Skazanie oskarżonego musi być brane pod uwagę przy rozpatrywaniu spraw podatkowych. A co z werdyktem uniewinniającym? Tu problem jest znacznie bardziej złożony.
W sprawach podatkowych na wokandę sądów trafiają też takie, które wcześniej rozpatrywały sądy karne. Kwestia związania sądu administracyjnego wyrokami sądów karnych budzi jednak wątpliwości.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił ostatnio rozstrzygnięcie sądu wojewódzkiego właśnie z tego powodu, że ten nie zapoznał się z wyrokiem sądu karnego, który uniewinnił podatnika. NSA stwierdził, że sąd administracyjny, analizując sprawę podatkową, nie może inaczej oceniać zeznań przesłuchiwanego świadka, które zarówno w sprawie podatkowej, jak i karnej dotyczyły tego samego stanu faktycznego (wyrok NSA z 18 września 2012 r., sygn. akt I FSK 50/12).

Skazanie i uniewinnienie

Przepisy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi określają, że w wypadku wydania przez sąd karny wyroku skazującego sąd administracyjny ma obowiązek przyjąć, że czyn opisany w sentencji wyroku sądu karnego został popełniony. Ustawa milczy na temat tego, czy sąd administracyjny jest związany wyrokami karnymi uniewinniającymi.
Adwokat Andrzej Ossowski mówi, że w nauce prawa i orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że mimo iż sąd administracyjny związany jest skazującym wyrokiem karnym, to nie jest związany innymi rozstrzygnięciami w zakresie, w jakim odnoszą się one do stanu faktycznego rozpatrywanego przez sąd administracyjny. Potwierdził to minister finansów w odpowiedzi na zapytanie poselskie nr 268/2012. Według MF wynik postępowania karnego, nawet uniewinniający oskarżonego, nie przesądza o braku odpowiedzialności za niezapłacone podatki lub nienależnie otrzymane zwroty.
Takie stanowisko może powodować wątpliwości obywateli. Osoba, wobec której sąd karny orzekł, że nie naraziła podatku na uszczuplenie, z reguły bowiem oczekuje, że także sąd administracyjny wyda dla niej korzystne rozstrzygnięcie.
– Brak związania sądu administracyjnego uniewinniającym wyrokiem karnym powoduje, że nie zawsze tak się dzieje i sąd może uznać, że obowiązek podatkowy jednak powstał – dodaje Andrzej Ossowski.
Według eksperta wynika to z tego, że przedmiot badania sądu administracyjnego i karnego nie do końca jest taki sam. Sąd karny analizuje, czy doszło do popełnienia przestępstwa. Istniejące po stronie podatnika okoliczności osobiste mogą powodować, że pomimo faktycznego uszczuplenia daniny podatnikowi nie można przypisać winy, co wyklucza popełnienie przestępstwa.

Sprzedawca i kupujący

W sprawach podatkowych dochodzi też do sytuacji, kiedy skazany wyrokiem karnym zostaje sprzedawca, a naczelnik urzędu skarbowego na tej podstawie wydaje decyzję określającą zobowiązanie podatkowe u kupującego. Przykładowo, jeśli sprzedawca został przez sąd okręgowy uznany za winnego tego, że przez kilka miesięcy wystawiał faktury, uczestnicząc w obrocie paliwem niewiadomego pochodzenia, to organ podatkowy może uznać, że osoba, która od niego kupowała to paliwo, nieprawidłowo ujęła wydatki w kosztach. NSA, rozpoznając taką sprawę, wydał jednak orzeczenie korzystne dla kupującego. W wyroku z 28 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FSK 2590/10) uchylił wyrok sądu wojewódzkiego. Stwierdził, że organy podatkowe nie mogą odmawiać kupującemu prawa do zaliczenia w koszty uzyskania przychodów udokumentowanych wydatków na zakup paliwa, szczególnie że wyrok sądu karnego nie stwierdzał, które konkretnie paliwo pochodzące z nielegalnego źródło było sprzedawane i które nabył kupujący.