Ze względu na niepewność towarzyszącą działalności przedsiębiorstw, wielu pozycji sprawozdań finansowych nie można precyzyjnie wycenić, tylko oszacować. Proces szacowania wymaga dokonania własnego osądu. Kiedy stosować wartości szacunkowe?
dr ANDRÉ HELIN
prezes BDO Numerica
Zastosowanie wartości szacunkowych może być np. wymagane w przypadku określenia: należności wątpliwych; zapasów, które utraciły przydatność gospodarczą; wartości godziwej aktywów/zobowiązań finansowych; okresów użytkowania aktywów podlegających amortyzacji czy oczekiwanego trybu uzyskiwania korzyści ekonomicznych związanych z tymi aktywami; oraz zobowiązań z tytułu gwarancji. Wykorzystanie wiarygodnych oszacowań stanowi istotną część przygotowania sprawozdań finansowych i nie podważa ich poprawności.
Wartość szacunkowa może zostać zweryfikowana, jeśli zmienią się okoliczności będące podstawą dokonanych szacunków lub w wyniku pozyskania nowych informacji czy zdobycia większego doświadczenia. Weryfikacja wartości szacunkowych z założenia nie odnosi się do poprzednich okresów i nie stanowi korekty błędu. Skutki zmiany wartości szacunkowej uwzględnia się prospektywnie przez ujęcie w rachunku zysków i strat:
a) okresu, w którym nastąpiła zmiana, jeśli zmiana ta dotyczy tylko tego okresu; lub
b) okresu, w którym nastąpiła zmiana, i okresów przyszłych, jeśli zmiana ta dotyczy wszystkich tych okresów.
Ujęta zmiana wartości szacunkowych koryguje wartości bilansowe odpowiednich aktywów, zobowiązań lub pozycji kapitału własnego w okresie, w którym dokonano zmiany, w stopniu, w jakim zmiana ta ma wpływ na wartość tych aktywów, zobowiązań lub pozycji w kapitale własnym. Podejście prospektywne w zakresie zmiany wartości szacunkowych oznacza, że zostają skorygowane wartości dotyczące transakcji, innych zdarzeń i warunków od momentu, w którym nastąpiła zmiana. Zmiana wartości szacunkowych może wpływać tylko na bieżący rachunek zysków i strat bądź na wyniki danego okresu i okresów przyszłych. Na przykład zmiana szacunku wartości wątpliwych należności wpływa tylko na wyniki bieżącego okresu i jest ujmowana w bieżącym okresie. Jednak zmiana przewidywanego okresu użytkowania składnika aktywów podlegającego amortyzacji czy oczekiwanego trybu uzyskiwania korzyści ekonomicznych związanych z tym składnikiem aktywów wpływa na koszty amortyzacji zarówno w bieżącym okresie, jak i we wszystkich przyszłych okresach wchodzących w skład okresu użytkowania tego składnika aktywów. W obu przypadkach skutek zmiany dotyczący bieżącego okresu jest ujmowany jako przychód lub koszt w bieżącym okresie. Skutek (jeśli będzie), jaki zmiana ta wywoła w przyszłych okresach, będzie ujmowany jako przychód lub koszt w przyszłych okresach.