Od 1 lipca obowiązują przepisy wyłączające odsetki podatkowe przy długotrwałych kontrolach. W tym samym zakresie przepisy ulegną zmianie 30 lipca, jednak bez wpływu na prawa podatników.
Od lipca w ustawie o kontroli skarbowej obowiązują przepisy wyłączające naliczanie odsetek za cały okres postępowania kontrolnego, jeżeli decyzja nie zostanie doręczona podatnikowi w ciągu pół roku. Problem w tym, że nowelizacja z 5 marca 2010 r., której autorem była Komisja Przyjazne Państwo nie zawiera przepisów przejściowych. Podatnicy, których postępowania na dzień 1 lipca były w toku, mają kłopot z ustaleniem, czy nowe przepisy mają do nich zastosowanie.
Ponadto, brak koordynacji procesu legislacyjnego spowodował, że za niecałe dwa tygodnie wejdzie w życie rządowa nowelizacja ustawy o kontroli skarbowej z 25 czerwca, która zawiera analogiczną zmianę.

Nowe regulacje

Andrzej Ossowski, radca prawny z Kancelarii Radcy Prawnego A. Ossowski przekonany jest, że przepisy wprowadzone 1 lipca mają znaczenie nie tylko do postępowań wszczętych od tego dnia, ale także już toczących się w chwili wejścia w życie nowelizacji.
Jak wyjaśnia Tomasz Rolewicz, menedżer w dziale prawno-podatkowym PricewaterhouseCoopers, wynika to z zasad techniki prawodawczej. Wskazują one, że jeżeli zamierza się zachować czasowo w mocy przepisy dotychczasowe w stosunku do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia ich uchylenia, zaznacza się to wyraźnie przez odpowiedni przepis przejściowy.
– Jeżeli zamiarem ustawodawcy było ograniczenie instytucji nienaliczania odsetek wyłącznie do postępowań wszczętych po dniu wejścia w życie nowych przepisów, wprowadziłby do ustawy nowelizującej odpowiednie przepisy przejściowe – mówi Tomasz Rolewicz.
Zasadę bezpośredniego stosowania nowych przepisów potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 1 lipca 2003 r. (sygn. akt P 31/02), na co zwraca uwagę Dariusz Malinowski, partner, doradca podatkowy w KPMG. Trybunał uznał, że wbrew potocznym intuicjom, w takiej sytuacji nie zachodzi luka co do przepisów przejściowych. Wobec braku wyraźniej regulacji następuje rozstrzygnięcie na korzyść zasady bezpośredniego stosowania ustawy zmieniającej.
– W konsekwencji w postępowaniach kontrolnych wszczętych, a niezakończonych w dniu 1 lipca 2010 r., powinno się stosować przepisy nakazujące wstrzymanie naliczania odsetek, jeżeli minął już okres 6 miesięcy od wszczęcia postępowania kontrolnego – wyjaśnia Dariusz Malinowski.



Kolejna zmiana

Regulacja, że dotychczasowe przepisy stosuje się do postępowań wszczętych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, byłaby niekorzystna dla podatników, którzy jeszcze nie otrzymali decyzji kończącej postępowanie. Taki przepis przejściowy znalazł się w rządowej nowelizacji, która powieliła uchwaloną wcześniej zmianę.
– Ponieważ do postępowań wszczętych i niezakończonych w momencie wejścia w życie tej ustawy mają mieć zastosowanie przepisy dotychczasowe, oznacza to zastosowanie nowowprowadzonych regulacji wyłączających naliczanie odsetek – mówi Andrzej Ossowski.

Który przepis stosować

Zdaniem Tomasza Rolewicza można zastanawiać się, czy przepis przejściowy, odnoszący się do postępowań, ma zastosowanie także do norm prawa materialnego, za jakie uznawane są zasady naliczania odsetek za zwłokę. Jeżeli stwierdzimy, że nie, bezpośrednie zastosowanie będzie miał już wprowadzony tą nowelizacją przepis przewidujący brak odsetek przy przewlekłych postępowaniach. Jeżeli zaś uznamy, że rozstrzygający będzie tu przepis przejściowy, to odsyła on do przepisów obowiązujących obecnie, które również przewidują nienaliczanie odsetek w przypadku przewlekłości postępowań wszczętych także przed 1 lipca 2010 r.
W konsekwencji, co potwierdza dr Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy w Rödl & Partner, prawa i obowiązki podatników kontrolowanych wraz z wejściem w życie kolejnej ustawy nie ulegną zmianie.
– Zdaniem eksperta zaistniały stan prawny jest wynikiem mnożenia ośrodków legislacyjnych w Polsce przy braku wzajemnej koordynacji ich prac, stąd narażeni jesteśmy na takie niespodzianki.