Poszukując oszczędności, grupy kapitałowe coraz częściej sięgają po rozwiązanie polegające na kompleksowym zarządzaniu płynnością finansową, zwane cash pooling. Czy uczestnictwo w systemie cash pooling wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych lub VAT?
ANDRZEJ DĘBIEC
partner Kancelaria Lovells
Najczęściej stosowaną przez przedsiębiorców formą rozliczeń w systemie cash pooling jest przekazanie przez poszczególne spółki z grupy środków na rachunek główny uczestników cash pooling, a następnie rozdzielaniu ich w zależności od zapotrzebowania danego uczestnika (tzw. zero-balancing cash pooling). Nadwyżki są przekazywane z rachunków źródłowych na rachunek główny, zaś deficyty na rachunkach uczestników są pokrywane z rachunku głównego. W efekcie spółki z grupy uzyskujące nadwyżkę środków na swoich rachunkach bankowych finansują podmioty, które wykazują debet. Podmiotem zarządzającym całym systemem rozliczeń jest bank, tzw. pool leader. Ponieważ mamy tu do czynienia z kredytowaniem jednych podmiotów przez inne, pojawia się pytanie, czy faktycznie nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, która podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Stanowisko takie, choć prezentowane przez ministra finansów w 2004 roku, nie jest podzielane przez organy podatkowe w ich indywidualnych interpretacjach. Generalnie uznają one, że usługa cash pooling nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych jako czynności opodatkowane. Przykładem może być interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 października 2008 r. (nr IPPB2/436-293/08-2/MZ). Wynika z niej, że do zawarcia umowy pożyczki nie dochodzi, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej kwoty na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy będą one wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika.
Odnośnie do VAT należy podkreślić, że uczestnicy cash pooling nie świadczą żadnych usług, więc ich uczestnictwo w takim systemie rozliczeń nie rodzi obowiązku podatkowego. Jedynym usługodawcą jest tutaj pool leader, czyli bank odpowiedzialny za realizację rozliczeń. Czynności wykonywanych przez uczestników systemu cash pooling na podstawie zawartych umów, umożliwiających bankowi dokonywanie odpowiednich transferów, nie można uznać za usługi w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT. Stanowisko takie potwierdza interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 26 września 2008 r. (nr ILPP1/443-644/08-4/BD).
Należy stwierdzić, że uczestnictwo w systemie cash pooling nie wiąże się dla jego uczestników z obowiązkiem zapłaty VAT i podatku od czynności cywilnoprawnych.