Od tego roku nabywcy muszą zmniejszyć kwotę podatku naliczonego, gdy spełnione są warunki korekty in minus, a nie gdy dostaną fakturę korygującą. Problem jest przy zakupie prądu, ciepła, gazu i usług telekomunikacyjnych.

Sprzedawcy tych mediów nie informują bowiem na bieżąco nabywców o odczycie z liczników. Nie wiadomo więc, kiedy kupujący ma skorygować (zmniejszyć) u siebie podatek naliczony.
– Dobrze byłoby, gdyby Ministerstwo Finansów wyjaśniło tę kwestię w objaśnieniach podatkowych – uważa Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton.
Chodzi o nowelizację z 27 listopada 2020 r. (Dz.U. poz. 2419) zwana potocznie SLIM VAT. Miała ona ułatwić korygowanie faktur i tym samym rozliczeń VAT, ale w praktyce spowodowała wiele zamieszania. Dlatego resort finansów przygotował projekt objaśnień podatkowych, m.in. właśnie w zakresie korekt. Nie odniósł się jednak do problemu rozliczenia energii elektrycznej, cieplnej, gazu, usług telekomunikacyjnych.
Rozliczenie energii
Problem rozliczeń energii elektrycznej wynika ze specyfiki tych rozliczeń. Faktura za energię jest bowiem najczęściej wystawiana na podstawie prognozy zużycia. Co do zasady taka faktura uprawnia do odliczenia VAT w rozliczeniu za okres, w którym została otrzymana.
Jednak po okresie rozliczeniowym następuje odczyt liczników i jeśli okaże się, że zużycie było mniejsze, dostawca energii wystawia fakturę korygującą.
I tu pojawia się problem – kiedy skorygować podatek?
Podobnie jest z innymi mediami, w razie dostawy wody, gazu, usług telekomunikacyjnych itp. obowiązek podatkowy powstaje również z chwilą wystawienia faktury (pod warunkiem że została ona wystawiona terminowo), a więc prawo do odliczenia z faktury pierwotnej wynika z otrzymanej faktury. Od nowego roku może być jednak więcej wątpliwości w przypadku otrzymania faktury korygującej in minus.
U sprzedawcy…
Przypomnijmy, że z początkiem roku zlikwidowany został wymóg, aby sprzedawca, chcąc obniżyć podstawę opodatkowania (np. o udzielony rabat albo o wartość zwróconego towaru), musiał uzyskać potwierdzenie odbioru przez nabywcę faktury korygującej. W zamian jednak wprowadzono nowe warunki.
Obecnie, zgodnie z art. 29a ust. 13 ustawy o VAT, sprzedawca może obniżyć podstawę opodatkowania i podatek należny, o ile spełnione zostaną łącznie trzy wymogi:
  • z posiadanej przez podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług,
  • warunki te zostały spełnione,
  • faktura jest zgodna z posiadaną dokumentacją.
…z wyjątkami
Jednak warunku posiadania dokumentacji nie stosuje się w przypadku sprzedaży:
  • energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej,
  • gazu przewodowego,
  • usług dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej,
  • usług dystrybucji gazu przewodowego,
  • usług telekomunikacyjnych oraz usług wymienionych w poz. 24–37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy o VAT,czyli np. usług z uzdatnianiem i dostarczaniem wody oraz odprowadzaniem oczyszczaniem ścieków.
– W razie korekty in minus sytuacja sprzedawcy energii nie jest więc skomplikowana, ponieważ nie musi on posiadać dokumentacji świadczącej o tym, że uzgodnił on z nabywcą warunki obniżki i że warunki te zostały spełnione – wskazuje Małgorzata Samborska.
…i nabywcy
Gorzej jest u nabywcy.
– Przepisy nie przewidują tu żadnych szczególnych reguł dla nabywców energii, gdy otrzymają oni fakturę korygującą in minus. Kupujący muszą więc stosować zasady ogólne, a te zmieniły się od 1 stycznia 2021 r.
W art. 86 ust. 19a nie ma już słowa o otrzymaniu faktury korygującej. Z przepisu tego wynika, że kupujący musi skorygować (zmniejszyć) podatek naliczony „w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione”.
Reasumując, nabywca musi zmniejszyć u siebie podatek naliczony, gdy spełnione zostały warunki korekty in minus, nawet jeżeli nie otrzymał faktury korygującej. Potwierdza to również projekt objaśnień podatkowych do nowelizacji SLIM VAT, jak i odpowiedź MF na pytanie DGP, którą zamieściliśmy w artykule „Rabaty i zwroty towarów zmorą dla księgowych” (DGP nr 30/2021).
– Nabywca może więc mieć problem z ustaleniem, w którym momencie powinien zmniejszyć podatek naliczony, skoro sprzedawca energii nie musi dbać o informowanie kupującego o zmienionych warunkach transakcji – zauważa Małgorzata Samborska.
Kiedy skorygować
Jak poradzić sobie z tym problemem?
– W pierwszej kolejności należy szukać w umowie z dostawcą energii lub innych mediów wskazówek, a więc ustaleń z kontrahentem – radzi ekspertka. Wyjaśnia, że jeśli w umowie jest wskazane, w których okresach nastąpi rozliczenie prognozy, i jesteśmy w stanie na podstawie posiadanych dokumentów i urządzeń ustalić prawidłową wysokość, to – zdaniem ekspertki – właściwe będzie skorygowanie VAT naliczonego w okresie, w którym zgodnie z umową powinno nastąpić rozliczenie według faktycznego zużycia, bez potrzeby korekty wstecznych rozliczeń. Ale jeśli zmienione warunki i wysokość korekty wynikają wyłącznie z faktury korygującej, którą otrzymamy, korekty powinniśmy dokonać za okres otrzymania tej faktury korygującej. Potwierdzenia prawidłowości takiego rozwiązania można doszukiwać się w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej. „Jeżeli podatnik w konkretnym przypadku nie dysponuje dokumentami innymi niż sama faktura korygująca, to wystawiona faktura korygująca również na gruncie wprowadzanych przepisów ustawy o VAT będzie dokumentem, z którego wynikają nowe warunki transakcji (…)”.
Podatników czekają zmiany w akcyzie od aut osobowych
Podatników czekają zmiany w akcyzie od aut osobowych

Zobacz również
Co innego, gdy faktura zostanie skorygowana z powodu błędu. Wtedy sytuacja może być bardziej skomplikowana.
– Jeśli nabywca był świadom błędu popełnionego w fakturze pierwotnej lub na podstawie posiadanych informacji byłby w stanie zweryfikować, że została ona błędnie wystawiona, to powinien skorygować pierwotne odliczenie – uważa Małgorzata Samborska.
Z reguły jednak nabywca nie jest w stanie zorientować się, że nastąpił błąd. Pomyłka może bowiem wynikać np. ze złego odczytu licznika czy wadliwego działania tego urządzenia.
Nabywca dowiaduje się o tym nie wcześniej niż w momencie otrzymania faktury korygującej. – W takiej sytuacji dopiero otrzymanie faktury korygującej powinno obligować kupującego do korekty rozliczenia i to w momencie w jej otrzymania – uważa Małgorzata Samborska.
Warunki korekty in minus