Jeśli podwyższenie kapitału zostało zarejestrowane przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego, to wykazuje się je jako element kapitału własnego.
• Prawo bilansowe wymaga, aby kapitał zakładowy wykazywać w kwocie zarejestrowanej. W związku z tym spółki kapitałowe mogą mieć problem z ewidencją podwyższenia kapitałów. Z czego to wynika?
- Kodeks spółek handlowych, regulując zasady podwyższania kapitału zakładowego w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, obliguje zarząd spółki do złożenia w ciągu siedmiu dni do sądu wniosku o zarejestrowanie podwyższenia kapitału. Ponieważ w przypadku spółek z o.o. wkłady na podwyższony kapitał zakładowy muszą być w całości wniesione, to za dzień, od którego liczy się owe siedem dni, uznaje się dzień zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, którym jest pełne pokrycie kapitału zakładowego.
• Jak decyzję o podwyższenie kapitału ująć w księgach rachunkowych?
- Uchwała nie ma mocy sprawczej, dlatego moim zdaniem, nie podlega ewidencji. Ujęcie w ewidencji następuje z chwilą wniesienia wkładów na podwyższony kapitał i jest to np. w przypadku gotówki strona Wn konta - Rachunek bankowy, strona Ma konta - Zobowiązania wobec udziałowców. Sposób ujęcia w ewidencji skutkuje prezentacją w sprawozdaniu finansowym - nie jako kapitału własnego, a długów.
• Czy takie rozwiązanie wynika z przepisów ustawy o rachunkowości?
- Wynika to wprost z art. 262 par. 4 k.s.h. i art. 36 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Przepis kodeksu stwierdza, że podwyższenie kapitału następuje z chwilą wpisania do rejestru, a ustawa o rachunkowości obliguje do wykazania kapitału zakładowego w kwocie zarejestrowanej.
• Co w sytuacji, gdy podwyższenie kapitału zakładowego i jego rejestracja dotyczy różnych okresów sprawozdawczych?
- Jeśli podwyższenie kapitału - mimo wniesienia wkładów w roku 2008 - zostanie zarejestrowane w roku 2009, to brak podstaw do jego prezentacji w bilansie jako kapitału zakładowego. Przedstawienie niezarejestrowanego podwyższenia kapitału w bilansie jako zobowiązania skutkuje pogorszeniem wskaźników zadłużenia, płynności, struktury kapitału, przez co mogą być niezachowane tzw. złote reguły finansowania. Taka, niekorzystna dla spółki, prezentacja jej kondycji finansowej jest przy tym nieprawdziwa.
• To w jaki spółki rozwiązać ten problem?
- Należy zastosować zasadę wyższości treści nad formą. Postępowanie jest różne zależnie od momentu wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru. Jeśli podwyższenie kapitału zostało zarejestrowane w roku następnym do dnia sporządzenia lub po tym dniu, ale przed jego zatwierdzeniem, to kapitał wykazuje się w sprawozdaniu jako element kapitału własnego. Z kolei jeżeli kapitał nie został zarejestrowany do dnia zatwierdzenia sprawozdania, to podwyższenie jest wykazane w nim jako Zobowiązania krótkoterminowe inne.
W praktyce spotyka się dwa rozwiązania: pierwsze to wykorzystanie wiersza AVI pasywów bilansu Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe i drugie to wprowadzenie w pasywach dodatkowego wiersza AX Kapitał zakładowy w trakcie rejestracji.
• Który z nich jest lepszy?
- Jestem zwolennikiem drugiego rozwiązania. Jest ono ustawowo dopuszczalne i zdecydowanie zwiększa zrozumiałość i jasność bilansu. Szczególnie że ukrycie zarejestrowanego po dacie bilansu podwyższenia kapitału może wprowadzać czytelników sprawozdania w błąd.
• TERESA CEBROWSKA
doktor, sekretarz naukowy Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce
