Wynika to z odpowiedzi Ministerstwa Finansów na pytanie DGP (patrz ramka).
Problem ze składaniem czynnego żalu powstał 1 października br., gdy weszły w życie przepisy dotyczące nowego JPK_V7. Obecnie plik ten składa się z dwóch części: ewidencyjnej i deklaracyjnej. Część ewidencyjna jest księgą w rozumieniu art. 53 par. 21 pkt 3 kodeksu karnego skarbowego.
Równolegle pojawił się nowy przepis – art. 61a k.k.s., który wprowadził sankcję za złożenie nierzetelnej lub wadliwej księgi. Grozi za to grzywna – maksymalnie do 240 stawek dziennych. Jeżeli czyn jest mniejszej wagi, grzywna jest taka jak za wykroczenie skarbowe.

Skutki nowelizacji

W związku z tym zmieniły się też skutki korekty JPK. Przed 1 października br. podatnicy nie musieli składać czynnego żalu, ani gdy zmieniali deklarację VAT-7, ani gdy korygowali JPK_VAT. Był on bowiem uznawany za informację podatkową, co potwierdzały organy podatkowe.
Obecnie czynny żal nie jest potrzebny jedynie, gdy korekta JPK_V7 dotyczy wyłącznie części deklaracyjnej. Nie zmienił się bowiem art. 16a k.k.s., zgodnie z którym w razie złożenia korekty deklaracji podatkowej (po wpłacie ewentualnej niedopłaty podatku z odsetkami) podatnik nie podlega sankcjom.
Co innego jednak, gdy błędy są w części ewidencyjnej JPK_V7.

Błąd w części ewidencyjnej

Obecnie, chcąc uniknąć konsekwencji złożenia nierzetelnych ksiąg (zgodnie z nowym art. 61a k.k.s.), trzeba postąpić zgodnie z art. 16 kodeksu. Ten natomiast zakłada niekaralność, pod warunkiem że sprawca złoży zawiadomienie o popełnionym przestępstwie i spełni warunki czynnego żalu.
Przykładowo, chcąc uniknąć kary, podatnik musi wyrazić skruchę, jeśli złożył JPK_V7, a dopiero potem zorientował się, że nie uwzględnił w nim jednej lub kilku faktur sprzedażowych. W związku z tym musi skorygować zarówno część deklaratoryjną (bo zwiększyła się kwota podatku należnego), jak i ewidencyjną (bo wykazał w niej zaległą fakturę).
Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP potwierdziło, że każda zmiana części ewidencyjnej wymaga złożenia czynnego żalu. W przeciwnym razie na podatnika będą mogły zostać nałożone sankcje. Pisaliśmy o tym w artykule „Przy korekcie JPK_V7 może być potrzebny czynny żal” (DGP nr 200/2020).

Pułapka na korygujących

Po naszym artykule wielu księgowych i doradców podatkowych nie kryło zdziwienia z powodu takiego stanowiska MF.
– Jestem przekonany, że wielu podatników z rozpędu złoży same tylko korekty – pisał w mediach społecznościowych jeden z doradców.
MF: Błędy związane z nowym JPK_VAT dotyczyły m.in. podpisywania plików
MF: Błędy związane z nowym JPK_VAT dotyczyły m.in. podpisywania plików

Zobacz również
Inny przekonywał, że już samo złożenie korekty JPK_V7 przez podatnika powinno być automatycznie traktowane jak złożenie czynnego żalu.
Dlatego padają postulaty, by jak najszybciej zmienić przepisy, bo tylko utrudniają one życie przedsiębiorcom (patrz komentarz w ramce).
Niewykluczone, że tak się stanie. MF przyznało bowiem w odpowiedzi na pytanie DGP, że prowadzi prace nad możliwością rozszerzenia stosowania art. 16a k.k.s., gdy podatnik złoży korektę JPK_VAT dotyczącą części ewidencyjnej.
Przypomnijmy raz jeszcze, że zgodnie z art. 16a k.k.s. w razie złożenia korekty (po wpłacie ewentualnej niedopłaty podatku z odsetkami) podatnik nie podlega sankcjom.

Co z karą 500 zł

Przypomnijmy też, że kara z kodeksu karnego skarbowego wyklucza sankcję administracyjną za ten sam czyn, czyli karę 500 zł, którą naczelnik urzędu skarbowego może nałożyć za każdy błąd w ewidencji uniemożliwiający weryfikację prawidłowości transakcji.
Kara ta nie dotyczy osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność z k.k.s. Wynika to z art. 109 ust. 3i ustawy o VAT.
– Na razie żadne tego typu postępowanie dotyczące nałożenia kary administracyjnej 500 zł nie zostało wszczęte – poinformował Zbigniew Makowski, zastępca dyrektora departamentu VAT w Ministerstwie Finansów, na niedawnym posiedzeniu senackiej komisji budżetu i finansów publicznych, gdy omawiano zmiany do nowelizacji zwanej potocznie slim VAT. ©℗

Odpowiedź MF na pytanie DGP

Ministerstwo Finansów prowadzi prace nad możliwością rozszerzenia stosowania art. 16a kodeksu karnego skarbowego w sytuacji złożenia przez podatnika korekty JPK_VAT dotyczącej części ewidencyjnej. Aktualnie trwa analiza zagadnienia, która może dopiero pozwolić na decyzję w zakresie zmian legislacyjnych.
Jednocześnie, odnosząc się do obecnego stanu prawnego, podkreślenia wymaga, że instytucja określona w art. 16a k.k.s. nadal znajduje zastosowanie do podatników, którzy dokonują korekty części deklaracyjnej w JPK_VAT.
opinia
Potrzebna pilna zmiana przepisów
Michał Rodak doradca podatkowy w Grant Thornton
Obowiązek składania czynnego żalu po to, aby uniknąć sankcji za złożenie korekty JPK, jest absurdem i zbędnym obciążeniem, których przedsiębiorcy już i tak mają nadmiar. Z jednej strony mamy slim VAT, którego celem jest odciążenie podatników ze zbędnych obowiązków, a z drugiej mamy nową strukturę JPK z mnóstwem nowych kodów i pól, a do tego jeszcze obowiązek składania czynnego żalu w przypadku korekty JPK. Trochę brak w tym konsekwencji.
Jedno jest pewne – przepisy k.k.s. wymagają jak najszybszej zmiany, aby składanie korekty części ewidencyjnej JPK było traktowane na równi z korektą części deklaracyjnej, a więc nie wiązało się z nakładaniem na podatników sankcji karnoskarbowych. Z reguły bowiem takie korekty nie są spowodowane nierzetelnością podatników ani próbą narażenia budżetu państwa na uszczuplenie. Wynikają z obowiązujących przepisów i praktyki gospodarczej. Mam nadzieję, że ustawodawca jak najszybciej naprawi ten błąd.