1 stycznia 2010 roku zmienią się przepisy o podatku od towarów i usług. Zmiany dotyczą przede wszystkim zasad ustalania miejsca świadczenia usług.
Od 1 stycznia 2010 r. czekają nas kolejne zmiany w przepisach dotyczących podatku od towarów i usług, wynikające z implementacji do krajowego porządku prawnego aktów Rady UE z 2008 roku. Przepisy te składają się na tzw. Pakiet VAT 2010 (choć ich część wejdzie życie w 2011 i 2015 roku). W historii VAT w UE wprowadzane zmiany są najistotniejszą i najgłębszą reformą systemu od czasu zniesienia granic celnych i wprowadzenia jednolitego rynku w 1993 roku. Jak to zazwyczaj bywa, ich celem jest usprawnienie działania rynku wewnętrznego, uproszczenie wspólnego systemu opodatkowania i wyeliminowanie niektórych patologii (chociażby podwójnego opodatkowania niektórych usług czy notorycznych opóźnień w zwrocie podatku nierezydentom). Z punktu widzenia naszego krajowego podwórka to kolejna nowelizacja ustawy, ważna i znaczna, aczkolwiek, jeśli chodzi o jej zakres i zasady, daleko jej do tych zmian, które nasz system VAT i podatnicy musieli przyjąć na przestrzeni ostatnich pięciu lat.
Dla podatników najważniejsze będą następujące zmiany:
● nowa zasada generalna dla transgranicznego świadczenia usług, według której miejscem opodatkowania usług świadczonych między podatnikami (B2B) będzie miejsce, gdzie usługobiorca ma siedzibę. Stanowi ona realizacją jednego z fundamentów docelowego systemu VAT, tj. opodatkowania usługi w miejscu konsumpcji. Obowiązek podatkowy będzie zatem spoczywał na usługobiorcy, a rozliczenie podatku należnego będzie się odbywało zgodnie z regułą tzw. odwrotnego obciążenia (reverse charge), dobrze znanego podatnikom, ponieważ dziś tak właśnie opodatkowujemy import usług. Od tej zasady będą wyjątki: trwałe (np. usługi świadczone pomiędzy podatnikiem a ostatecznym konsumentem – B2C; usługi związane z nieruchomościami, restauracyjne, cateringowe) i przejściowe (usługi związane z kulturą, sztuką, sportem, edukacją, rozrywką, targami i wystawami – do końca 2010 r. będą opodatkowane tak jak dzisiaj, czyli w miejscu faktycznego świadczenia, po tej dacie – zgodnie z nową zasadą ogólną);
● nowe ewidencje i obowiązki sprawozdawcze. Nowa zasada ogólna rządząca miejscem świadczenia (opodatkowania) usług zostanie wsparta nowym mechanizmem kontrolnym w postaci rozszerzonego zakresu informacji podsumowujących, składanych miesięcznie i zawierających dodatkowo dane o usługach świadczonych na rzecz podatników z innych krajów UE, które powinny być rozliczone na zasadzie reverse charge’u w kraju podatnika usługobiorcy. Dotychczas informacje podsumowujące były sporządzane kwartalnie i jedynie w odniesieniu do obrotu towarowego. Będzie też mniej czasu na przygotowanie tej deklaracji: do 15 dnia następnego miesiąca (dziś: do 25 dnia). Obowiązkiem raportowania nie będą objęte usługi zwolnione, przewidziane są też pewne wyjątki dla podatników o niższych obrotach (możliwość kwartalnego raportowania);
● nowe zasady zwrotu podatku naliczonego podmiotom zagranicznym. Obecny mechanizm, działający na podstawie VIII Dyrektywy, kojarzący się podatnikom przede wszystkim z uciążliwą administracją i opóźnieniami w zwrocie podatku (Polska nie jest tu wcale maruderem), zostanie zastąpionym nowym, uproszczonym i w zamierzeniu bardziej efektywnym. Wnioski o zwrot będę składane elektronicznie, za pośrednictwem naczelnika właściwego urzędu skarbowego do państwa członkowskiego, które ma dokonać zwrotu; termin do składania wniosków zostanie wydłużony, a od zwrotów niedokonanych w terminie, tak jak dzisiaj, przysługiwać będą podatnikowi odsetki.
Niezależnie od głębokości i zakresu zmian, zawsze w takich przypadkach należy sobie zadać pytanie: czy jesteśmy przygotowani i co powinniśmy zrobić, aby do nowych przepisów przygotować się jak najlepiej? Niniejszy materiał został przez nas pomyślany jako, z jednej strony, podsumowanie tych zmian, które są najistotniejsze dla biznesu, a z drugiej, – jako praktyczny poradnik, co trzeba jeszcze zrobić przed 1 stycznia 2010 r., aby ze spokojną głową i w radosnym uniesieniu udać się 31 grudnia na bal noworoczny.
A więc, po pierwsze: zrozumiawszy istotę zmian, warto dokonać przeglądu transakcji usługowych, które zostaną dotknięte nowelizacją, i określić, jak zmieni się ich traktowanie dla celów VAT w 2010 roku; jakie dodatkowe obowiązki sprawozdawcze powstaną, czy może zwiększyć się średnia wysokość zobowiązania w VAT, co można zrobić, żeby te ewentualne obciążenia zaplanować i zoptymalizować. Takie punktowe zmapowanie transakcji powinno być dobrym punktem wyjścia do odpowiedniego ich ujęcia w systemach i procedurach księgowych i informatycznych.
Po drugie, musimy ocenić, na ile obecna funkcjonalność podatkowa naszego systemu będzie w stanie sprostać nowym obowiązkom raportowania dla potrzeb informacji podsumowujących i jakie modyfikacje systemu i procedur będą ewentualnie konieczne.
Po trzecie, dokonawszy oceny zmian prawnych i ich wpływu na biznes oraz możliwości systemu pod kątem jego wydolności sprawozdawczej, przeprowadźmy wdrożenie odpowiednich modyfikacji i wprowadźmy adekwatne procedury.
Staraliśmy się, aby przygotowany przez nas materiał pomógł państwu w takim właśnie metodycznym podejściu do zmian: od zrozumienia istoty nowych przepisów, poprzez zidentyfikowanie tych najbardziej dotkliwych dla prowadzonej działalności, do zaplanowania działań koniecznych do podjęcia, żeby się dobrze przygotować. A jak już będziemy przygotowani, to – po czwarte – miłej zabawy sylwestrowej! Nie zapominajmy jednak, że kolejna nowelizacja przepisów o VAT najpóźniej już za rok...