Podatnicy, którzy są osobami niepełnosprawnymi lub mają na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Odliczeniu od dochodu podlegają określone wydatki poniesione w trakcie roku.
Jeśli osoba niepełnosprawna lub taka, na utrzymaniu której jest niepełnosprawny, poniosła w 2008 roku wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, ma prawo skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej w zeznaniu PIT za 2008 rok. Ulga polega na odliczeniu poniesionych wydatków od dochodu.

Orzeczona niepełnosprawność

Aby podatnik mógł skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, musi posiadać orzeczenie o niepełnosprawności. Przepisy ustawy o PIT przewidują, że warunkiem odliczenia wydatków rehabilitacyjnych jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
1) orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2) decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3) orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.
Z odliczenia od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej mają prawo skorzystać również osoby, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają 9120 zł.

Wydatki rehabilitacyjne

Podatnicy mogą odliczyć od dochodu kwoty poniesione na wskazane w ustawie o PIT cele. Za wydatki rehabilitacyjne uważa się wydatki poniesione na:
1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
3) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
6) odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
7) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł,
8) utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł,
9) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
10) opłacenie tłumacza języka migowego,
11) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia,
12) leki - w wysokości stanowiącej różnicę między faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),
13) odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
a) osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a),



14) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł,
15) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a) na turnusie rehabilitacyjnym,
b) w zakładach, o których mowa w pkt 6,
c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11.
Z przedstawionego katalogu wynika, że wydatki rehabilitacyjne albo są odliczane w pełnej wysokości, albo w granicach limitu.
PRZYKŁAD: SPRZĘT REHABILITACYJNY
Przepisy ustawy o PIT wskazują na możliwość odliczenia od dochodu wydatków na sprzęt rehabilitacyjny. Nie wymieniają jednak, o jaki sprzęt konkretnie chodzi. Co może być uznane za sprzęt rehabilitacyjny?
Rzeczywiście od dochodu mogą zostać odliczone wydatki poniesione na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego. Jako przykłady takiego sprzętu można wymienić: protezy, aparat słuchowy, łóżko terapeutyczne, wózek inwalidzki, obuwie specjalistyczne. Przy ocenie, czy dany wydatek na sprzęt może być uwzględniony w zeznaniu, trzeba pamiętać, że sprzęt czy urządzenie musi: mieć indywidualne przeznaczenie, być niezbędny w rehabilitacji, ułatwiać wykonywanie czynności życiowych.
PRZYKŁAD: WYDATKI NA LEKI
Lekarz zalecił podatnikowi, który jest osobą niepełnosprawną, stałe przyjmowanie leków. Podatnik w 2008 roku od stycznia do czerwca ponosił wydatki miesięczne na leki w wysokości 190 zł. W lipcu i sierpniu po 90 zł. Od września do grudnia po 230 zł. Jaką kwotę może odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej?
Odliczeniu będzie podlegać kwota 1060 zł. Odliczenie wydatków na leki jest specyficzne. W zeznaniu uwzględnia się wydatki w wysokości stanowiącej różnicę między faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł.
Podatnik przez sześć miesięcy wydawał na leki po 190 zł. Zatem kwota odliczenia to 540 zł (6 miesięcy po 90 zł). Z lipca i sierpnia nie przysługuje odliczenie, bo wydatki nie przekroczyły 100 zł. Za okres od września do grudnia odliczenie wyniesie 520 zł (4 miesiące po 130 zł). W sumie podatnik ma prawo pomniejszyć swój dochód o 1060 zł, jeśli oczywiście posiada dokumenty potwierdzające poniesienie wskazanych wydatków.
PRZYKŁAD: DOJAZDY NA ZABIEGI
Czy osoba niepełnosprawna ma prawo w każdym przypadku uwzględnić wydatki na samochód osobowy, który jest wykorzystywany na dojazdy na zabiegi rehabilitacyjne?
Nie. Aby odliczyć od dochodu wydatki na samochód, trzeba też spełnić pewne warunki. Przede wszystkim dojazdy muszą dotyczyć niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych, co oznacza, że:
• zabiegi muszą być niezbędne, tzn. że muszą być zalecone przez lekarza. Nie można korzystać z odliczenia na zabiegi, jeżeli wykupiliśmy je z własnej inicjatywy;
• muszą to być zabiegi rehabilitacyjno-lecznicze, a więc związane z niepełnosprawnością.
Nie podlegają odliczeniu wydatki na dojazdy do lekarza, np. w celu wizyty kontrolnej.
Ponadto dojazdy muszą odbywać się samochodem, który:
• stanowi własność lub współwłasność osoby niepełnosprawnej lub
• stanowi własność lub współwłasność osoby, na której utrzymaniu jest osoba niepełnosprawna lub dziecko niepełnosprawne do 16. roku życia i to osoba, na której utrzymaniu są wymienione osoby, dokonuje odliczenia.
Nie można dokonywać odliczenia, jeżeli samochód jest pożyczony, użyczony lub jeżeli na zabiegi chorego wozi np. sąsiad.
W przypadku wydatków na samochód ulga jest limitowana i odliczenie nie może przekroczyć 2280 zł rocznie.
W przypadku odliczenia nielimitowanego niezbędne jest udokumentowanie faktu ich poniesienia oraz wysokości kwoty, w jakiej zostały poniesione. Przy odliczeniu limitowanym konieczne jest jedynie wykazanie (uprawdopodobnienie), że wydatki były ponoszone. Nie jest natomiast wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających wysokość, w jakiej zostały poniesione.
Co istotne, wysokość wydatków na cele rehabilitacyjne ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Dokumentować nie trzeba jedynie wydatków poniesionych na: opłacanie przewodnika osoby niewidomej, utrzymanie psa przewodnika i używanie samochodu osobowego w celu dojazdów na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.

