Kłopotliwe dla podatników może się okazać niedawne rozstrzygnięcie WSA w Warszawie, uznające, że o wartości transakcji w przypadku udzielenia pożyczki decydują zarówno odsetki, jak i kapitał.
1 stycznia 2017 r. weszły w życie zmodyfikowane przepisy dotyczące cen transferowych, nakładające na podatników wiele nowych obowiązków dokumentacyjnych. Sprostaniu tym wymogom nie pomogą jednak utrzymujące się niejasności interpretacyjne co do tego, jak kalkulować wartość transakcji pożyczkowych. Problemem tym 5 kwietnia 2017 r. zajął się WSA w Warszawie z (sygn. akt III SA/Wa 1142/16). Wyrok dotyczył planowanego udzielenia oprocentowanej pożyczki podmiotowi powiązanemu. Podatnik pytał, czy ustalając wystąpienie obowiązku dokumentacyjnego (art. 9a ustawy o CIT), powinien wziąć pod uwagę wyłącznie kwotę odsetek czy sumę odsetek i kapitału tej pożyczki.
Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji z 22 grudnia 2015 r. (nr IPPB6/4510-353/15-2/TO) uznał, że o przekroczeniu progów wyszczególnionych w art. 9a ustawy o CIT decydują zarówno odsetki, jak i kapitał. Dokumentacja ma bowiem umożliwić porównanie warunków zawartych transakcji z warunkami stosowanymi przez podmioty niezależne w porównywalnych okolicznościach, a analiza zgodności zachowania podatnika z zasadą ceny rynkowej nie może się ograniczać do badania ceny (odsetek). Ważne są też: wartość pożyczki, okres, na jaki została udzielona, czy gwarancje spłaty.
Podatnik wniósł skargę do WSA. Ten oddalił skargę. W uzasadnieniu ustnym sąd wskazał, że istotą pożyczki jest kwota pożyczona, a nie same odsetki. Te bowiem nie odzwierciedlają jej wartości, będąc jedynie kwestią wtórną.
Analizowana sprawa nie jest pierwszą, w której konieczne było zasięgnięcie opinii organów podatkowych. O ile jednak dawniej zdarzały się sytuacje, w których organy prezentowały przychylną podatnikom interpretację przepisów (nr IPPB5/423-677/11-2/AS z 2011 r., nr ILPB4/423-406/11-3/MC z 2012 r.), o tyle ostatnio zaobserwować można klarowanie się niekorzystnej dla podatników linii interpretacyjnej. Stanowiska organów w wydanych niedawno interpretacjach są zbieżne z tym zajętym przez WSA w omawianym wyroku (nr IBPB-1-3/4510-473/15/APO z 2015 r., nr ILPB4/4510-1-16/16-4/ŁM z 2016 r.). Należy zauważyć, że przeważa pogląd, iż transakcja pożyczki w aspekcie finansowym składa się z dwóch elementów: kapitału i odsetek. Ewentualny zaś brak naliczania tych drugich również podlega badaniu pod kątem spełnienia warunków stawianych przez zasadę ceny rynkowej. Tym samym to nie sama wysokość odsetek decyduje o wartości transakcji pożyczki, od której z kolei zależy powstanie obowiązku przygotowania dokumentacji cen transferowych.
Trudno nie zgodzić się z niektórymi argumentami wykorzystywanymi przez organy podatkowe do uzasadnienia niekorzystnego dla podatników stanowiska. Podejście zaprezentowane przez WSA w Warszawie będzie jednak skutkowało znaczącym wzrostem liczby przygotowywanych dokumentacji – i będą to dokumentacje o wątpliwej wartości zarówno z punktu widzenia samych stron transakcji, jak i organów skarbowych, zobowiązanych później takie dokumentacje analizować. Tylko wartość odsetek ma wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, dlatego niezrozumiałe, a nawet nielogiczne jest uwzględnianie wartości kapitału dla potrzeb określenia obowiązków dokumentacyjnych. Co więcej, zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2017 r. w przypadku dużych podatników dokumentacja powinna obejmować również analizę rynkowego charakteru pożyczek, której przeprowadzenie może być zarówno trudne, jak i kosztowne.
Wszystko to stoi w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia nowych przepisów dotyczących cen transferowych, które miały być przeniesieniem na grunt polskiego prawa części zaleceń wypracowanych przez OECD w ramach projektu BEPS – zaleceń postulujących m.in. skupienie się na istotnych, znaczących wartościowo transakcjach.
Podstawa prawna
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm.).