W przypadku transportu towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce na terytorium dwóch państw członkowskich, miejscem świadczenia usługi jest to, gdzie transport się rozpoczyna. Od tej zasady istnieją wyjątki.

Transport towarów odbywa się miedzy między różnymi krajami Unii Europejskiej, w tym również z Polski do innego kraju członkowskiego i odwrotnie, określany jest jako wewnątrzwspólnotowa usługa transportowa. Przepisy dotyczące tej kwestii zawarte są w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm., dalej ustawa o VAT).
Miejsce opodatkowania
Miejscem opodatkowania usług transportowych, zgodnie z art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości, z zastrzeżeniem art. 28 ustawy. We wspomnianym art. 28 ustawy o VAT określono, że w przypadku transportu towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich, miejscem świadczenia tej usługi jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna.
Jeżeli jednak nabywca tej usługi podał dla tej czynności świadczącemu wewnątrzwspólnotową usługę transportu towarów numer, pod którym jest zidentyfikowany dla potrzeb podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia transportu, miejscem świadczenia usługi jest terytorium tego innego państwa członkowskiego.
Rozpoczęcie usługi
Zatem w przypadku rozpoczęcia usługi w Polsce do miejsca przyjazdu w kraju unijnym, gdy nabywca usługi nie podał dla celów tej czynności swego numeru, pod którym jest zidentyfikowany dla potrzeb podatkowych, to za miejsce świadczenia przyjmuje się terytorium Polski. Osobą zobowiązaną do zapłaty podatku jest podmiot świadczący usługę. Całą usługę transportową należy wykazać na fakturze ze stawką krajową, tj. 22 proc. - również odcinek zagraniczny.
Gdy natomiast rozpoczęcie usługi transportowej ma miejsce w kraju unijnym do miejsca przyjazdu w Polsce, a nabywca usługi nie podał numeru dla celów owej czynności, to polska firma świadcząca tę usługę będzie musiała zarejestrować się na terytorium kraju rozpoczęcia transportu i tam rozliczyć podatek z tytułu tej czynności. W polskiej deklaracji nie pojawi się żaden obrót z tego tytułu.
W przypadku gdy rozpoczęcie usługi ma miejsce w jednym kraju Unii do miejsca przyjazdu w drugim kraju UE, a nabywca tej usługi podał polski numer, pod którym jest zidentyfikowany dla potrzeb podatkowych, to miejscem opodatkowania jest terytorium Polski. W takiej sytuacji podatnik powinien, jako przewoźnik, wystawić fakturę za wykonaną usługę ze stawką 22-procentową i obrót z tego tytułu rozliczyć w deklaracji VAT-7.
Transport poza Unię
Natomiast przy świadczeniu usług transportu poza terytorium Wspólnoty zastosowanie będą miały przepisy art. 83 ust. 1 pkt 23 i ust. 3 ustawy o VAT, gdzie stawkę 0 proc. stosuje się do usług transportu międzynarodowego, przez które rozumie się m.in. przewóz lub inny sposób przemieszczania towarów:
  •  z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Wspólnoty,
  •  z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Wspólnoty do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium kraju,
  •  z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Wspólnoty do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Wspólnoty, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju (tranzyt),
  •  z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium (Polski) do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Wspólnoty lub z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Wspólnoty do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju (Polski), jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju (Polski).
Stawki podatkowe
W transporcie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w wysokości 0 proc. będzie podlegała ta część usługi, która odbywa się na polskim terytorium, proporcjonalnie do całości trasy, jeżeli podatnik będzie dysponował wspomnianymi dokumentami, o których mowa w art. 83 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o VAT (w przeciwnym razie usługa na terytorium Polski powinna być opodatkowana według stawki podstawowej 22 proc., zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT). Pozostała zaś część nie będzie podlegała opodatkowaniu w Polsce (zob. postanowienie naczelnika Urzę-du Skarbowego Warszawa-Tar- gówek z 16 maja 2006 r., nr 1437/ZI/443/166/KO/06).
Ważne dokumenty
Dokumentami stanowiącymi dowód świadczenia usług transportu międzynarodowego zgodnie z art. 83 ust. 5 ustawy o VAT są m.in. w przypadku transportu międzynarodowego:
  •  towarów przez przewoźnika lub spedytora - list przewozowy lub dokument spedytorski (kolejowy, lotniczy, samochodowy, konosament morski, konosament żeglugi śródlądowej), stosowany wyłącznie w komunikacji międzynarodowej, lub inny dokument, z którego jednoznacznie wynika, że w wyniku przewozu z miejsca nadania do miejsca przeznaczenia nastąpiło przekroczenie granicy z państwem trzecim oraz faktura wystawiona przez przewoźnika (spedytora),
  •  towarów importowanych - oprócz dokumentów, o których mowa wyżej, dokument potwierdzony przez urząd celny, z którego jednoznacznie wynika fakt wliczenia wartości usługi do podstawy opodatkowania z tytułu importu towarów.
GDZIE ŚWIADCZONA JEST USŁUGA TRANSPORTOWA
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Wołominie, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny uznał, że wnioskodawca zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług prawidłowo postępuje w sytuacji, w której nabywca usługi (z Litwy) poda dla tej czynności świadczącemu wewnątrzwspólnotową usługę transportu towarów numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby VAT lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa rozpoczęcia transportu, wówczas miejscem świadczenia usługi jest terytorium państwa członkowskiego, które wydało nabywcy numer, czyli Litwa (postanowienie naczelnika Urzędu Skarbowego w Wołominie z 7 listopada 2006 r., nr 1442/TP/448-2721/MZ/06).
PRZYKŁAD NABYCIE TOWARÓW ZA WYNAGRODZENIEM
Spółka realizuje wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju. Transport towarów realizowany jest na zlecenie
spółki przez innego kontrahenta krajowego. W przypadku gdy spółka
ponosi koszty transportu związane z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów, lecz świadczącymi usługi transportowe dla spółki, są osoby inne
niż dostawca towarów, koszty te nie zwiększają podstawy opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jedynie bowiem należności płacone dostawcy towarów są wliczane do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
KRZYSZTOF TOMASZEWSKI
krzysztof.tomaszewski@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 27-28 oraz art. 83 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).