Za podrabianie faktur dokumentujących nieprawdziwe transakcje, poza karami pieniężnymi, może grozić również kara pozbawienia wolności.
Przedsiębiorcy, chcąc zwiększyć wartości swoich kosztów podatkowych, nie zawsze uciekają się do metod uczciwych. Zdarza się, że kupują puste faktury dokumentujące usługi, które w rzeczywistości w ogóle nie były wykonane. Innym wybiegiem jest również podrabianie faktur. Zwiększając w ten sposób koszty uzyskania przychodów, generują niższy dochód, czego konsekwencją jest niższy podatek dochodowy. Kwota VAT wykazana na fakturach zmniejsza natomiast zobowiązania na rzecz fiskusa z tytułu rozliczeń podatku od towarów i usług. Trzeba jednak pamiętać, że takie czynności nie są zgodne z prawem. Podrabianie faktur jest wykroczeniem lub przestępstwem, za które, jeśli zostanie udowodnione, grożą kary. Te zaś mogą być dotkliwe. W skrajnych przypadkach poza wymierzeniem dodatkowego zobowiązania podatkowego, koniecznością zapłaty karnych odsetek i kar przewidzianych w kodeksie karnym skarbowym, można trafić nawet do więzienia.

Prawo odliczenia

Artykuł 108 ustawy o podatku od towarów i usług definiuje obowiązek zapłaty podatku wykazanego na fakturze, nawet jeśli nie dokumentuje ona faktycznej transakcji. Z drugiej strony, nabywcy takiej faktury nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w niej wykazanego. Fikcyjna faktura nie dokumentuje rzeczywistej transakcji, a tylko nabycie usług czy towarów tworzy prawo do odliczenia. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT prawo odliczenia podatku przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Skoro w rzeczywistości usługa nie była wykonana lub towar nie istnieje, prawo odliczenia też nie istnieje.



Szacowanie dochodu

Problematyka fikcyjnych faktur dotyka również kwestii kosztów uzyskania przychodów. Sztucznie wykazany wydatek wpływa na wysokość dochodu, który jest podstawą obliczenia wysokości podatku dochodowego. W przypadku kontroli, organ podatkowy może zatem uznać, że określona przez podatnika wartość dochodu jest błędna i dokona szacowania dochodu. Zasady dotyczące szacowania dochodu określają przepisy Ordynacji podatkowej. Przypomnijmy, że zgodnie z treścią art. 23 tej ustawy, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeśli:
● brak jest ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do jej określenia,
● dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania,
● podatnik naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania.
Dodajmy jednak, że organ podatkowy ma prawo dokonać szacowania dochodu tylko wtedy, gdy nie ma innych sposobów ustalenia podstawy opodatkowania. Przepisy Ordynacji podatkowej wskazują, że jeśli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na określenie podstawy opodatkowania, organ podatkowy ma obowiązek odstąpić od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania. Podatnik może zatem uniknąć szacowania nawet w przypadku odrzucenia ksiąg, w sytuacji gdy dane wynikające z ksiąg, uzupełnione dodatkowymi dowodami pozwalają, w ocenie organu podatkowego, na prawidłowe określenie podstawy opodatkowania. Warto dodać, że organ podatkowy, określając podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, ma obowiązek uzasadnienia wyboru metody szacowania.



Przestępstwa skarbowe

Zgodnie z definicją zawartą w kodeksie karnym skarbowym, przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Wykroczeniem natomiast jest czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi. Dodajmy, że minimalne wynagrodzenie jest to wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679, z 2004 r. nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. nr 157, poz. 1314). Na rok 2010 kwota minimalnego wynagrodzenia wynosi 1317 zł, zatem progiem między wykroczeniem a przestępstwem skarbowym w bieżącym roku jest kwota 6585 zł.
Kary za podrabianie faktur na podstawie przepisów kodeksu karnego skarbowego będą zatem uzależnione od kwotowej wartości przewinienia.

Kodeks karny

Analizując kwestię skutków podrabiania faktur, trzeba zapoznać się również z przepisami kodeksu karnego. Niezależnie bowiem od następstw przewidzianych przepisami Ordynacji podatkowej oraz kar nakładanych zgodnie z kodeksem karnym skarbowym, fałszowanie faktur może dodatkowo podlegać przepisom kodeksu karnego. Zgodnie z treścią art. 270 kodeksu karnego, kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Dodajmy, że tej samej karze podlega osoba, która wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa.
Podstawa prawna
Art. 108 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
Art. 23 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Art. 53 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
Art. 270 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).