Odliczenie w PIT

Jeśli podatnik poniósł w 2008 roku wydatki rehabilitacyjne i właściwie je udokumentował, będzie mógł uwzględnić je w rocznym PIT.
Odliczeń dokonuje się:
1) od dochodu podlegającego opodatkowaniu na zasadach ogólnych według skali podatkowej, przy czym może to nastąpić:
• w trakcie roku podatkowego - w przypadku podatników uzyskujących dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, najmu lub umów o podobnym charakterze - podatnicy ci powinni następnie wykazać dokonane odliczenia w zeznaniu podatkowym PIT-36, do którego należy dołączyć informację o odliczeniach PIT/O (załącznik do zeznania),
• po zakończeniu roku podatkowego - w zeznaniu PIT-36 lub PIT-37, do których należy dołączyć informację o odliczeniach PIT/O (załącznik do zeznania),
2) od przychodu podlegającego opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, przy czym może to nastąpić zarówno w trakcie roku podatkowego, jak i w składanym po jego zakończeniu zeznaniu podatkowym PIT-28, do którego również należy dołączyć informację o odliczeniach PIT/O (załącznik do zeznania).
Trzeba pamiętać, że odliczeniu od dochodu podlegają te wydatki, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne lub od dochodu na podstawie ustawy o podatku tonażowym. I odwrotnie, odliczeniu - na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - podlegają wyłącznie te wydatki, które nie zostały odliczone od dochodu lub zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Ponadto nie można odliczać wydatków, które zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
PRZYKŁAD: ZWROT CZĘŚCI WYDATKÓW
Podatnik co miesiąc musi kupować lek, który kosztuje 600 zł. Zakład pracy podatnika zwraca mu 350 zł miesięcznie. Czy podatnik jakąś kwotę za lek może uwzględnić w zeznaniu rocznym?
Tak. Będzie to 150 zł za każdy miesiąc. Wszystko dlatego, że wydatki rehabilitacyjne podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica między poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.
Skoro podatnik miesięcznie wydaje na leki 600 zł, a zwrotu otrzymuje 350 zł, zostaje 250 zł. Jednak odliczeniu z tytułu wydatków na leki podlega kwota stanowiąca różnicę między faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł. Zatem podatnik za każdy miesiąc może swój dochód pomniejszyć o 150 zł. W sumie da to kwotę 1800 zł.
SŁOWNIK
I grupa inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
a) całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
b) znaczny stopień niepełnosprawności,
II grupa inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
a) całkowitą niezdolność do pracy albo
b) umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Ważne!
Dokument stwierdzający poniesienie wydatku to dokument, z którego wynika, kto, za co, kiedy i w jakiej wysokości poniósł wydatek, np. rachunek, faktura, dokument potwierdzający dokonanie przelewu, bankowy i pocztowy dowód wpłaty/przelewu/przekazu
Podstawa prawna
• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).