Nowelizacja dotycząca zmian w zakresie stawek VAT jest obecnie rozpatrywana przez parlament. Zgodnie z projektem, który znajduje się w Senacie, podwyższeniu o 1 punkt procentowy ulegnie obecna stawka VAT w wysokości 7 proc. (na 8 proc.) i 22 proc. (na 23 proc.). Jednocześnie zostanie wprowadzona nowa stawka obniżona 5-proc., która obejmie część produktów żywnościowych.
Dodatkowo parlament zajmuje się zmianą ustawy o VAT w zakresie klasyfikacji statystycznych. Od 1 stycznia 2011 r. przepisy dotyczące VAT będą się odnosić do polskiej klasyfikacji wyrobów i usług – PKWiU z 2008 roku, a nie jak to jest dziś PKWiU z 1997 r.
Zdaniem ekspertów z firmy Deloitte w związku z tymi zmianami przedsiębiorcy z branży spożywczej mogą mieć kłopoty ze stosowaniem prawidłowych stawek VAT. To w dalszej perspektywie może prowadzić do sporów z fiskusem.

Wyroby piekarskie

Rozpatrywane obecnie przez parlament przepisy nowelizujące stawki VAT będą dotyczyły m.in. wyrobów oferowanych przez szeroko rozumianą branżę piekarniczą (tj. pieczywo świeże oraz wyroby ciastkarskie i ciastka, świeże – kategoria 15.81.1 w obecnie stosowanej dla celów VAT PKWiU z 1997 roku). Radosław Maćkowski, doradca podatkowy, starszy konsultant w zespole VAT firmy Deloitte, wskazuje, że od 1 stycznia 2011 r. w stosunku do wyrobów piekarskich zastosowanie mogą znaleźć trzy stawki VAT – 5, 8 oraz 23 proc.
W szczególności 5-proc. stawka VAT najprawdopodobniej znajdzie zastosowanie do pieczywa świeżego (zgrupowanego w pozycji PKWiU 10.71.11.0 według klasyfikacji z 2008 roku, która będzie stosowana dla potrzeb VAT od 1 stycznia 2011 r.), ale tylko w przypadku, gdy data minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia tych produktów oznaczony zgodnie z odrębnymi przepisami nie przekraczają 14 dni.
Ustawodawca nie wyjaśnił, co ma na myśli, odwołując się do „odrębnych przepisów”, ale prawdopodobnie chodzi tu o rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz.U. nr 137, poz. 966 z późn. zm.).
– Analogicznie, a więc tylko do produktów z datą minimalnej trwałości albo terminem przydatności do spożycia nieprzekraczającym 14 dni, ustawodawca ograniczył prawo do stosowania 8-proc. stawki VAT w odniesieniu do wyrobów ciastkarskich i ciastek świeżych (pozycja 10.71.12.0 w PKWiU z 2008 r.) – dodaje Radosław Maćkowski.
Jego zdaniem pozostałe pieczywo świeże oraz wyroby ciastkarskie i ciastka (świeże) o dacie minimalnej trwałości lub terminie przydatności przekraczającym 14 dni będą od 1 stycznia 2011 r. opodatkowane stawką VAT równą 23 proc. Biorąc pod uwagę te zmiany oraz fakt, że obecnie wszystkie wyroby piekarskie i ciastkarskie (objęte kategorią PKWiU 15.81.1) podlegają stawce VAT 7-proc., producenci i dystrybutorzy tych wyrobów powinni zweryfikować stawki VAT stosowane przez nich od 1 stycznia 2011 r.

Problemy z napojami

Napoje będą jedną z grup produktów, które zostaną w sposób szczególny dotknięte planowaną nowelizacją przepisów ustawy o VAT, która od 2011 r. wprowadzi odniesienia do Polskiej Klasyfikacji Towarów i Usług (PKWiU) z 2008 r. oraz zmieni obecnie stosowane stawki VAT do poziomu 5, 8 oraz 23 proc. Tak uważa Norbert Wasilewski, menedżer w zespole VAT firmy Deloitte, który zwraca uwagę, że dotychczas dla potrzeb VAT (tj. zgodnie z PKWiU z 1997 roku) napoje były sklasyfikowane w grupowaniu 15.98.12 napoje bezalkoholowe pozostałe. Ta kategoria dzieliła się na wiele szczegółowych podkategorii pozwalających na rozróżnienie typów napojów. Przypisanie do jednego z nich skutkowało zastosowaniem stawki VAT, która mogła wynieść 22 proc. (np. dla podkategorii napoje bezalkoholowe gazowane, słodzone z dodatkiem naturalnych soków owocowych, warzywnych lub owocowo-warzywnych – 15.98.12-30.11) lub 7 proc. (tak np. dla podkategorii Napoje owocowe – 15.98.12-50.10).
– Od 1 stycznia 2011 r., zgodnie z PKWiU z 2008 r., zasadniczo wszystkie napoje zostaną objęte grupowaniem 11.07.19.0 pozostałe napoje bezalkoholowe. Co istotne, ta kategoria nie będzie się dzieliła na bardziej specyficzne podkategorie, jak było do tej pory – stwierdza Norbert Wasilewski.
Nasz rozmówca uważa, że fakt ten może mieć duże znaczenie, gdyż zgodnie z projektem zmian obniżona 5-proc. stawka VAT ma objąć wyłącznie część napojów objętych tym grupowaniem wymienionych w projektowanym załączniku do ustawy o VAT. W szczególności dotyczyć będzie to: napojów owocowych, napojów owocowo-warzywnych, nektarów, napojów warzywnych oraz napojów bezalkoholowych zawierających tłuszcz mlekowy.
– Ani przepisy podatkowe, ani statystyczne nie będą się odwoływały do szczegółowych cech napojów mieszczących się w tych pojęciach – ostrzega Norbert Wasilewski.
Podkreśla również, że z tego powodu, aby prawidłowo określić stawkę VAT na napoje, ich producenci będą zobligowani do dokonania samodzielnej oceny charakteru napoju (np. jego składu, aby zweryfikować, czy może on zostać uznany za napój owocowy bądź napój warzywny).
– Zważywszy na kształt PKWiU z 2008 r., wydaje się, że taka ocena będzie musiała zostać dokonana w oderwaniu od klasyfikacji statystycznych, co może rodzić ryzyko wątpliwości oraz potencjalnych sporów z organami podatkowymi – ocenia Norbert Wasilewski.

Przetwory spożywcze

Lista towarów, które będą opodatkowane stawką 5-proc. VAT została ustalona dość arbitralnie. Według Tomasza Sieka, menedżera w zespole VAT firmy Deloitte, znajdują się na niej produkty spożywcze nieprzetworzone (np. warzywa, owoce) i przetworzone (np. pieczywo, makarony, gotowe posiłki i dania).
– W konsekwencji podział towarów na opodatkowane stawką 5-, 8- i 23-proc. nie jest tak klarowny jak obecnie – mówi Tomasz Siek.
Jego zdaniem na przykład zgodnie z aktualnymi przepisami wszystkie owoce i warzywa przetworzone i zakonserwowane (PKWiU 15.3 według klasyfikacji z 1997 r.) opodatkowane są stawką 7-proc. Zgodnie z projektami zmian część tego rodzaju produktów (np. ziemniaki i warzywa zamrożone) będzie obciążona stawką 5-proc., zaś pozostałe warzywa i owoce przetworzone będą podlegały stawce 8-proc. Oznacza to, że producenci oraz dystrybutorzy produktów żywnościowych powinni zwrócić szczególną uwagę na to, jaką stawką będą opodatkowane ich towary od 1 stycznia 2011 r.