MARIUSZ MACHCIŃSKI o klasyfikowaniu budowli i obiektów budowlanych - Maszyny i urządzenia nie są obiektem budowlanym, co oznacza, że nie mogą być opodatkowane podatkiem od nieruchomości.
ROZMOWA
EWA MATYSZEWSKA
Dlaczego klasyfikacja maszyn i urządzeń dla celów podatku od nieruchomości jest problematyczna?
MARIUSZ MACHCIŃSKI*
W wyroku z 24 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Kr 1474/09, WSA w Krakowie uznał, że maszyny wchodzące w skład kolejki linowej stanowią całość techniczną użytkową i są budowlą opodatkowaną podatkiem od nieruchomości. Wyrok WSA w Krakowie jest przykładem orzecznictwa uznającego za budowle wszystkie maszyny i urządzenia związane, nawet luźno, z budowlą. Inny pogląd zaprezentował NSA w wyroku z 7 października 2009 r. (sygn. akt II FSK 635/08). Stwierdził, że maszyny i urządzenia stacji bazowej telefonii komórkowej nie są budowlą. Oba wyroki są oparte na tej samej definicji obiektu budowlanego zawartej w prawie budowlanym, zgodnie z którą obiektem budowlanym jest budowla wraz z urządzeniami i instalacjami stanowiącymi całość techniczno-użytkową.
Z czego wynikają te różnice?
Różne interpretacje są pochodną wadliwości przepisów regulujących opodatkowanie budowli podatkiem od nieruchomości. Zawierają one tyle niejasności, że dzisiaj pytanie o ich niekonstytucyjność jest retoryczne. W Trybunale Konstytucyjnym są już przynajmniej dwie sprawy dotyczące tych przepisów, w tym jedna właśnie dotycząca opodatkowania maszyn i urządzeń.
Jaka wykładnia jest prawidłowa?
Wzorzec konstytucyjny wymaga od przepisów podatkowych jasności i precyzji w określeniu przedmiotu opodatkowania. Opodatkowane jest tylko to, co zostało zapisane w ustawie. Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz prawa budowlanego w zakresie definicji budowli takiej jasności nie dają i wymagają zmiany legislacyjnej. Do tego czasu trzeba je czytać w tym kontekście konstytucyjnym i w tym kontekście też je wykładać.



Z prawa budowlanego wynika, że budowlami są urządzenia wolno stojące. W przypadku urządzeń i maszyn mających części budowlane (fundamenty) budowlą są wyłącznie te części. Inne maszyny i urządzenia budowlą nie są.
Kryterium całości techniczno-użytkowej ma duże znaczenie. Przepisy podatkowe celem zdefiniowania budowli odsyłają do pojęcia obiektu budowlanego, a nie do pojęcia budowli. Równocześnie kryterium to ma bardzo ograniczony zakres działania. Zawarty w nim związek techniczny i użytkowy pomiędzy urządzeniem (maszyną) i budowlą musi się rzeczywiście zrealizować. Oba te związki muszą ponadto wystąpić równocześnie. Samo powiązanie użytkowe nie powoduje powstania budowli. Z kolei związek techniczny musi być związkiem tego rodzaju, żeby oba obiekty (budowla i urządzenie) stanowiły fizyczną, tj. nierozerwalną z użyciem środków technicznych, całość. Nie wystarczy, że obiekty te są ze sobą połączone. Zerwanie tego połączenia musi spowodować zniszczenia w tych obiektach.
Co to oznacza w praktyce?
Powyższą logikę można prześledzić na przykładzie maszyn i urządzeń mających części budowlane. Z prawa budowlanego wynika, że budowlą w takiej sytuacji są części budowlane takich maszyn i urządzeń. Same urządzenia (maszyny) taką budowlą nie są. Maszyny i urządzenia są powiązane z innymi elementami (częściami budowlanymi). Nie są zatem obiektami wolno stojącymi. Konsekwentnie, nie są one budowlą.
Maszyny i urządzenia mające fundamenty mogłyby być obiektem budowlanym (budowlą dla celów podatku od nieruchomości), gdyby realizowały kryterium całości technicznej i użytkowej. Jednak w tym przypadku pomiędzy nimi i fundamentami (budowlą) nie występuje związek techniczny. W specyfikę maszyn i urządzeń mających części budowlane już w przepisie wymieniającym budowle wpisana jest ich odrębność techniczna. Zostały one zdefiniowane jako technicznie odrębne części przedmiotów składających się na całość użytkową. Ta odrębność techniczna musi być kontynuowana w ramach analizy prowadzonej w oparciu o kryterium całości techniczno-użytkowej dla obiektu budowlanego. Dlatego takie maszyny i urządzenia zawsze są technicznie odrębne od ich części budowlanych i nie są obiektem budowlanym. Stąd wniosek, że nie są one opodatkowane podatkiem od nieruchomości.
* Mariusz Machciński
szef działu postępowań podatkowych i sądowych Accreo Taxand