Zwrócona podatnikowi nadwyżka podatku naliczonego nad należnym może być wynikiem błędu w deklaracji. W takiej sytuacji organ podatkowy może uznać, że zwrot VAT był nienależny. Czy możliwość odzyskania takiego nienależnego zwrotu przez organ podatkowy jest ograniczona w czasie?
MARCIN CHOMIUK
dyrektor w PricewaterhouseCoopers
Możliwość odzyskania takiego nienależnego zwrotu przez organ podatkowy podlega rygorom przedawnienia, wynikającym z art. 70 Ordynacji podatkowej. Zagadnienie to było przedmiotem uchwały NSA z 29 czerwca 2009 r. (sygn. akt I FPS 9/08) wydanej przez poszerzony skład siedmiu sędziów, która w istotny i korzystny sposób wpływa na sytuację podatników VAT w Polsce. Sprawa dotyczyła spółki, która w latach 1999–2000 wykazywała w deklaracjach VAT nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Urząd skarbowy wypłacał te nadwyżki w wysokościach deklarowanych przez spółkę. Po kilku latach organy kontroli skarbowej przeprowadziły kontrolę, która wykazała, że nadwyżki były deklarowane w zawyżonej wysokości. W rezultacie została wydana decyzja określająca kwotę nienależnego zwrotu VAT oraz 30-proc. sankcję. Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem organu, wobec czego złożyła odwołanie, a następnie skargę do WSA i skargę kasacyjną do NSA.
W toku postępowania przedstawiciele spółki podnieśli zarzut przedawnienia prawa organu podatkowego do żądania uiszczenia nienależnie otrzymanego zwrotu VAT. Twierdzili, że jest to należność zbliżona do zwykłych zobowiązań podatkowych, więc jest objęta regułami przedawnienia, wynikającymi z art. 70 par. 1 i następne Ordynacji podatkowej. Skład NSA, który rozpatrywał skargę kasacyjną, powziął wątpliwość, czy powołany przepis ma zastosowanie do zobowiązań z tytułu nienależnego zwrotu VAT. Gdyby przyjąć, że wspomniany przepis Ordynacji nie ma zastosowania w sprawie, oznaczałoby to w praktyce, że organy podatkowe mają prawo do dochodzenia roszczeń z tytułu odzyskania nienależnego zwrotu VAT bez żadnych ograniczeń czasowych. Z uwagi na poważne wątpliwości i brak jednolitej linii orzeczniczej, skład orzekający zdecydował się przedstawić pytanie prawne do rozstrzygnięcia przez skład siedmiu sędziów NSA.
Poszerzony, siedmioosobowy skład NSA uznał, że art. 70 par. 1 Ordynacji podatkowej ma zastosowanie do zobowiązań z tytułu nienależnego zwrotu VAT. W ustnym uzasadnieniu uchwały sąd stwierdził, że instytucja przedawnienia została wprowadzona dla zagwarantowania bardzo istotnej wartości, jaką jest pewność obrotu. W ocenie składu orzekającego, z uwagi na tę gwarancyjną funkcję przedawnienia, nie można zaakceptować interpretacji, która dawałaby organom podatkowym nieograniczone czasowo prawo do weryfikowania rozliczeń podatników VAT.