Franczyzodawca musi odprowadzić VAT do urzędu skarbowego od opłat, które płaci mu franczyzobiorca za przedwczesne rozwiązanie umowy – potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Sprawa dotyczyła mężczyzny, który prowadzi działalność gastronomiczną i zarazem, jako franczyzodawca, podpisuje umowy franczyzy z osobami, które chcą prowadzić taki sam biznes. Za każdym razem określa w umowie okres zastrzeżony, czyli minimalny okres, przez jaki franczyzobiorca będzie musiał płacić wynagrodzenie za pomoc w prowadzeniu działalności gastronomicznej.
Jeśli franczyzobiorca wypowie umowę wcześniej, musi zapłacić franczyzodawcy kwotę równą sumie miesięcznych opłat franczyzowych za cały pozostały okres zastrzeżony.
Dwukrotnie tak się zdarzyło i stąd powstał spór z fiskusem, czy opłaty za okres, jaki pozostał do zakończenia okresu zastrzeżonego, są opodatkowane VAT.
Opłaty za przedszkole nie są kosztem dla przedsiębiorcy
Opłaty za przedszkole nie są kosztem dla przedsiębiorcy

Zobacz również
Podatnik uważał, że są to kary umowne, o których mowa w art. 483 kodeksu cywilnego. Nie są związane z żadną wykonywaną usługą, a więc nie podlegają VAT. Mężczyzna tłumaczył, że wyrównują mu one utracone korzyści oraz uszczerbek związany z przekazaniem franczyzobiorcy know-how, jak prowadzić biznes. Są więc odszkodowaniem – argumentował.
Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że opłaty są zapłatą wynikającą z umowy franczyzy. Są więc wynagrodzeniem za usługę, a w tym wypadku – za zgodę na odstąpienie od umowy. Skoro jest to usługa, to jest ona opodatkowana VAT i trzeba ją udokumentować fakturą, a nie notą, jak chciał podatnik – stwierdził organ.
Podobnego zdania były sądy obu instancji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie orzekł, że opłaty są rozliczeniem z tytułu umowy franczyzy. Jest to rodzaj odstępnego, zapłata za zgodę na prawo do wcześniejszego wycofania się z umowy – wyjaśnił sąd.
Zgodził się z tym Naczelny Sąd Administracyjny. Orzekł, że świadczenie należne franczyzodawcy za przedterminowe rozwiązanie umowy ma charakter usługi. Jest bowiem konsekwencja zawarcia umowy franczyzy.
– Jeśli zostanie ona rozwiązana przed czasem, to franczyzodawca ma dostać płatność. Tak wynika z umowy. Mamy więc zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy i określenie konsekwencji takiej sytuacji. Zapłata powinna być więc opodatkowana VAT – wyjaśniła sędzia Małgorzata Niezgódka-Medek.
NSA zgodził się też z WSA, że do rozpatrywanej sprawy ma zastosowanie wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 15 grudnia 1993 r. w sprawie C-63/92 Lubbock Fine & Co. Wynikało z niego, że wypłaty za wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu płyną z tego samego źródła, jakim jest łączący stronę stosunek prawny, czyli właśnie umowa najmu. Skoro zatem najem podlega VAT, to te rozliczenia również. Jeśli natomiast najem jest zwolniony z VAT, to i wypłacone kwoty korzystają z tego zwolnienia – wyjaśnił TSUE.
Zdaniem WSA i NSA takie same zasady należy stosować także do innych umów, w tym franczyzy.
Wcześniej NSA podobnie orzekł w wyrokach z 7 lutego 2014 r. (sygn. akt I FSK 1664/12) oraz z 10 czerwca 2014 r. (sygn. akt I FSK 981/13).

orzecznictwo

Wyrok NSA z 7 października 2020 r., sygn. akt I FSK 22/18.