.
Tomasz Rolewicz nie ma też wątpliwości, że w przypadku refakturowania innych rodzajów ubezpieczeń niż OC podatnikom również będzie przysługiwało zwolnienie z VAT.
Z kolei Jerzy Martini nie jest tego pewien. Jego zdaniem trzeba zbadać, czy tezy wyroku znajdą zawsze zastosowanie do przenoszenia kosztów ubezpieczenia AC. W niektórych przypadkach umowy dotyczące AC są tak sformułowane, że przede wszystkim zabezpieczają interes leasingodawcy (np. zawierają ochronę przed kradzieżą przez leasingobiorcę przedmiotu leasingu).
– W przypadku ubezpieczenia AC trudno mówić o prostej odsprzedaży ubezpieczenia. Są one często nabywane przez leasingobiorcę na własną rzecz. Zwrot kosztu ubezpieczenia AC należy w takim przypadku postrzegać jedynie jako element kalkulacyjny przy określaniu ceny leasingu. Stan faktyczny sprawy może więc mieć znaczenie dla poszczególnych spraw – stwierdza Jerzy Martini.
Druga wątpliwość, na którą zwraca on uwagę, dotyczy swobody w wyborze ubezpieczyciela. W sprawie BGŻ Leasing leasingobiorca mógł wybrać dowolny zakład ubezpieczeń. Jak mówi Jerzy Martini, czasem leasingobiorcy podpisując umowy nie mieli takiego wyboru. W związku z tym – w jego ocenie – nie można automatycznie przenosić tez wyroku na wszystkie przypadki refakturowania usług ubezpieczenia przedmiotu leasingu. Dodajmy, że w przypadku gdy leasingobiorca sam kupuje ubezpieczenie przedmiotu leasingu od zakładu ubezpieczeń, nie ma wątpliwości, że usługa jest zwolniona z VAT.
Jakub Makarewicz zwraca również uwagę, że wyrok TSUE może mieć znaczenie szersze niż tylko dla branży leasingowej. Jak tłumaczy, organy podatkowe opierając się na dotychczasowym stanowisku NSA w sprawie leasingu (uchwała z 8 listopada 2010 r., sygn. akt I FPS 3/10), analogicznie traktowały rozliczenia pomiędzy wynajmującymi oraz najemcami lokali użytkowych. Wskazywały, że do podstawy opodatkowania z tytułu najmu należy doliczać kwoty należne z tytułu „refaktur” mediów (opodatkowanych według niższej stawki).
– Wyrok ten stanowi więc istotny argument za odejściem od traktowania kwot należnych z tytułu „refaktur” mediów jako stanowiących element podstawy opodatkowania usług najmu – uważa ekspert Grant Thornton.

Jak odzyskać VAT

Podatnicy, którzy chcą odzyskać VAT – jak wskazuje Tomasz Rolewicz – muszą pilnować daty publikacji orzeczenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Możemy się jej spodziewać w ciągu 2-3 tygodni.
– Od daty publikacji orzeczenia zacznie biec dla podatników 30-dniowy termin na złożenie wniosków o wznowienie postępowań zakończonych ostatecznymi, niekorzystnymi decyzjami organów podatkowych – informuje Tomasz Rolewicz.
Ekspert zwraca jednak uwagę, że organy podatkowe mogą starać się dowodzić, że wyrok TSUE nie dotyczy sytuacji podatników. W takim przypadku będą oni mogli złożyć skargi do sądów administracyjnych i dowieść, że wyrok TSUE dotyczy również ich przypadku.

Orzeczenie będzie podstawą do korygowania faktur wystawianych przez leasingodawców