Tegoroczne zmiany w ustawie o VAT wprowadziły wiele zamieszania z określeniem momentu powstania obowiązku podatkowego. Chodzi o usługi, w których powstaje on obecnie na zasadach ogólnych, a nie – jak jeszcze do końca ub.r. – szczególnych.
Problem ten dotyczy m.in. licencji, czyli prawa do korzystania z utworu. W ustawie o VAT nie określono bowiem, co należy rozumieć pod pojęciem wykonania usługi. Czy chodzi o moment udzielenia licencji, czy o upływ terminu, na jaki ją udzielono?

Nierozliczane okresowo

Powszechnie przyjmuje się, że momentem wykonania usługi jest moment wykonania wszystkich działań i czynności składających się na daną usługę. W interpretacji z 3 czerwca 2014 r. dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu uznał, że w razie udzielenia licencji na korzystanie z programów komputerowych, które nie są rozliczane okresowo i wobec których nie ustalono terminów płatności ani wcześniejszej płatności, momentem wykonania usługi będzie dzień przekazania odpowiednich dokumentów umożliwiających korzystanie z licencji (bez posiadania których nabywca nie jest w stanie korzystać z licencji).
Podobne stanowisko zaprezentował dyrektor IS w Warszawie w interpretacji z 27 września 2013 r. (nr IPPP1/443-635/13-2/AP). Uznał, że gdy licencja jest przekazywana na specjalnym nośniku, wówczas momentem wykonania usługi jest dzień odbioru technicznego nośnika. Dotyczy to sytuacji, gdy licencja jest udzielana jednorazowo, do wykorzystania jednego odcinka audycji. Jeśli jednak licencje udzielane są na czas określony, rozpoczynający się po przekazaniu nośnika, to momentem wykonania usługi jest dzień, od którego licencja zaczyna obowiązywać.
Inaczej uznał jednak dyrektor IS w Katowicach w interpretacji z 24 marca 2014 r. (nr IBPP2/443-192/14/ICz). Jego zdaniem w przypadku licencji czasowej z ustalonym jednorazowym terminem płatności po udzieleniu licencji, ale przed zakończeniem okresu jej ważności (płatność z góry), obowiązek podatkowy powstanie z upływem okresu rozliczeniowego, do którego odnosi się termin płatności. Innymi słowy z końcem okresu, na który licencja zostanie udzielona (na zasadach określonych w art. 19a ust. 1 w powiązaniu z art. 19a ust. 3).
Jeśli jednak przed upływem tego okresu nastąpi zapłata, zastosowanie znajdzie przepis mówiący, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zaliczki (art. 19a ust. 8).

Terminowo i bezterminowo

W mojej ocenie, nawet jeśli licencja jest udzielona na czas określony, o wykonaniu usługi możemy mówić już na moment jej udzielenia. Obowiązkiem licencjodawcy jest przekazanie przysługujących praw do eksploatacji utworu. Udzielając licencji, przekazuje te prawa (w określonym w umowie zakresie) licencjobiorcy. To, że licencji udzielono na czas określony, oznacza jedynie, że po upływie określonego terminu licencjobiorca nie ma prawa do korzystania z utworu w określonym w umowie zakresie. Natomiast na moment udzielenia licencji licencjodawca wykonuje swój obowiązek – przekazuje należne prawo nabywcy usługi.
Nie ma jednak wątpliwości, że licencje udzielane bezterminowo generują powstanie obowiązku podatkowego na moment ich udzielenia (interpretacja dyrektora IS w Katowicach z 24 marca 2014 r., nr IBPP2/443-191/14/ICz).

Rozliczane okresowo

Najmniej problemów rodzą te licencje, w których są ustalone okresy rozliczeniowe. Tutaj organy są jednomyślne. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu poszczególnych okresów rozliczeniowych (wspomniane wyżej interpretacje: dyrektora IS w Warszawie z 27 września 2013 r., nr IPPP1/443-635/13-2/AP oraz dyrektora IS w Katowicach z 24 marca 2014 r., IBPP2/443-1151/13/ICz). Co więcej, nawet jeśli licencja dotyczy np. kwartału, ale strony uzgodniły termin 15 dni, to organy zgadzają się na przyjęcie rozwiązania, iż okres rozliczeniowy kończy się właśnie tego 15. dnia następnego kwartału (interpretacja dyrektora IS w Katowicach z 24 marca 2014r., nr IBPP2/443-195/ 14/ICz).
Wiele zależy zatem od umownego modelu rozliczania licencji. W przypadku licencji – zarówno na czas określony, jak i nieokreślony – jeśli strony ustaliły okresy rozliczeniowe, obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą upływu danego okresu rozliczeniowego. Natomiast jeśli zapłata za licencję następuje w ratach, to uznać należy, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą udzielenia licencji, bez względu na to, czy jest to licencja terminowa, czy wieczysta.
Jeśli zaś mamy do czynienia z zapłatą przed udzieleniem licencji, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty.