Jeżeli podstawa opodatkowania VAT miałaby odbiegać od rzeczywistej wartości aportu, to dawałoby to pole do nadużyć. Dlaczego?
Akademia podatkowa 1859
W postanowieniu z 31 marca 2014 r. (sygn. akt I FPS 6/13) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że podstawę opodatkowania VAT w przypadku aportu stanowi wartość nominalna otrzymanych udziałów. Formułując takie stanowisko, sąd oparł się na własnej interpretacji prawa unijnego. Wprawdzie postanowienie dotyczyło stanu prawnego obowiązującego do 2013 r., ale wyraźnie wpłynęło na praktykę organów podatkowych, które obecnie dość powszechnie stosują takie właśnie podejście do określenia podstawy opodatkowania w przypadku aportu.
Jest ona jednak zdecydowanie problematyczna. W wyroku w sprawie C-33/93 Empire Stores Trybunał Sprawiedliwości UE wskazał, że wartość świadczenia niepieniężnego musi być wartością subiektywną, a zatem taką, „którą otrzymujący usługi stanowiące wynagrodzenie za dostawę towarów przypisuje usługom, które pragnie otrzymać i musi odpowiadać kwocie, jaką jest on gotowy wydać w tym celu”. Należy więc każdorazowo możliwie precyzyjnie określić faktyczną cenę, którą podmiot wnoszący aport jest gotowy wydać w zamian za udziały czy akcje.
Wartość nominalna bardzo często odbiega od faktycznej wartości przedmiotu aportu, ma charakter czysto wirtualny. Gdy występuje agio, wówczas nie można utożsamiać wartości nominalnej z rzeczywistą wartością akcji czy udziałów objętych w zamian za wkład. Przykładowo, z punktu widzenia podmiotu wnoszącego aport, który obejmuje 50 proc. udziałów spółki o kapitale zakładowym 50 tys. zł, kwota 25 tys. zł nie jest rzeczywistym ekwiwalentem wnoszonego wkładu. Określając podstawę opodatkowania, należy ustalić faktyczną cenę uwzględniającą kryteria ekonomiczne, a nie opierać się wyłącznie na często wirtualnej z ekonomicznego punktu widzenia wartości nominalnej akcji czy udziałów.
Interpretacja przeciwna, zgodnie z którą podstawa opodatkowania odbiegałaby od rzeczywistej wartości aportu, dawałaby pole do nadużyć np. w przypadku aportów do podatników prowadzących działalność niedającą prawa do odliczenia VAT.